फागुन २१, २०७९
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
दक्षिण एसियालाई दक्षिणपूर्वी एसियासित जोड्ने सेतु हुनसक्ने अपेक्षाका साथ क्रियाशील गराइएको संगठन ‘बिमस्टेक’ शीर्षस्थ बैठक सकिएको छ । आइतवार श्रीलङ्काका राष्ट्रपति मैत्रीपाला सिरिसेना स्वदेश फर्केपछि आतिथेयी देश नेपालको आयोजनासम्बन्धी दायित्व पूरा भएको छ । तयारीको लागि उपलब्ध समय छोटो थियो तापनि रातोदिन खटेर सम्मेलन सम्पन्न गरेकोमा प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद शर्मा ओली र सरकारका सबै सरोकारवाला निकायले सन्तोष लिन सक्छन् । राजधानी काठमाडौंका बासिन्दाले पनि अनेक कष्ट र कठिनाइ बेहोरेर भए पनि सम्मेलनको सफलतामा योगदान गरे यद्यपि सरकारले यस्ता कार्यक्रमका बखत जनतामा पर्ने असुविधालाई सकेसम्म कम गर्न चनाखो रहनु आवश्यक देखिन्छ ।
जहाँसम्म विषयवस्तु र प्रतिबद्धताहरूको प्रश्न छ, यसमा नेपालले बिमस्टेकलाई सन् १९८५ मै स्थापित दक्षिण एसियाली सार्क संगठनको हाराहारीमा आउने वा विकल्प हुने समूह मानेको छैन । नेपालको यस सही दृष्टिकोणलाई प्रधानमन्त्री ओलीले बिहीवार सम्मेलनको उद्घाटनका बखत दिएको मन्तव्यमा स्पष्ट शब्दमा प्रस्तुत गर्नुभएको छ । त्यसअघि संसद्मा वक्तव्य दिँदा पनि उहाँले नेपालको यस मान्यतालाई छर्लङ्ग पार्नुभएको थियो । जग-जाहेर तथ्य हो, बिमस्टेक सन् १९९७ मा सिर्जित समूह हो जसले परिपूरकको भूमिकासम्म निर्वाह गर्नसक्ने सङ्केत परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले पटक-पटक दिनुभएको छ । बिमस्टेकको एक संस्थापक देश थाइल्याण्डका प्रधानमन्त्री स्वयम्ले नै बिहीवारको भाषणमा बिमस्टेकलाई ‘उपक्षेत्रीय’ समूहको रूपमा प्रस्तुत गरेको पाइयो । हुन पनि दक्षिणपूर्वी देशहरूको संगठन आसियानका सदस्य रहेका म्यान्मार र थाइल्याण्डले बिमस्टेकलाई उपक्षेत्रीय समूहको कित्तामा राख्नु सर्वथा स्वाभाविक हो । बिमस्टेकको कानूनी आधार अर्थात् बडापत्र (चार्टर) र समूह सञ्चालनको लागि उपयुक्त सचिवालयको व्यवस्था समेत हुन बाँकी छ । यस्तो समूहसित सार्कको तुलना हुन/गर्न कदापि मिल्दैन । थपमा, दक्षिण एसियाका अफगानिस्तान, पाकिस्तान र माल्दिभ्स बाहिर पर्ने समूहले एसियाको यस भूखण्डमा शान्ति र समृद्धिको ढोका खोल्न सक्छ भन्नु अपरिपक्व सोच हुनजान्छ । पाकिस्तान इण्डियाजस्तै आणविक हतियारयुक्त देश हो र उसको चीनसित गहिरो मित्रता छ जुन चीन विश्वको दोस्रो शक्तिराष्ट्रको हैसियत राख्दछ ।
घटनाक्रमले देखाउँछ, बिमस्टेक सन् १९९७ मा बनेको समूह हो तापनि इण्डियाको पहलमा सन् २०१६ यता मात्र क्रियाशील र गतिशील संगठन बन्ने तर्खरमा छ । र, यस्तो रणनीति इण्डियाको राष्ट्रिय हितमा हुन पनि सक्छ, तर यसले बिमस्टेकका अन्य सदस्यको हितसित पूरै मेल खान्छ भन्न गाह्रो छ । त्यसमाथि बिमस्टेकलाई सैनिक सुरक्षाको आयाम दिने दिल्लीको पहललाई यस भेगका सानो आकारका मुलुकले सहज मान्न अप्ठेरो देखिन्छ । सैनिक अभ्यासको नाममा युद्धको खेलमा बिमस्टेकका सदस्यलाई सामेल गर्ने प्रयास सैनिक गठबन्धनको निर्माणको दीर्घकालीन योजनामा परेको मानिनेछ । परन्तु यस्तो गठबन्धन कसको विरुद्धमा खडा गर्न खोजिएको हो ? विचारणीय छ । नेपाल कोसित लडाञीमा जाँदैछ र यस्तो अभ्यासको आवश्यकता प-यो भनी एक सुरक्षा विश्लेषकले उठाएको प्रश्नसहितको समाचार ‘लोकान्तर’मा प्रकाशित पनि भैसकेको छ ।
वास्तवमा नेपालको सरकारले इण्डियामा हुने भनिएको सैनिक अभ्यास र त्यससित गाँसेर आयोजना गरिने सेनाप्रमुखहरूको सम्मेलनमा सहभागी हुने यसअघिको निर्णयमा पुनर्विचार गर्नु बुद्धिमानी हुनेछ । नेपालको दीर्घकालीन हित के गर्दा हुन्छ त्यसको निरूपण दलगत आधारमा होइन, राष्ट्रिय परिवेशमा गरिनुपर्छ ।
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
लोकान्तर सञ्चार प्रालिद्वारा सञ्चालित लोकान्तर डट्कम (Lokantar.com) स्थापनाको सात वर्ष पूरा गरेर आजदेखि आठौं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस अवसरमा सबैभन्दा पहिला हामी हाम्रा समस्त पाठक, विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्...
काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...