उदयपुरको गाईघाटका रमेश (नाम परिवर्तन) २०७२ सालमा वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा बहराइन गए ।

विदेश जानुअघि रमेशले २०६५ सालमा संखुवासभाकी शोभा (नाम परिवर्तन) सँग प्रेम विवाह गरेका थिए ।

विवाह हुँदा शोभाले ९ कक्षामा पढ्थिन् भने रमेश ११ कक्षामा पढ्दै थिए । रमेशको परिवारले पनि शोभालाई आफ्नै छोरीसरह माया गर्थे ।

गाईघाटमा १५–२० विगाहा जमिन भएका रमेशको परिवार सुविधासम्पन्न नै मानिन्थ्यो ।

परिवारले शोभालाई घरबाटै एसएलसी पढायो, १२ कक्षा पनि पढायो । त्यतिबेलासम्म शोभा र रमेशबाट छोरी जन्मिइन् भने रमेशले स्नातक उत्तीर्ण गरे ।

घरपरिवार राम्रै चलिरहेकाले रमेश गाउँमा नै केही काम गर्ने सोचमा थिए । परिवारले शोभालाई ‘स्टाफ नर्स’ पढाउने निर्णय गर्‍यो ।

रमेशले परिवारको कुरा काट्ने आँट पनि गरेनन् । रमेश विदेश जाने र शोभाले स्टाफ नर्स पढ्ने सल्लाह परिवारमा भयो ।

छोरी जन्मेको ३ वर्षपछि रमेश बहराइन गए । ४ वर्षपछि गत मंसिर २५ गते नेपाल फर्के तर उनको अनुहारमा पहिलेजस्तो चमक छैन । रमेशलाई विदेशबाट आएर घर जानुभन्दा पनि अदालतमा जान हतारो भयो ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट सिधै उनी काठमाडौं जिल्ला अदालततर्फ लागे । शोभाले गत वैशाखमा अलग्गै बस्ने भन्दै जिल्ला अदालत काठमाडौंमा सम्बन्ध विच्छेदको मुद्दा हालेकी थिइन् ।

उनी सिधै अदालत गए र सम्बन्धविच्छेद गर्ने मिलापत्र गरे । दुवैबीच सम्बन्धविच्छेद हुँदासम्म शोभा सरकारी जागिरे छिन् । रमेश भने छोरी बोकेर घरतर्फ लागेका छन् ।

***

रूपन्देहीका किरण (नाम परिवर्तन) र गुल्मीकी नारायणी (नाम परिवर्तन) को विवाह भएको ६ वर्ष पुग्दा गत मंसिर २४ गते सम्बन्धविच्छेद भयो ।

१८ वर्षको उमेरमा भागी विवाह गरेका दुवैले एकअर्काको कुनै पनि कुरा नमिल्ने भन्दै जिल्ला अदालत रूपन्देहीबाट सम्बन्धविच्छेद गरे ।

१० कक्षामा पढ्दै गरेकी नारायणीलाई किरणले कपडा पसलमा काम गरेर १२ कक्षा पढाए । आफूले एसएलसीपछि पढ्न पाएनन् । उनले नारायणीलाई लोक सेवा आयोगको तयारी कक्षा समेत पढाए ।

पतिपत्नी सँगसँगै भएका बेला नारायणीले लोक सेवाबाट नेपाल सरकारको ५ औं तहमा नाम निकालिन् । उनले नाम निकालेको ४ महिनामै ‘हैसियत नमिल्ने’ भन्दै सम्बन्धविच्छेद गरिन् ।

मागी विवाह गरेका काठमाडौंका रामहरि पंगेनी (नाम परिवर्तन) र नुवाकोटकी अस्मिता रिजाल (नाम परिवर्तन) दुवै जना इन्जिनीयर हुन् । दुवै जनाको घरपरिवारको सल्लाहमा २ वर्षअघि धुमधामले विवाह भयो ।

इन्जिनीयर भएपनि रामहरि कुनै काम गर्दैन्थे, किनकि उनी काठमाडौंमा धनी परिवारका थिए ।

