भारतमा दोस्रोपटक तहल्का मच्चाइरहेको 'हिन्डनबर्ग'– किन यसको रिपोर्टले ल्याउँछ हलचल ?

अमेरिकी अनुसन्धान कम्पनी हिन्डनबर्ग रिसर्चले आफ्नो एक प्रतिवेदनमा भारतको धितोपत्र बजार नियामक सेबीका अध्यक्ष र उनका श्रीमानमाथि आर्थिक अनियमितताको आरोप लगाएपछि भारत मात्र होइन, विश्वमै चर्चाको विषय बनेको छ ।

भारतको व्यापार र वित्तीय बजारसँग सम्बन्धित वित्तीय अनियमिततामा पछिल्लो १८ महिनामा जारी गरिएको यो दोस्रो रिपोर्ट हो । यसअघि जनवरी २०२३ मा यसले भारतको प्रमुख औद्योगिक घराना अडानी समूहको बारेमा एक रिपोर्ट जारी गरेर हलचल मच्चाएको थियो ।

उक्त रिपोर्ट जारी भएपछि अडानी समूहले १ अर्ब डलरभन्दा बढी गुमाउनुपरेको थियो ।

हिन्डनबर्ग रिसर्च भनेको के हो र यसले के गर्छ ?

हिन्डनबर्ग रिसर्च एक अमेरिकी अनुसन्धान कम्पनी हो । यसको शुरूवात नेट एन्डरसन नामक अमेरिकी नागरिकले गरेका थिए ।

कम्पनीले अनुसन्धान, वित्तीय अनियमितता, अनैतिक व्यापार अभ्यास, गोप्य वित्तीय मामिला र लेनदेनको अनुसन्धान एवं विश्लेषण गर्दछ ।

कम्पनीका संस्थापक नेट एन्डरसनले आफूलाई पुँजीबजारमा सर्ट सेलिङ गरेर फाइदा लिने व्यक्तिका रूपमा चिनाउँछन् ।

नेपालमा अभ्यास नभए पनि अन्तर्राष्ट्रिय शेयर कारोवारमा सर्ट सेलिङ एक मुख्य गतिविधि हो । बजार घट्दा मात्र नाफा कमाउन सकिने यो उपाय हिन्डनबर्गका संस्थापकले अपनाउने गर्छन् ।

हिन्डनबर्ग रिसर्चले २०१७ देखि काम गरिरहेको छ । संस्थाको दाबीअनुसार यसले हालसम्म सार्वजनिक गरेका १६ वटा प्रतिवेदनमा अमेरिकाको सेक्युरिटिज एन्ड एक्सचेन्ज कमिसनबाहेक भारत र अन्य देशका कम्पनीमा भएको वित्तीय अनियमितताको पर्दाफास भएको छ ।

यसले अफिरिया, पर्शिङ गोल्ड, निकोला र केही अन्य चर्चित कम्पनीका वित्तीय अनियमितता उजागर गरेको दाबी गरेको छ ।

जब भारतमा हलचल मच्चियो

सन् २०२३ को जनवरीमा हिन्डनबर्गले अडानी समूहविरुद्ध एक रिपोर्ट जारी गर्‍यो ।

उक्त रिपोर्टका अनुसार अडानी समूहका प्रमुख गौतम अडानीले आफ्नो सात लिस्टेड कम्पनीको शेयर हेरफेर गरेर १ सय बिलियन डलर कमाएका थिए, जुन गैरकानूनी थियो ।

प्रतिवेदनमा गौतम अडानीका भाइ विनोद अडानीमाथि पनि गम्भीर आरोप लगाइएको थियो । उनले ३७ सेल (कागजी) कम्पनी चलाउने दाबीसहित सबै कम्पनीको पैसा मनी लान्ड्रिङमा प्रयोग गरिएको उक्त रिपोर्टमा सार्वजनिक गरिएको थियो ।

उक्त रिपोर्ट राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय समाचारमा केही दिनसम्म हेडलाइन बनिरहे ।

