भारतको महाराष्ट्रमा देवेन्द्र फडनवीस र अजित पवारले जम्मा तीन दिनका लागि बनाएको सरकार ढलेसँगै महाराष्ट्रीय राजनीतिका वरिष्ठ खेलाडी शरद पवारको भूमिकाको चर्चा हुन थालेको छ । उनी कसरी आफ्ना महत्त्वाकांक्षी भतिजा अजित पवारमाथि हावी भए भनी मानिसहरू कुरा गरिरहेका छन् ।

शनिवार बिहान अजित पवारले सबैलाई आश्चर्यमा पार्दै फडनवीससँग साझेदारी गर्दै राज्यमा भाजपा र एनसीपीको सरकार बनाए । एनसीपीको संसदीय दलका नेता बनाइएका अजितले किसानहरूको हितका लागि साझेदारी गरेको बताए । 

अजित भाजपासँग मिलेसँगै एनसीपी र पवार परिवारमा फुटको स्थिति आयो । त्यसपछि शरद पवार तत्कालै हर्कतमा आए ।

‘मैले यस्ता थुप्रै लडाईं देखेको छु । यो मेरा लागि नयाँ कुरा हैन,’ शरद पवारले सोमवार पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै बताए । 

वास्तवमा शरद पवारले दशकौंदेखि महाराष्ट्रमा सरकार बनाउने र लडाउने अनि पार्टी फुटाउने भूमिका निर्वाह गर्दै आएका छन् । तर अहिलेको घटना चाहिँ अलि भिन्न प्रकृतिको थियो किनकि उनका आफ्नै भतिजाले पार्टी फुटाउन खोजेका थिए । अजितलाई एनसीपीको मर्यादाक्रममा दोस्रो स्थानमा राखिएको छ र शरदका राजनीतिक उत्तराधिकारी उनी नै भएको बताइने गरेको छ । 

भाजपाले अजित पवार एनसीपीलाई टुक्य्राउन सफल हुनेछन् भन्ने आशामा सरकार बनाउन खोजेको थियो । हुन पनि अजितलाई एनसीपीको आन्द्राभुँडी थाहा थियो र उनी एक तप्काको पार्टी कार्यकर्तामाझ लोकप्रिय छन् । अनि कम्तीमा एक दर्जन विधायक उनका खास मानिस छन् । 

मंगलवार राति अजितले काकालाई भेटे अनि उनी पार्टीमा फर्किने अनुमान चल्न थाल्यो । 

शरद पवारले विभिन्न विषयलाई सम्हाल्नुपर्ने भएको थियो । आफूले मन पराएको भतिजोले अर्को दलप्रति बफादारिता देखाएकोमा उनी व्यक्तिगत रूपमा स्तब्ध थिए । 

‘अजितको विद्रोहले शरद पवारलाई स्तब्ध बनायो यद्यपि उनलाई भतिजो पूर्वानुमान गर्न नसकिने किसिमको मान्छे हो भन्ने थाहा थियो । तर उनी स्तब्ध अवस्थाबाट चाँडै निस्किए अनि तत्कालै आगामी कदमको योजना बनाउन थाले,’ एनसीपीका पूर्वमन्त्री तथा शरद पवारका निकटवर्तीले नाम नबताउने शर्तमा भने ।

शनिवार बिहान सखारै भतिजोले धोका दिएको स्पष्ट भएपछि शरद पवारले दलका वरिष्ठ नेताहरूलाई बोलाए अनि पार्टीका ५४ विधायकमध्ये बहुसंख्यक आफूप्रति बफादार रहेको सुनिश्चित गर्न लगाए । तीमध्ये केहीलाई उनी आफैंले फोन गरेको सहयोगीले बताए ।

त्यसलगत्तै उनले नरीमन पोइन्टमा रहेको वाईबी चह्वाण सेन्टरमा पार्टीका विधायकहरूको भेला डाके अनि अजित पवारलाई एनसीपीको संसदीय इकाइको प्रमुखबाट हटाइएको प्रस्ताव पारित गराए र उनको ठाउँमा जयन्त पाटिललाई नियुक्त गराए । उक्त भेलामा ४१ जना विधायक सहभागी थिए । 

यस बैठकलगत्तै निर्णयको जानकारी राज्यको विधानसभाको सचिवालयलाई दिइयो । रमाइलो कुरा त, पार्टीले सचिवालयलाई यसअघि अजित पवारलाई उक्त पदमा निर्वाचित गरिएको जानकारी दिएको थिएन । त्यस सूचनाले विधायकहरूमाथि ह्विप लगाउने अजित पवारको अधिकार खोसिदियो । 

