×

अमेरिकामा बस चलाएर दैनिकी धान्थे टाटा, यस्तो छ उनको संक्षिप्त जीवनी

काठमाडाैं | असोज २४, २०८१

८६ वर्षको उमेरमा बुधवार निधन भएका रतन नवल टाटा एक प्रसिद्ध भारतीय उद्योगपति, परोपकारी, रतन टाटा समूहका पूर्व अध्यक्ष र भारतीय व्यापार क्षेत्रका एक अग्रणी व्यक्तित्व थिए ।

Laxmi Bank

उनी सन् १९३७ डिसेम्बर २८ मा भारतको मुम्बईमा जन्मिएका थिए । टाटा परिवार भारतका सर्वाधिक प्रतिष्ठित र धनी पारिवारिक परम्परामा आधारित परिवार हो, जसले भारतको औद्योगिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । रतन टाटा टाटा समूहका संस्थापक जमशेदजी टाटाका परिवारमा जन्मिएका हुन् ।


Advertisment

रतन टाटाले आफ्नो प्रारम्भिक शिक्षा मुम्बईको क्याम्पियन स्कूल र क्याथेड्रल एण्ड जोन कानन स्कूलमा लिएका थिए । त्यसपछि उनले अमेरिका गएर कार्नेल विश्वविद्यालयबाट वास्तुकलामा स्नातक गरे । पछि उनले हार्वर्ड बिजनेस स्कूलबाट एडभान्स्ड म्यानेजमेन्ट प्रोग्राम पनि पूरा गरे।


Advertisment

प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

अमेरिकामा अध्ययन गर्दा उनले वास्तुकलामा रुचि राखे, तर आफ्नो करियर टाटा समूहमा विकास गर्न चाहे । हार्वर्ड बिजनेस स्कूलमा म्यानेजमेन्ट अध्ययन गरेपछि उनी भारत फर्किए र परिवारको व्यवसायमा लागे । उनको व्यावसायिक दृष्टिकोणमा आधुनिकता, नवप्रवर्तन, र जोखिम लिने क्षमताले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो ।

रतन टाटा अमेरिकामा ट्रक ड्राइभरको रूपमा काम गर्न पुगेको रोचक कथा छ । जब उनी कार्नेल विश्वविद्यालयबाट आर्किटेक्चरमा स्नातक गर्दै थिए, त्यतिबेला उनले आफूलाई आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर बनाउन विभिन्न कामहरू गर्नुपर्ने अवस्था आएको थियो ।

यस क्रममा उनले ट्रक चलाउने काम पनि गरे । यो अनुभवले उनलाई मिहिनेत र कठिन परिश्रमको महत्त्व बुझायो । यस्तो काम गरेरै उनले आफ्नो पढाइका लागि आवश्यक खर्च जुटाएका थिए ।

टाटा समूहको नेतृत्व

रतन टाटाले सन् १९९१ मा टाटा समूहको अध्यक्षता ग्रहण गर्दा समूहको अवस्थालाई परिवर्तन गर्नुपर्ने खाँचो देखे । समूहका विभिन्न व्यवसायहरूमा एकरूपता ल्याउन उनले टाटाको संरचना र व्यवस्थापनमा सुधार ल्याए । उनले केही ठूला रणनीतिक कदम उठाए, जसले समूहलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रतिस्पर्धी बनाउन मद्दत पुर्‍यायो । टाटा मोटर्सले विकसित गरेको न्यानो कार, जसलाई 'आममानिसको कार' भनिन्थ्यो,  यो परियोजनाले विश्वव्यापी ध्यान खिचेको थियो ।

टाटा समूहका अन्य प्रमुख प्रोजेक्टहरूमा टाटा कन्सल्टेन्सी सर्भिसेजको विकास, चिया उद्योगमा प्रभुत्व जमाउने काम र टाटा स्टिलको विस्तार उनले नै गरेका थिए । टाटा स्टिलले सन् २००७ मा कोरस समूह किनेपछि टाटा समूह विश्वकै पाँचौं ठूलो स्टिल उत्पादक बनेको थियो ।

सामाजिक उत्तरदायित्व

रतन टाटा आफ्नो व्यवसायिक सफलतासँगै सामाजिक उत्तरदायित्वप्रति पनि गहिरो रूपमा समर्पित थिए । उनी सधैं आफ्नो कमाइको ठूलो हिस्सा परोपकारी कार्यमा लगानी गर्न चाहन्थे । शिक्षा, विज्ञान, स्वास्थ्य र ग्रामीण विकासमा उनले उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याएका छन् । उनकै नेतृत्वमा रहेको टाटा ट्रस्ट्सभारतको सबभन्दा ठूलो परोपकारी संस्थामध्ये एक हो ।

पुरस्कार र सम्मान

रतन टाटाको योगदानलाई भारतीय सरकारले धेरैपटक सम्मान गरेको छ । उनले सन् २००० मा पद्म भूषण र २००८ मा पद्म विभूषणजस्ता प्रतिष्ठित सम्मान प्राप्त गरेका थिए ।

अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि उनले धेरै पुरस्कार र मान्यता प्राप्त गरेका थिए । उनी अमेरिकी व्यापारिक मञ्चहरूमा सम्मानित भएका छन् र विश्वका विभिन्न प्रतिष्ठित संस्थाबाट मानार्थ उपाधिहरू प्राप्त गरेका थिए ।

निजी जीवन

उनी आफ्नो साधारण र विनम्र जीवनशैलीको लागि पनि चर्चित थिए । उनी व्यक्तिगत जीवनमा सधैं एकल रहे र आफ्नो व्यक्तिगत जीवनलाई मिडिया र ध्यानबाट टाढा राख्न खोज्ने व्यक्तित्व थिए । टाटाको जीवनमा प्रेम र विवाहको अवसर आए पनि उनीले कहिल्यै विवाह गरेनन् । उनी आफ्नो कुकुरहरूसँग समय बिताउन रुचाउँथे ।

उनले टाटा समूहलाई न केवल आर्थिक रूपमा समृद्ध बनाए बरू उनले भारतको औद्योगिक विकासलाई पनि नयाँ दिशा दिएका छन् । आज टाटा समूह विश्वभर १०० भन्दा बढी देशहरूमा व्यवसाय गर्दै आएको छ ।

कात्तिक १७, २०८०

पाकिस्तानको क्वेटामा सुरक्षाकर्मीको एउटा समूहमाथि शुक्रबार आक्रमण हुँदा कम्तीमा १४ सैनिकको मृत्यु भएको छ । घटनाबारे बलुचिस्तान प्रान्तका एक वरिष्ठ सरकारी अधिकारी सइद अहमद उमरानीले एएफपीसँग भने, “तटीय ...

जेठ ८, २०८१

न्युयोर्क– मध्यपूर्व शान्ति प्रक्रियाका लागि संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय विशेष संयोजक टोर वेन्नेसल्यान्डले इजरायल र हमासबीच पुनः वार्ता शुरू गर्न आह्वान गरेका छन् । सबै पक्षलाई वार्ताका प्रयास दोब्बर बनाई तुरुन्तै सद्भावक...

बैशाख २९, २०८१

असामान्यरूपमा पृथ्वीसँग ठोक्किएको बलियो सौर्य आँधीले शनिबार बिहानै उत्तरी गोलार्धको आकाशमा रङको आश्चर्यजनक प्रदर्शन गर्यो । यसबाट बिजुली र सञ्चारमा व्यवधानको तत्काल कुनै रिपोर्ट प्राप्त भएको छैन ।  शुक्रबार ...

कात्तिक २८, २०८०

चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ अमेरिका प्रस्थान गरेका छन् । चीन–अमेरिका भ्रमणका लागि उनी मंगलवार अमेरिका प्रस्थान गरेका हुन् । भ्रमणका क्रममा उनले चीन र अमेरिकाका नेताबीचको बैठक र ३० औं एपेक आर्थिक न...

मंसिर ९, २०८०

आफ्नै साथीले छुरा प्रहार गर्दा पोर्चुगलमा एक नेपाली युवकको मृत्यु भएको छ । छुरा प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका कुश्मा नपा–१३, खौला, पर्वतका ३६ वर्षीय धनबहादुर क्षेत्रीको उपचारका क्रममा निधन मृत्यु भएको हो ।&n...

मंसिर ५, २०८०

११ दिनदेखि सुरुङमा फसेका ४१ मजदुरलाई पाइपबाट खाना पठाइएको छ । गएराति ६ इन्चको पाइपबाट पहिलोपटक खिचडी पठाइएको भारतीय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् ।  भारतको उत्तरी हिमाली राज्य उत्तराखण्डमा निर्माणाध...

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

कात्तिक २४, २०८१

मानसिक अशान्ति निकै दर्दनाक अशान्तिमा पर्छ, जुन परस्त्री, परपुरुष, परद्रव्य, परप्राण र परवृत्तिसँग सम्बन्धित रहेको हुन्छ । यसको अर्थ अन्य कारणले मानसिक अशान्ति हुन्न भन्ने होइन तर, त्यो क्षणिक हुन्छ । केही समय रहन्छ । व...

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

कात्तिक २१, २०८१

 धर्मेन्द्र झा  ‘नहाए–खाए’ सँगै यस वर्षको महापर्व छठ मङ्गलबार सुरु भइसकेको छ । बुधबार साँझ खरनासँगै परिवारकी मुख्य महिला र अन्य श्रद्धालुले व्रतसँगै पूजा गर्ने प्र...

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

कात्तिक २०, २०८१

३०३६ सालको जनमत संग्रह घोषणाको तिथिसम्म नेपाली राजनीतिमा दुई धुरी मात्र थिए, निर्दलीय पञ्चायत र कांग्रेस । अरू दलहरू सैद्धान्तिक रूपमा मात्र उपस्थित थिए, शक्तिको रूपमा होइन । विस्तारै उनीहरू फैलँदै थिए । तत्काल...

x