मंसिर २, २०८०
गोपाललाई सानैदेखि धूमपानको लत बसेको थियो, शायद संगतको प्रभाव भनेको यही हुनुपर्छ । घरमा बाबुदाजुहरू हुक्का तान्थे । त्यति बेलाको चलन के भने सबैभन्दा सानोले तमाखु भर्नुपर्ने । त्यतिसम्म त ठीकै थियो, सल्काएर समे...
धनगढी – भनिन्छ, विचारको युद्धमा किताब नै सबैभन्दा ठूलो अस्त्र हो । विचारले संसार बदल्ने क्षमता राख्दछ भने विचार संग्रहित किताब र किताब संग्रहित पुस्तकालयको तागत सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ ।
कैलालीको धनगढीस्थित कैलाली जनपुस्तकालयको महत्त्व हिजो पनि उत्तिकै थियो, आज पनि उत्तिकै छ । पुस्तक पारखी तथा साहित्यकर्मीको आस्थाको धरोहर समेत हुन सफल भएको छ जनपुस्तकालय ।
२०१४ सालमा स्थापना भएको पुस्तकालय सुदूरपश्चिम प्रदेशकै सबैभन्दा पूरानो पुस्तकालय पनि हो । २०१० सालमा स्थापित कमलादेवी पुस्तकालय र २०११ सालमा स्थापित जनता पुस्तकालल एकआपसमा गाँभेर बनाइएको कैलाली जनपुस्तकालयप्रति पुस्तक पारखीको प्रगाढ माया आज पनि उत्तिकै सग्लो छ ।
धनगढी उपमहानगरपालिका–१२ जुगेडाका मेघनाथ खनाल ‘बन्धु’ २०४२ देखि पुस्तकालयमा पुुगेर नियमित पुस्तक अध्ययन गर्दै आएको बताउँछन् । क्याम्पस अध्ययनताका पुस्तकालयका पुस्तक पढेर उच्च शिक्षा हासिल गरेको र अन्य रुचिकर पुस्तक पनि हालसम्म पढ्दै आएको उनी बताउँछन् ।
‘पुस्तकमा त्यो नशा र शक्ति हुन्छ, जुन एक पटक लाग्यो त लाग्यो । मान्छेको सोच, कार्यदिशाका साथै जीवनलाई नै बदल्छ । एक छाक खाना छोडिन्छ तर किताब पढ्न छोड्न सकिन्न । अब त यो जीवन रहेसम्म पुस्तकालयका यात्रा पनि रोकिन्न । क्याम्पसका किताब नहुँदा पुस्तकालयमा आएर पढियो । उच्च शिक्षा हासिल गरियो,’ उनले भने, ‘हाल सूचना प्रविधिको जमाना आएपनि के भयो ? विस्तृतमा अध्ययन गर्न पुस्तकालय पुग्नैपर्छ । पुराना पुस्तक जम्मै इन्टरनेटमा कहाँ पाइन्छ र ?’
पुुस्तकालय आस्था हो : यात्री
कतिपय स्थानीय साहित्यकारले आफूलाई साहित्यकारको रुपमा जन्माउनेमा जनपुस्तकालयलाई नै श्रेय दिन पछि पर्दैनन् । हालसम्म ३२ कृति प्रकाशित गरेको, १० वटा प्रकाशोन्मुख र दर्जनौं पुस्तक सम्पादन गरेका तथा ३ दर्जन बढी संघसंस्थाबाट सम्मानित भएका ६५ वर्षीय वरिष्ठ साहित्यकार यज्ञराज यात्रीले कैलाली पुस्तकालयले नै आफूलाई ‘यात्री’ बनाएको बताए ।
‘म र पुस्तकालयबीचको साइनो अहिलेको होइन, २०३० सालदेखिको हो । २०३८ सालदेखि आजीवन सदस्यका साथै धेरै पटक पुस्तकालयको प्रबन्ध समितिमा रहेर काम गरेको छु । मेरो आस्था, प्राण नै जनपुस्तकालय हो जस्तो लाग्छ । बाँचुञ्जेलसम्म मेरो सम्बन्ध रहनेछ । यहाँ फोहोरी राजनीतिक गन्ध छैन,’ उनले भने ।
साहित्यकार यात्री मात्रै होइन, यहाँका हरेक साहित्यकार तथा साहित्यिक संघसंस्थाको उद्गमस्थल तथा जननी नै कैलाली जनपुस्तकालय बन्न पुगेको छ ।
सुदूरपश्चिम साहित्य समाज, छन्द प्रतिष्ठान, विद्यार्थी साहित्य प्रतिष्ठान, गजल मञ्चलगायत दर्जनौं संघसंस्थाको उद्गमस्थल नै जनपुस्तकालय रहेको बताउँछन् पुस्तकालय प्रबन्ध समितिका कोषाध्यक्ष गगनसिंह ऐर ।
बाहिर बजारमा नपाइने किताब यहाँ पाइने गरेको अनुभव सुनाउँदै कोषाध्यक्ष ऐरले भने, ‘साहित्यकार देवकान्त पन्तले लेखेको डोटेली लोक साहित्यबारे लेखिएको किताब बजारमा खोज्दा–खोज्दा हैरान थिए । अन्ततः पुस्तकालयबाट लगेर अध्ययन गरे ।’
