गत आर्थिक वर्षको साउनदेखि ओरालो लागेको अर्थतन्त्र पुससम्म आइपुग्दा जटिल अवस्था पुगेको थियो । 

माघ लागेदेखि सामान्य सुधारका संकेत भए पनि आशातित प्रगति भने हुन सकेको थिएन । 

गत वैशाखमा चुनावी खर्चले बजारलाई चलायमान बनाउने अपेक्षा थियो तर, अर्थतन्त्र भने शिथिल नै रह्यो । असार मसान्त लागेपछि भने अर्थतन्त्र तङ्ग्रिएको संकेत देखिएको थियो ।  

नेपाल राष्ट्र बैंकले मंगलबार जारी गरेको गत आर्थिक वर्ष (२०७८ साउनदेखि २०७९ असारसम्म)को तथ्यांकअनुसार अर्थतन्त्रको सूचक अघिल्लो वर्षको तुलनामा अझै कमजोर अवस्थामै छ ।

गत वर्षको कात्तिक मंसिरबाट थलिन थालेको अर्थतन्त्रको चित्र क्रमशः सुधार हुँदै आएको त छ, तर अझै चाँडै लय पक्रिने अवस्था भने छैन । 

गत पुस महिनामा विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा चर्को दबाब थियो । त्यसबेला देशले वस्तु तथा सेवाको आयात धान्न सक्ने क्षमता ६ महिना १५ दिनको मात्रै थियो ।

अहिले भने त्यो अवस्थाबाट सुधार भएर वस्तु तथा सेवाको आयात धान्न सक्ने क्षमता करीब ७ महिनाको हाराहारीमा पुगेको छ । तर, यो त्यत्रो ठूलो सुधार भने होइन । 

अर्थतन्त्रलाई  पछिल्लो समय रेमिट्यान्स आप्रवाहले केही ढाडस दिएको छ । त्यही कारण विदेशी विनिमय सञ्चिति बढेको हो ।

अर्थतन्त्र सबल हुनका लागि विदेशी विनिमय सञ्चिति बढाउने र र शोधनान्तर घाटा सकेसम्म घटाउन सक्नुपर्छ ।

एक वर्ष अगाडि अमेरिकी डलरको सञ्चिति ११ अर्ब ७५ करोड थियो । उक्त सूचाङ्क गत असार मसान्तमा ९ अर्ब ५४ करोडमा सिमित भएको छ । मासिक हिसाबमा भने पछिल्लो समय डलर सञ्चिति सुधारोन्मुख छ ।

वैशाखमा एक वर्षयताकै न्यून विन्दु ९ अर्ब २८ करोडमा झरेको डलर सञ्चिति जेठमा ९ अर्ब ४५ करोड तथा असारमा ९ अर्ब ५४ करोड पुगेको छ ।

देश भित्रनेभन्दा बाहिरिने रकमबीचको अन्तर (शोधनान्तर) स्थिति अघिल्लो वर्ष असार मसान्तमा १ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ वचतमा थियो ।

उक्त सूचाङ्क ओरालो लाग्दा गत वैशाखमा शोधनान्तर घाटा बढेर २ खर्ब ८८ अर्ब रुपैयाँ पुगेको थियो । यस्तो घाटा अहिले घटेर २ खर्ब ५५ अर्ब रुपैयाँमा झरेको छ । 

पछिल्लो समय सरकारले रेमिट्यान्सलाई प्रोत्साहन गरेकै कारण डलर सञ्चिति बढ्न पुगेको देखिन्छ ।

गत आर्थिक वर्षभरीमा रेमिट्यान्स आय १० खर्ब ७ अर्ब रुपैयाँ पुगेको तथ्यांक केन्द्रीय बैकले प्रकाशन गरेको छ । रेमिट्यान्स आप्रवाह अहिलेसम्मकै सबैभन्दा बढी हो ।

नेपालबाट बाहिरिने नेपालीको संख्या बढ्दै गएको र डलरको मूल्य बढेका कारण पनि रेमिट्यान्स आय बढेको देखिएको राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरू बताउँछन् ।

रेमिट्यान्स बढेकै कारण अर्थतन्त्रमा सामान्य राहत मिल्ने अवस्था छ ।

डलर सञ्चिति ११ अर्ब ७५ करोडबाट घटेर ९ अर्ब ४५ करोडमा झर्नु, शोधनान्तर स्थिति १ अर्ब २३ करोडको बचतबाट झरेर २ खर्ब ५५ अर्ब घाटामा जानु अर्थतन्त्रको लागि सकारात्मक सूचक भने होइन । 

अर्थतन्त्रको पछिल्लो दुई वर्षको तथ्यांक हेर्दा नकारात्मक देखिएको भए पनि पछिल्लो एक महिनायता भने अर्थतन्त्रमा सामान्य सुधार देखिएको छ ।  

पछिल्लो एक वर्षमा निर्यात र रेमिट्यान्स आयमा मात्रै सकारात्मक संकेत देखिएको छ । बाँकी सबै सूचक नकरात्मक छन् ।

सकारात्मक देखिएका सूचकको हिस्सा पनि असाध्यै सानो छ । अरू सूचकका कारण अर्थतन्त्रको अवस्था कमजोर देखिएको राष्ट्र बैंकले जारी गरेको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।  

एक वर्षको विदेशी मुद्रा सञ्चिति र शोधनान्तर स्थिति :