यो रिपोर्टपछि अडानी समूहका कम्पनीहरूले १५० अर्ब डलर घाटा बेहोरेका छन् ।

रिपोर्ट आएको एक महिनाभित्र अडानीको कुल सम्पत्ति ८० अर्ब डलर अर्थात् ६ दशमलव ६३ लाख करोड रुपैयाँले घटेको थियो । हिन्डनबर्गको रिपोर्ट आएको दश दिनभित्र उनी धनी व्यक्तिहरूको शीर्ष २० सूचीबाट बाहिरिएका थिए ।

यसबाहेक गौतम अडानीले कम्पनीको २० हजार करोडको एफपीओ पनि रद्द गर्नु परेको थियो । कम्पनीले ठूलो घाटा बेहोरेको थियो ।

यो प्रतिवेदनले भारतमा राजनीतिक चर्केको छ । कम्पनीको कथित आर्थिक अनियमितताबारे संसद्मा प्रश्न उठेको थियो । मुद्दा सर्वोच्च अदालतसम्म पुग्यो ।

२०२४ को जनवरीमा भारतका प्रधानन्यायाधीश डीवाई चन्द्रचुडको नेतृत्वमा रहेको सर्वोच्च अदालतको तीन सदस्यीय इजलासले हिन्डनबर्गले लगाएको आरोपको छानबिन गर्न विशेष अनुसन्धान टोली (एसआईटी) गठन गर्न आदेश दियो ।

अदालतले पुँजी बजारको नियामक संस्था सेक्युरिटीज एन्ड एक्सचेन्ज बोर्ड अफ इन्डिया (सेबी)माथिको अनुसन्धानलाई विश्वास गर्‍यो र अनियमितता नभएको फैसला गर्‍यो ।

हिन्डनबर्गले आफ्नो बारेमा के भन्छ?

बीबीसीको एक रिपोर्टका अनुसार हिन्डनबर्ग रिसर्च कम्पनीले आफ्नो रिपोर्टका कारण धेरै कम्पनीको शेयर मूल्य घटाएको दाबी गरेको छ ।

अडानीभन्दा पहिले हिन्डनबर्गसँग नाम जोडिएको ठूलो कम्पनी 'निकोला' थियो । यो मुद्दा अदालतमा पुगेपछि निकोला कम्पनीका संस्थापक दोषी ठहर भए ।

ब्लूमबर्गको प्रतिवेदनअनुसार हिन्डनबर्गले सन् २०२० देखि हालसम्म ३० कम्पनीको अनुसन्धान प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको छ र प्रतिवेदन सार्वजनिक भएको भोलिपल्टै सो कम्पनीको शेयर औसत १५ प्रतिशतले घटेको छ ।

हिन्डनबर्ग नाम कहाँबाट आयो?

बीबीसीको प्रतिवेदनअनुसार सन् १९३७ मा जर्मनीमा हिटलरले एउटा हवाई जहाज बनाएका थिए, जसको नाम थियो हिन्डनबर्ग एयरशीप । हिटलरले बनाउन लगाएका कारण जहाजको पछाडि नाजी पार्टीको चिह्न 'स्वस्तिक' थियो । यो अमेरिकाको न्यू जर्सीमा उडिरहेको थियो ।

त्यसपछि आकाशमै उक्त जहाज विस्फोट भयो । हिन्डनबर्गमा आगो लाग्यो । मान्छे चिच्याएको आवाज सुनिन थाल्यो । जहाज जमिनमा खस्यो । ३० सेकेन्डभन्दा कममा सबै नष्ट भयो ।

यस जहाजमा १६ हाइड्रोजन ग्यासका बेलुन थिए । त्यसमा करिब १०० जनालाई जबरजस्ती बसाइएको थियो भने दुर्घटनामा ३५ जनाको ज्यान गएको थियो ।

नेट एन्डरसनले यही जहाजको नामबाट आफ्नो कम्पनी स्थापना गरेका हुन् । उनले यही जहाजको नाम छान्नुको कारण पछाडि सम्भावित दुर्घटना टार्न सकिने भएपनि मानिसले लापरवाही गरेका कारण हुने दुर्घटनालाई सांकेतिक रूपमा प्रस्तुत गर्नु हो ।