×

मध्यपूर्वको तनाबलाई लिएर विश्व विभाजित

इरान-इजरायल टकराव : कुन देशको समर्थन कसलाई, नेपालको पोजिसन के हो ?

काठमाडाैं | असोज १७, २०८१

ईरानले मंगलबार राति इजरायलमाथि करिब २ सय ब्यालेस्टिक मिसाइलले आक्रमण गर्‍यो । हिजबुल्लाह समूहविरुद्ध लेबनानमा आक्रमण जारी राखेको इजरायलमाथि इरानले एकाएक मिसाइल आक्रमण गरेपछि मध्यपूर्व थप अस्तव्यस्त बनेको छ ।

Laxmi Bank

पछिल्लो एक वर्षदेखि इजरायल र हमासबीचको युद्ध चलिरहेको छ । जसका कारण गाजा र वेस्ट बैंकमा ४० हजारभन्दा बढी मानिसहरूले ज्यान गुमाइसकेका छन् । पछिल्ला दिनमा इजरायलले हिजबुल्लाहलाई लक्ष्य बनाउन थालेको छ । इजरायलले लेबनानमा स्थल मार्गबाट पनि आक्रमण गरिरहेको छ ।


Advertisment

बढ्दो संघर्षमा अरबी मुलुकका साथै विश्वभरिका विभिन्न देश स्पष्ट रूपमा विभाजित देखिन्छन् । करिब दुई महिना अगाडि हमासका नेता इस्माइल हनियाको इरानको राजधानी तेहरानमै हत्या भएको थियो । हनिया १९८० दशकदेखि यो समूहका नेता थिए । गत २८ सेप्टेम्बरमा हिजबुल्लाहले इजरायली आक्रमणमा आफ्ना नेता हसन नसरल्लाहको मृत्युको पुष्टि गरेको थियो ।


Advertisment

इजरायलले हिजबुल्लाह समूहको आश्रयस्थल रहेको ठानिएको लेबनानको विभिन्न स्थानमा स्थल मार्गबाट समेत सैन्य कारबाही थालेको छ । हनियाको मृत्युपछि इरानले तत्काल कुनै सैन्य प्रतिक्रिया दिएको थिएन, तर सोमवारको मिसाइल आक्रमणले दुई देशबीचको संघर्ष थप चर्किएको छ ।

इरानले पहिले नै इस्लामिक राष्ट्रहरूलाई इजरायलसँग व्यापार सम्बन्ध तोड्न आग्रह गर्दै इजरायलविरुद्ध एकजुट हुन भनेको थियो । अर्कोतर्फ, अमेरिका, बेलायत, र जर्मनीजस्ता देश इजरायलको साथमा छन् र युद्धमा सहयोग गरिरहेका छन् ।

इरानको पछिल्लो आक्रमणपछि नेदरल्यान्डका नेता र सांसदहरू सोसल मिडिया 'एक्स'मा इरानका सर्वोच्च नेता आयतुल्लाह अली खामेनीसँग भिडेका थिए । अरब जगतका सुन्नी मुस्लिम बहुल देशहरूले हसन नसरल्लाहको इजरायली आक्रमणमा भएको मृत्युको खुलेर निन्दा गरेका छैनन्, तर लेबनानको सार्वभौमिकताको कुरा भने गरेका छन् ।

चार महिनाअगाडि रफाह शरणार्थी शिविरमा इजरायलले आक्रमण गरेपछि साउदी अरबले वक्तव्य जारी गर्दै इजरायलले प्यालेस्टाइनको अस्तित्व स्वीकार गर्नुपर्ने बताएको थियो । नसरल्लाहको मृत्युपछि साउदी अरबले लेबनानमा भइरहेका घटनाहरूलाई गम्भीर चिन्ताको विषय भनेर प्रतिक्रिया दिएको छ ।

त्यस्तै संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई), कतार, बहराइन र अन्य अन्य खाडी देश यस मुद्दामा अहिलेसम्म मौन देखिएका छन् । तर, गल्फ को-अपरेशन कर्पोरेशन(जीसीसी)ले लेबनानको सार्वभौमिकता र सुरक्षाको पक्षमा समर्थन गर्दै तत्काल युद्धविरामको आह्वान गरेको छ ।