अस्मिता सामान्य परिवारकी भएपनि बुवाको मेहनतले इन्जिनीयरिङ पढेकी थिइन् । उनले काठमाडौंको एउटा कम्पनीमा राम्रै कमाइ गर्दै आएकी थिइन् । 

विवाह गरेदेखि नै पतिपत्नीबीच खासै कुरा नमिल्ने भएकाले खटपट भइरहन्थ्यो ।

परिवारले पनि आफ्नो खानदानमा कसैले पनि काम नगर्ने भएकाले अस्मिताले ‘काम गर्दा नाक काटिने’ भन्दै किचकिच गर्दै आएका थिए तर अस्मिताले काम भने छोडेकी थिइनन् ।

पुस १८ गते उनी छाँगाबाट खसे जस्तै भइन् । रामहरिले अब सँगै नबस्ने भन्दै काठमाडौं जिल्ला अदालतमा निवेदन दिए । सम्बन्धविच्छेद भयो । सम्बन्धविच्छेदपछि अस्मिता एक्लिएकी छन् ।

काठमाडौंमा मात्रै ३ हजार सम्बन्धविच्छेदको निवेदन

विगत १ वर्षमा काठमाडौं जिल्ला अदालतमा ३ हजार ४५ जनाले सम्बन्धविच्छेदको लागि निवेदन दिएका छन् । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ३ हजार ४५ जनाले सम्बन्धविच्छेदको निवेदन दिएको काठमाडौं जिल्ला अदालतको तथ्यांकले देखाएको छ । १ हजार ६९५ जनाले सम्बन्धविच्छेद गरिसकेका छन् ।

आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ अर्थात् चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा १ हजार ४४९ जनाले सम्बन्धविच्छेदका लागि जिल्ला अदालत काठमाडौंमा निवेदन दिएका छन् । जसमध्ये १ हजार २१८ जनाले सम्बन्धविच्छेद लिइसकेको जिल्ला अदालत काठमाडौं तथ्यांकले देखाएको छ ।

‘डिभोर्स’ माग्नेमा महिला धेरै !

काठमाडौं जिल्ला अदालतको तथ्यांक अनुसार सम्बन्धविच्छेद माग्दै पुरुषभन्दा महिलाले बढी निवेदन दिने गरेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ असोज महिनामा २२६ निवेदनमध्ये १८७ जना महिलाले सम्बन्धविच्छेदको निवेदन दिएका छन् । कात्तिक महिनामा १९५ जनामध्ये ११० जना महिलाले सम्बन्धविच्छेदको निवेदन दिएका छन् ।

महिला आर्थिक र शैक्षिक क्षेत्रमा सक्षम हुँदा एक्लै बस्न चाहेको अधिवक्ता शोभा कार्कीले बताइन् । ‘महिला अहिले थिचोमिचोमा पर्न चाहँदैनन् । आर्थिकरूपमा सबल भएपछि उनीहरू एक्लै बस्न चाहन्छन्, त्यसैले गर्दा पनि सम्बन्धविच्छेदका निवेदन बढेका हुन्,’ उनले भनिन्, ‘पहिला त उनीहरू सानै उमेरमा बिहे गर्छन् । पछि आफ्नो खुट्टामा उभिएपछि एक्लै बस्न चाहने गरेको देखिन्छ ।’

बर्सेनि सम्बन्धविच्छेद बढ्दो

जिल्ला अदालत काठमाडौंको तथ्यांक अनुसार हरेक वर्ष सम्बन्धविच्छेदको संख्या बढ्दै गएको छ । आर्थिक वर्ष २०७१/०७२ मा २ हजार २५६ जनाले सम्बन्धविच्छेदको निवेदन दिएका छन् भने २०७२/०७३ मा १४८ ले बढेर २ हजार २५६ निवेदन परेका छन् । 

आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा २ हजार ४५१ जनाले सम्बन्धविच्छेदको निवेदन दिएका छन् भने आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा ६७ ले बढेर ३ हजार ५०२ ले निवेदन दिएको अदालतले जनाएको छ ।