पछिल्लो समय पुुस्तकालय हरेक दृष्टिकोणले सशक्त हुँदै गएको छ । भौतिक संरचनादेखि लिएर पुस्तक व्यवस्थापन, जनशक्ति व्यवस्थापनमा पनि पुस्तकालय फड्को मार्दै गएको छ । पुस्तकालयका कार्यालय प्रमुख डिल्लीराज योगीका अनुसार हाल साढे ७ सय जना आजीवन सदस्य रहेको जनपुस्तकालयमा नियमित रुपमा दैनिक ४०/५० जना पाठकले पुस्तक अध्ययन गर्छन् । पुस्तकालयमा आर्थिक, सामाजिक, धार्मिक, साहित्यिक गरी विभिन्न विधाका १५ हजार पुस्तक संग्रहित छन् ।
कार्यालय प्रमुख योगी भन्छन्, ‘बरु पहिला अव्यस्थित थियो । पाठकहरू कमैले अध्ययन गर्न आउँथे । आजभोलि पाठकको संख्यामा बढोत्तरी पाएका छौं । जसलाई मध्यनजर गरी सफा र शान्त वातावरणमा पढ्ने वातावरण मिलाएका छौं ।’
निःशुल्क ई–लाइब्रेरी
पुस्तकालयले नयाँ पुस्तालाई आकर्षित गर्न नयाँ प्रविधिलाई पनि अँगाल्दै गएको छ । पुस्तकालयप्रति नयाँ पुस्तालाई अग्रसर गराउने उद्देश्यले २ वर्षयता ई–लाइब्रेरी पनि सञ्चालनमा ल्याएको छ । शुरूवाती अवस्थामा प्रतिघण्टा २० रुपैयाँ शुल्क लिएर ई–लाइब्रेरीको सेवा दिँदै आएको पुस्तकालयले हाल भने निःशुुल्क सेवा दिँदै आएको हो ।
जनपुस्तकालय प्रबन्ध समितिका अध्यक्ष डा. टीएन जोशीले पछिल्लो पुस्ताको सामाजिक सञ्जालप्रतिको बढ्दो लगाबलाई मध्यनजर गर्दै ई–लाइब्रेरीलाई थप प्रभावकारी बनाउनुको साथै विभिन्न विद्यालय, क्याम्पस र अभिभावकसँगको सहकार्यमा विद्यार्थीलाई पुुस्तकालय अवलोकन अध्ययनको अभियान पनि थालनी गरेको बताए ।
त्यति मात्रै होइन, पुस्तकालयलाई सुदूरपश्चिमकै सांस्कृतिक, साहित्यिक अभियानको केन्द्र बनाउने र अन्ततः स्मार्ट पुस्तकालय बनाउने योजना समेत अध्यक्ष जोशीले सुनाए ।
‘पुस्तकालयको आफ्नै आयस्रोत त छैन तर आफ्नो भिजन अनुसार चलेको छ । राष्ट्रिय पुस्तकालय र विभिन्न निकायबाट हुने सहयोग अनुदानबाट सञ्चालित छ । हाल प्रदेश सरकारले पनि ४० लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको छ । जसबाट हामीले सपिङ कम्पलेक्स बनाउने योजना बनाएका छौं । बालबालिकाको लागि बाल अध्ययन केन्द्र, वृद्धवृद्धाका लागि अलग्गै अध्ययन केन्द्र, धर्मशाला, कार्यक्रम गर्न व्यवस्थित र अत्याधुनिक सभाहल निर्माण गर्ने, ऐतिहासिक व्यक्तित्वको तस्वीर राख्ने योजना पनि बनाएका छौं,’ अध्यक्ष जोशीले भने ।
आगामी १० वर्षभित्र मुलुककै हेर्न लायक पुस्तकालय बनाउने र १ लाख पुस्तक राख्ने योजना रहेको सुनाउँदै उनले गुरुयोजना समेत तयार गरिरहेको बताए ।
गोपाललाई सानैदेखि धूमपानको लत बसेको थियो, शायद संगतको प्रभाव भनेको यही हुनुपर्छ । घरमा बाबुदाजुहरू हुक्का तान्थे । त्यति बेलाको चलन के भने सबैभन्दा सानोले तमाखु भर्नुपर्ने । त्यतिसम्म त ठीकै थियो, सल्काएर समे...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
विसं २०७९ को मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको ‘ऐँठन’ उपन्यासका लेखक विवेक ओझालाई गृहनगर टीकापुरमा विभिन्न संघसंस्थाले सम्मान गरेका छन् । ओझालाई नेपाल रेडक्रस सोसाइटी टीकापुर उपशाखा, उद्योग वाणिज्य सङ्घ, ...
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...