इजरायल-इरान संघर्षमा भारतले यी दुवै देशमा रहेका आफ्ना नागरिकहरूलाई सचेत गराएको छ । भारत यस मुद्दामा शान्तिपूर्ण समाधानको पक्षमा रहेको छ । भारतले सन् १९८८ मा प्यालेस्टाइन राष्ट्रलाई मान्यता दिएको थियो, तर पछिल्ला वर्षहरूमा भारत कुनै एक पक्षमा स्पष्ट रूपमा उभिएको देखिँदैन ।

पछिल्लो महिनामा संयुक्त राष्ट्र महासभामा गाजा र वेस्ट बैंकमा इजरायली कब्जा एक वर्षभित्र अन्त्य गर्न प्रस्ताव ल्याइएको थियो । यो प्रस्ताव इन्टरनेशनल कोर्ट अफ जस्टिस (आईसीजे)को सल्लाहपछि प्रस्तुत गरिएको थियो, जसले इजरायल-प्यालेस्टाइन विवादलाई अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी दृष्टिकोणबाट समाधान गर्न प्रयास गरेको थियो ।

संयुक्त राष्ट्र महासभाका १९३ सदस्यमध्ये १२४ राष्ट्रले यस प्रस्तावको पक्षमा मतदान गरे । यद्यपि १४ राष्ट्रले यो प्रस्तावको विरुद्ध मतदान गरे, जसमा अमेरिकालगायत इजरायल पनि समावेश थियो । यी राष्ट्रहरूले यो प्रस्तावलाई इजरायलको सार्वभौमिकता विरुद्धको कदम मानेका थिए । भारतसहित ४३ राष्ट्रहरू यो मतदानबाट टाढा रहेका थिए । नसरल्लाहको मृत्युपछि पाकिस्तानमा इजरायलविरुद्ध धेरै प्रदर्शन भएका थिए । पाकिस्तान स्पष्ट रूपमा इजरायल विरोधी कित्तामा छ ।

कतार पनि यस मुद्दामा प्यालेस्टाइनको पक्षमा रहेकोजस्तो देखिन्छ । कतारको इजरायलसँग औपचारिक कूटनीतिक सम्बन्ध अहिलेसम्म छैन । कतार हमासलाई आर्थिक र मानवीय सहयोग पुर्‍याउने मुलुकमध्ये एक हो ।

नसरल्लाहको मृत्युपछि इजिप्टले लेबनानी प्रधानमन्त्रीसँग कुरा गर्दै लेबनानको सार्वभौमिकताको उल्लंघन स्वीकार्य नभएको बताएका थिए । इजिप्टले इरानको 'प्रोक्सी' युद्धको आलोचना गर्ने गरेको छ र यसलाई मध्यपूर्वमा अस्थिरता ल्याउने मुख्य कारण मान्छ । इजिप्ट र इजरायलबीच सन् १९७९ देखि शान्ति सन्धि छ भने इजरायलसँग कूटनीतिक सम्बन्ध पनि कायमै राखेको छ ।

त्यस्तै मध्यपूर्वको अर्को देश जोर्डनको सीमा वेस्ट बैंकसँग जोडिएको छ जहा धेरै प्यालेस्टाइनी शरणार्थीहरू बसोबास गर्छन् । जोर्डनले सधैं टु स्टेट सोलुसन(दुई-राष्ट्र समाधान)को समर्थन गर्दै आएको छ ।

मुस्लिम-बहुल देशमध्ये टर्कीले पहिलोपटक सन् १९४९ मा इजरायललाई मान्यता दिएको थियो । यद्यपि सन् २००२ पछि टर्की र इजरायलको सम्बन्धमा धेरै उतार-चढाव आएका छन् । टर्कीले प्यालेस्टाइनको पक्षमा कडा रूपमा बोल्दै आएको छ र इजरायलको निन्दा गरेको छ । पछिल्लो समय प्यालेस्टाइन मुद्दामा टर्की र इजरायल आमनेसामने भएका छन् ।

यस मुद्दामा नेपालले तटस्थ कूटनीति अपनाउँदै आएको छ । नेपालले सामान्यतया विवादहरू शान्तिपूर्ण वार्ता र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी प्रक्रियामार्फत समाधान गर्नुपर्ने बताउँदै आएको छ ।

