रुसी राजनीतिमा भूकम्प ल्याउँदै प्रधानमन्त्री दिमित्री मेदभेदेभ सहित मन्त्रिपरिषद्ले नै राजीनामा दिएपछि अब त्यहाँको राजनीति कुन दिशातर्फ अग्रसर हुनेछ भनी धेरैले चासो लिएका छन् । 

राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले शासन व्यवस्थामा व्यापक सुधार ल्याउने प्रस्ताव राखेसँगै प्रधानमन्त्री तथा अन्य मन्त्रीहरूको राजीनामा आएको हो । पुटिनले उनीहरूको राजीनामा स्वीकृत गरिसकेका छन् । 

पुटिनले हिजै (बुधवार) संसद्लाई सम्बोधन गर्दै संविधान संशोधनको प्रस्ताव राखेका छन् । त्यस प्रस्ताव अनुसार प्रधानमन्त्री र संसद्को शक्तिमा वृद्धि गरिनेछ भने राष्ट्रपतिको शक्ति कमजोर बनाइनेछ । टर्कीमा रेचेप तैयिप अर्दोआनले प्रधानमन्त्री पद खारेज गरेर शक्तिशाली राष्ट्रपति बने जस्तै रुसमा चाहिँ राष्ट्रपति चाहिँ सेरेमोनियल किसिमको अनि प्रधानमन्त्री चाहिँ शक्तिशाली बनाउन लागिएको छ । अनि संसद्लाई पनि पहिलेभन्दा बढी सशक्त बनाइने प्रस्ताव छ । 

त्यस प्रस्तावलाई जनतासमक्ष अनुमोदनका लागि लैजाने कुरा पनि पुटिनले गरे । टर्कीमा जस्तै जनताको अनुमोदन सुरक्षित गर्ने हिसाबमा नै जनमत संग्रह गराइने सम्भावना छ ।

यसरी प्रधानमन्त्रीको शक्ति वृद्धि गराउनुका पछाडि पुटिनको राष्ट्रपतीय कार्यकाल सन् २०२४ मा सकिनु प्रमुख कारण हो । दुई कार्यकाल लगातार राष्ट्रपति बनेका पुटिनले संविधानतः अब राष्ट्रपतीय चुनाव लड्न पाउँदैनन् । उनले अब आफू शक्तिशाली प्रधानमन्त्री बन्ने संकेत यसै कदममार्फत दिएका छन् । 

सन् २००८ मा पनि पुटिन राष्ट्रपति पद त्यागेर प्रधानमन्त्री बनेका थिए । एकै व्यक्ति दुई कार्यकाल लगातार चलाउन नपाउने व्यवस्थालाई छल्नका लागि उनले आफ्ना विश्वासपात्र मेदभेदेभसँग राष्ट्रपति पद साटेका थिए ।

अहिले मेदभेदेभले राजीनामा दिएपछि पुटिनले उनका ठाउँमा संघीय कर सेवाका प्रमुख मिखाइल मिशुस्तिनलाई ल्याएका छन् । रुसी संसद्को तल्लो सदन ड्युमाले बिहीवार देशको नयाँ प्रधानमन्त्री छान्नेछ । मेदभेदेभलाई रुसको सुरक्षा परिषद्को उपाध्यक्ष बनाइने अपेक्षा छ । परिषद्का अध्यक्ष पुटिन आफैं हुन् । 

यो अनपेक्षित कदमले पुटिन अब राष्ट्रपति चाहिँ नबन्ने प्रस्ट पारेको छ । सन् २०२४ मा कार्यकाल सकिएपछि उनी प्रधानमन्त्री बन्न सक्छन् । केही विश्लेषकहरूले भने पुटिन प्रधानमन्त्री बनेनन् भने उनलाई हालै शक्तिशाली बनाइएको स्टेट काउन्सिलको प्रमुख बनाइने वा उनका लागि नयाँ पद सृजना गरिने र उनको उत्तराधिकारीको भन्दा पनि बढी शक्तिशाली उनलाई बनाइने समेत आकलन गरेका छन् । 

अर्थात् सत्ताको साँचो पुटिनसँग नै रहने पक्का छ । उनले उत्तराधिकारीहरू छनोट गर्न थालिसकेको विश्लेषकहरू बताउँछन् । प्रधानमन्त्री बनाइन लागेका मिशुस्तिन उनका एक विश्वासपात्र उत्तराधिकारी हुन् र उनीसँग राजनीतिक अनुभव छैन । उनी पुटिनकै निर्देशन बमोजिम चल्नेछन् । 

