माघ २५, २०८०
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबाट आइतवार महारथीको दर्ज्यानी चिह्न प्राप्त गरी उहाँकै समक्ष प्रधानसेनापति पदको शपथग्रहण गरेपछि पूर्णचन्द्र थापाले नेपाली सेनाको जिम्मेवारी विधिवत् आफ्नो काँधमा लिनुभएको छ । राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहले स्थापना गरेको नेपालको सेनाको नाम समय-समयमा फेरिएको देखिन्छ यद्यपि मुलुकको सुरक्षाप्रणालीमा यसको क्रियाशील उपस्थिति सदैव सशक्त नै रहिआएको छ । नयाँ सेनाप्रमुखले यही निरन्तरता कायम राख्दै परिवर्तित परिस्थितिमा आइपर्ने नौला चुनौतीको सामना गर्न समेत नेपालको सैन्यबललाई सजग राख्नुपर्ने हुन्छ ।
मुलुकको राजनीतिक भूगोलले राज्यका अन्य निकायलाई जस्तै नेपाली सेनालाई पनि संवेदनशीलताका विविध पक्षबारे चनाखो रहन निर्देशित गर्दछ । विश्वमा नै ठूलो जनसंख्या भएका दुई देशको बीचमा रहेको नेपालको राष्ट्रिय सेनाले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको गतिशीलता एवं प्रतिस्पर्धाको वातावरणलाई निरन्तर अनुगमन गर्नुपर्छ, सम्भाव्य जोखिमको वस्तुपरक र अद्यावधिक मूल्यांकन राज्यका सरोकारवाला अङ्गलाई उपलब्ध गराउनु आवश्यक हुन्छ । सिपाहीलाई सदाकाल तिखारिराख्नू भन्ने दिव्योपदेशको अर्थ र अभिप्राय अनुसार सेनालाई पेशागत, समयानुकूल सीप आर्जनमा लगाइरहनु उचित हुने कुरा पनि निर्विवाद छ । यसै सन्दर्भमा सेनाले व्यापारिक काम-कारोबारमा हात हाल्ने विषय आलोच्य हुँदै आएको हो, यसबारे सम्भवत: प्रधानसेनापति थापा अनभिज्ञ हुनहुन्न । र, जङ्गी अड्डाको हातामा रहेको क्लब भाडामा लगाउने प्रचलन बन्द गर्न लागिएको जानकारीले नयाँ सैनिक नेतृत्व यससम्बन्धी जनधारणालाई सम्बोधन गर्ने पक्षमा रहेको अनुमान गरिएको हो ।
जग-जाहेर छ, जुनसुकै देशमा पनि सेनाको व्यवस्था आफ्नो भूभागको पहरा दिई मुलुकको सुरक्षा गराउनका लागि गरिएको हुन्छ । नेपालको वर्तमान संविधानको धारा २६७ मा भएको ‘भौगोलिक अखण्डता’ को उल्लेखलाई यसै परिप्रेक्ष्यमा हेरिनुपर्दछ । देशको सिमानालाई ठाउँ-ठाउँमा बाहिरी अतिक्रमणले खुम्च्याइरहेका खबरबारे नेपाली सेना पक्कै पनि जानकार होला । सीमाविद् बुद्धिनारायण श्रेष्ठले हालै एक टेलिभिजन अन्तर्वार्तामा नेपालको ६ सय वर्गकिलोमिटर जमीन मिचिएको विवरण दिनुभएको छ । यो निच मारेर बस्ने विषय किमार्थ होइन । वास्तवमा नयाँ सैनिक नेतृत्वले यसलाई सर्वाधिक प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ ।
हाल सीमाक्षेत्रहरूमा सशस्त्र प्रहरी बलका एकाईहरू तैनाथ देखिन्छन् । दक्षिणी सिमानापारि उताको अर्द्धसैनिक बल (एस्एस्बी)का सिपाहीहरू सिमानामा पहरा दिइरहेका छन् । नेपालतर्फको सीमा-गस्ती गराउँदै आएको सशस्त्र प्रहरी बल हाल गृह मन्त्रालयको नीति-निर्देशनमा रहेको देखिन्छ । यता नेपाली सेनाको तालुकी निकाय रक्षा मन्त्रालय मानिन्छ । यस्तोमा कामको समन्वय कति सहज ढङ्गले भैरहेको होला, अनुमान गर्न गाह्रो छ । अन्तर-मन्त्रालय समन्वय धेरै मन्त्रालयहरूका बीच राम्रो नभएका दृष्टान्त अनगिन्ती छन् । तसर्थ यस पक्षमा प्रधानमन्त्रीकै तहबाट तत्काल अध्ययन गराई समन्वयको निम्ति सहज हुन्छ भने नेपाली सेना र सशस्त्र प्रहरी बलका लागि एउटै तालुकवाला मन्त्रालय तोक्नु उपयुक्त हुनेछ । यसबाट काम कर्तव्य सरल हुने सम्भावना रहन्छ ।
निष्कर्षमा, मुलुकको भौगोलिक अखण्डताको प्रतिरक्षा गर्ने संवैधानिक जिम्मेदारी भएको संस्था नेपाली सेनाको नयाँ नेतृत्वले यस दिशामा आफैं अग्रसर भएर पनि पहल गर्नुपर्छ किनभने बाहिरी अतिक्रमणमा परेको जमीन फिर्ता लिने र भैरहेको जमीन गुम्न नदिने काममा क्षणभरको विलम्ब पनि हानिकारक हुने जोखिम रहन्छ ।
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
लोकान्तर सञ्चार प्रालिद्वारा सञ्चालित लोकान्तर डट्कम (Lokantar.com) स्थापनाको सात वर्ष पूरा गरेर आजदेखि आठौं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस अवसरमा सबैभन्दा पहिला हामी हाम्रा समस्त पाठक, विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...