नेपालले १९७५ मा प्यालेस्टाइनलाई आधिकारिक रूपमा मान्यता दिएको थियो । नेपालले इजरायलसँग पनि सन् १९६० देखि कूटनीतिक सम्बन्ध कायम राख्दै आएको छ ।

गत महिना इजरायलविरुद्ध संयुक्त राष्ट्रसंघमा ल्याइएको प्रस्तावमा नेपाल, भारत र बेलायतसहित ४३ राष्ट्रहरू तटस्थ बसेका थिए ।

कात्तिक १८, २०८०

भूकम्पमा परेर रुकुम पश्चिमबाट उद्धार गरी काठमाडौं ल्याइएकी ६३ वर्षीया वृद्धा बली बुढाथोकीले आफूले नसोचेको घटना भोग्नु परेको बताएकी छिन् । उपचारका लागि त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जमा ल्याइएकी बुढाथोकीले आफू ...

माघ १८, २०८०

​सरकारी जग्गा हिनामिना प्रकरणमा डलर अर्बपति एवं कांग्रेस सांसद विनोद चौधरी पनि तानिएका छन् । बाँसबारी छाला जुत्ता कारखानाको जग्गा हडपेको आरोपमा भाइ अरुण चौधरी पक्राउ परेलगत्तै विनोद चौधरीले समेत संल...

कात्तिक २०, २०८०

जाजरकोट भूकम्पमा ज्यान गुमाउनेमध्ये आधा बढी बालबालिका रहेका छन् । नेपाल प्रहरीले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार कात्तिक १७ गते राति गएको भूकम्पबाट मृत्यु भएका १५३ मध्ये ७८ बालबालिका छन् । जाजरक...

कात्तिक २०, २०८०

शुक्रवार मध्यरातिको भूकम्पमा परेर मृत्यु भएकी जाजरकोट भेरी नगरपालिकाकी ८ वर्षीया विष्णु तिरुवाको दाहसंस्कारका लागि आफन्त र गाउँलेहरू सोमवार भेरी नदी घाटमा पुगेका थिए ।​​ सोमवार अपरान्ह उनको शव लिएर मलामी...

मंसिर २५, २०८०

दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका वडा नम्बर– १९ बिजौरीका २२ वर्षीय युवक प्रतीक पुनमाथि परिवारको ठूलो जिम्मेवारी थियो ।  दुवै मिर्गौला फेल भएर बाबा ताराप्रसाद पुनको एक वर्षअघि मृत्यु भएपछि लागेको ...

कात्तिक १८, २०८०

गएराति गएको भूकम्पले सबैभन्दा बढी जाजरकोटको नलगाड क्षेत्रमा क्षति गरेको छ । नलगाड नगरपालिकामा मात्रै तीन दर्जन बढीको ज्यान गएको जिल्ला प्रशासन कार्यालय जाजरकोटले जनाएको छ । अझै यकिन विवरण आउन बाँकी छ ।  ...

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

कात्तिक २४, २०८१

मानसिक अशान्ति निकै दर्दनाक अशान्तिमा पर्छ, जुन परस्त्री, परपुरुष, परद्रव्य, परप्राण र परवृत्तिसँग सम्बन्धित रहेको हुन्छ । यसको अर्थ अन्य कारणले मानसिक अशान्ति हुन्न भन्ने होइन तर, त्यो क्षणिक हुन्छ । केही समय रहन्छ । व...

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

कात्तिक २१, २०८१

 धर्मेन्द्र झा  ‘नहाए–खाए’ सँगै यस वर्षको महापर्व छठ मङ्गलबार सुरु भइसकेको छ । बुधबार साँझ खरनासँगै परिवारकी मुख्य महिला र अन्य श्रद्धालुले व्रतसँगै पूजा गर्ने प्र...

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

कात्तिक २०, २०८१

३०३६ सालको जनमत संग्रह घोषणाको तिथिसम्म नेपाली राजनीतिमा दुई धुरी मात्र थिए, निर्दलीय पञ्चायत र कांग्रेस । अरू दलहरू सैद्धान्तिक रूपमा मात्र उपस्थित थिए, शक्तिको रूपमा होइन । विस्तारै उनीहरू फैलँदै थिए । तत्काल...

x