आफूसँग बहुसंख्यक विधायक छन् भन्ने कुरा निश्चित गरेपछि शरद पवारले बाँकी १२ विधायकलाई पनि पार्टीप्रति बफादार बनाउन प्रयास थाले । उनलाई यसो गर्न दुई दिन लाग्यो तर अन्ततोगत्वा उनी तीमध्ये ११ जनालाई फकाउन सफल भए । 

यतिञ्जेलसम्म शरद पवारले भतिजाप्रति सार्वजनिक रूपमा आक्रोश व्यक्त गरेका थिएनन् । त्यसपछि उनी अजितलाई पनि पार्टीमा फर्काउनका लागि फकाउन थाले । उनले छगन भुजबल, जयन्त पाटिल, दिलीप–वल्से पाटिल र सुनील तत्करेलाई भतिजोसँग कुरा गर्न पठाए । शनिवारदेखि नै उनीहरूले तारन्तार बैठक गरे र तीन दिनसम्म विभिन्न बैठक भए । अजित पवार आफ्नो अडानमा कायम रहे । तर सोमवार उनले आफूसँग जम्मा एक विधायकको समर्थन रहेको थाहा पाए । 

यो सब हुँदै गर्दा शरद पवारलाई भाजपाले एनसीपी, शिवसेना र कांग्रेसका विधायकलाई फकाउन सक्ने सम्भावनाका बारेमा ज्ञान थियो । उनले तीनै दलका विधायकहरूलाई एकै ठाउँमा भेला पारे अनि ‘हामी १६२ छौं’ भन्ने शीर्षकमा एक भेला डाके । ‘सोमवार साँझ आयोजित सो भेलाले हामीसँग पर्याप्त संख्या रहेको र तीनै दल सँगै रहने स्पष्ट सन्देश दियो,’ शरद पवारका सहयोगीले बताए । 

‘यस भेलाले मिडियामा राम्रै स्थान पाउने र मित्र तथा शत्रु दुवैलाई सही संकेत दिने शरद पवारलाई थाहा थियो,’ उनले भने । 

अजितको ह्विप एनसीपीका विधायकहरूका हकमा लागू नहुने भनी उनले त्यसै मञ्चमार्फत स्पष्ट पारे । 

‘त्यो व्यक्ति (अजित पवार) लाई (संसदीय दलको नेताको) पदबाट हटाइएको छ । उसले हाम्रो तर्फबाट कुनै पनि निर्णय लिन पाउँदैन,’ हयात होटलमा भेला भएका १५८ विधायकका अगाडि उनले घोषणा गरे । 

‘मैले संसद्का अधिकारीहरू अनि विधानसभाका सेवानिवृत्त अधिकारीहरूसँग यसको चर्चा गरेको छु । म यसका लागि व्यक्तिगत जिम्मेवारी लिन्छु,’ पवारले आफ्ना विधायकहरूलाई आश्वस्त पारे ।

देवेन्द्र फडनवीस

पवारलाई भतिजो नियन्त्रणमा ल्याउन, विद्रोह मत्थर पार्न र भाजपा नेतृत्वको सरकार टिक्न नदिनका लागि तीन दिन लाग्यो । मंगलवार सर्वोच्च अदालतले दिएको आदेश उनका लागि वरदान साबित भयो । सर्वोच्च अदालतले फडनवीसलाई एक दिनभित्र बहुमत सिद्ध गर्न भन्यो, गोप्य मतदान गराउन दिएन अनि विश्वासमतअघि सभामुखको चयन गराउन रोक्यो ।

त्यसपछि अजित पवारले राजीनामा दिए । फडनवीस पनि उनकै बाटो लागे । साँझसम्ममा अजित माफी मागेर पार्टीमा फर्किए । 

‘पार्टीमा काकाको पकडका विषयमा अजितले खयालै गर्न सकेनछन् । शरद पवारले अजितलाई मात्र नभई फडनवीस र उनका मालिकहरूलाई समेत हराए,’ राजनीतिक विश्लेषक प्रकाश बालले बताए । 

यस जीतसँगै एनसीपीका वरिष्ठ नेता शरद पवारको महत्त्व राष्ट्रिय राजनीतिमा बढेर गएको छ । उनले आफ्नो दल र परिवारलाई टुटाउन खोज्ने भाजपाको प्रयासलाई निस्तेज पारे अनि महाराष्ट्र जस्तो महत्त्वपूर्ण राज्यमा गैरभाजपा सरकार गठनलाई सुनिश्चित गरे, विश्लेषकहरूको कथन छ ।

हिन्दुस्तान टाइम्समा प्रकाशित शैलेश गायकवाडको रिपोर्ट