नेपथ्यमा जो देखिए पनि पुटिन नै रुसको शासनमा सर्वेसर्वा हुन् । उनले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको पद सम्हाल्दै शासन चलाउन थालेको लगभग २१ वर्ष भइसकेको छ । रुसमा यति लामो शासन (२९ वर्ष) यसअघि जोसेफ स्टालिनले चलाएका थिए । 

रुसमा विपक्षी दलका नेताहरू अलेक्सेई नवाल्नी र मिखाइल कास्यानोभले पुटिनसँग जिन्दगीभरि शासक बन्ने इच्छा रहेको आरोप लगाएका छन् । छिमेकी मुलुक चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङलाई चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले जीवनभरिका लागि राष्ट्रपति बन्ने बाटो खोलिदिएपछि पुटिन पनि त्यसै गर्न चाहिरहेका हुन् जस्तो देखिन्छ । सीलाई आजीवन राष्ट्रपति बनाएपछि चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी उनकै नेतृत्वमा थप एक्यबद्ध भएको छ र पार्टीमा सबै किसिमका मतभिन्नताहरू अन्त्य गरिएका छन् । पुटिन पनि पार्टीभित्रको आन्तरिक राजनीतिक दाउपेचलाई आफैंले नियन्त्रण गरिरहन पाइयोस् भनी चाहना राख्छन् ।

पुटिनले यसरी शक्ति आफैंसँग सीमित राख्नुमा पश्चिमसँगको प्रतिद्वन्द्विता पनि एक कारण हो । देशमा राजनीतिक तनाव खेप्नुपरेमा पश्चिमसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसकिने निष्कर्ष उनले निकालेको हुनुपर्छ । चीनमा विपक्षी दलहरू नभएकाले सीले खासै टाउको दुखाइरहनुपर्दैन तर रुसमा विपक्षी दलहरू छन् र यदाकदा तिनले ठूलै किसिमका प्रदर्शन पनि गरिरहेका हुन्छन् यद्यपि तिनलाई पुटिनले दबाउने गरेका छन् । तर विपक्षी शक्तिहरूको आडमा विदेशी शक्तिहरूले खेल्ने मौका पाउँछन् भन्ने विषयमा सचेत रही पुटिनले शक्तिसञ्चय पनि गरिरहेको हुनुपर्छ । उनले संविधान संशोधन गरेर अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको तुलनामा देशकै कानून बलियो बनाउने प्रस्ताव राखेर पश्चिमका आदेश नमान्ने स्पष्ट सन्देश दिएका छन् । 

पश्चिमलाई चुनौती दिनका लागि पुटिनले चीनसँग सुमधुर सम्बन्ध बनाइरहेको सर्वविदितै छ । उनले चीनको पेटी सडक पहललाई पनि खुला हृदयले अपनाए अनि चिनियाँ कम्पनी हुआवेलाई रुसको ५जी नेटवर्क बनाउने ठेक्का दिए । चीनसँगको निकट सम्बन्ध बनाएका पुटिन सी जस्तै शक्तिशाली बन्न चाहेको देखिन्छ । देशमा स्थिरता ल्याउन पनि शक्तिशाली नेतृत्व आवश्यक हुन्छ भन्ने बुझेरै पुटिनले शक्तिलाई आफूमा केन्द्रित गरेका हुन् ।

तर उनको यो कदम प्रत्युत्पादक पनि हुन सक्ने सम्भावना छ । पुटिनले प्रधानमन्त्रीको कार्यकाल सकिएपछि पुनः राष्ट्रपति बन्न खोज्दा निकै विरोध भएको थियो । त्यसलाई त उनले दबाए र अब हुन सक्ने विरोधलाई पनि दबाउलान् । तर त्यसले समाजलाई विभाजित भने गर्न सक्छ । अनि सधैं एउटै व्यक्ति सत्तामा रहँदा जनतामा एक किसिमको विरक्ति पनि आउन सक्छ । 

त्यसमाथि रुसको अर्थतन्त्र अपेक्षित गतिमा बढ्न नसकेको र जनसंख्या घट्दै गएको स्थिति पनि छ । यी समस्याको समाधान गर्नु पुटिनका लागि चुनौती हो । शीतयुद्ध सकिएपछिको एक दशकमा छाएको अस्थिरतालाई पुटिनले अन्त्य गर्दै देशलाई स्थिर बनाएका हुन् तर उनले आफ्नो राम्रो कामलाई अघि बढाउने उत्तराधिकारी अघि नसारेर आफैं सत्तामा बसिरहने काम गरे । सत्तामा बस्ने काम उनले थप लम्ब्याउन खोज्दैछन् । यसले देशलाई थप शक्तिशाली बनाउँछ कि कमजोर बनाउँदै लग्छ भन्ने कुरा भविष्यले नै बताउनेछ ।