कात्तिक २४, २०८०
सवारीसाधन सुविधा प्राप्त गर्ने कर्मचारीलाई इन्धनबापत नगद उपलब्ध गराउन सरकारले निर्देशिका जारी गरेको छ । सुशासन (व्यवस्थापन तथा सञ्चालन) ऐन, २०६४ को दफा ४५ ले दिएको अधिकार प्रयोग ...
‘घरमाथि देवता छन् । त्यसैले छाउ हुँदा महिला घरभित्र बस्न सक्ने अवस्था छैन । झन् छाउगोठ भत्काएपछि त बिचल्ली भएको छ । बस्न घरगोठ दुवैबाट वञ्चित हुँदा महिला रोइरहेका छन् । पहिला यी समस्याबारे बुझ्नुप¥यो । विकल्प चाहियो ।’ मंगलसेन नगरपालिका ४ की आरती चन्द शाहले मंगलसेनमा आयोजित छाउपडी गोठ अन्त्यको अवस्थाबारे सार्वजनिक सुनुवाइमा गुनासोको पोको फुकाउँदै भनिन्, ‘छाउ अन्त्य गर्ने हो भने पहिला देवता व्यवस्थापन गरिदिनुस् ।’
सँगै थिए, प्रमुख जिल्ला अधिकारी भोजराज श्रेष्ठ, डिएसपी दीपक भारती, र विभिन्न स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि । अगुवा महिला, धामीझाक्री पनि थिए । उनी त्यतिमा मात्र रोकिइनन्, हुनेखाने र ठूला घर भएकाले जस्तै गरी खरको छानोमा बस्ने गरिब परिवारका महिलालाई महिनावारी हुँदा सँगै बस्न सक्ने सहजता नरहेको पीडा सुनाइन् । ‘खरको सानो छानोमा देवता, गाईवस्तु, घरपरिवार, खाने–पकाउने सबै गुजारा चलाइरहेकाहरूले महिनावारी हुँदा कहाँ बस्ने ?’ उनको प्रश्न थियो । जीवनस्तर नबुझी छाउगोठ भत्काउँदा महिलाले पाल, ओडार र ढोकोमुनि रातकाट्नुपर्ने बाध्यता आएको उनको भनाइ थियो ।
पीडा उनको मात्र छैन । मंगलसेन नगरपालिकाकी कार्यपालिका सदस्य पारू नगर्जीको पीडा बेग्लै छ । गोठ भत्काउन टोलीसहित गाउँ छिरेदेखि स्थानीय बारधमकोटी देवताका धामी नर ओडले उनलाई हरेक दिन ज्यान लिने धम्की दिएका छन् । ‘अभियानमा हिँडेदेखि मैले रातदिन धम्की सहनुपरेको छ,’ उनले भनिन्, ‘छोरीसमेत असुरक्षित छिन् । धामीले जहिल्यै देवता लगाउने धम्की दिइरहेको छ । मलाई न्याय कसले दिने ?’ टोलमा भएका छाउगोठहरूको विवरण संकलन गर्न गएदेखि नै उनलाई धामी ओडले धम्क्याएका हुन् ।
स्थानीय पदमबहादुर शाहले पनि अभियानमा धामीहरू बाधक देखिएको बताए । ‘धामीहरू यो अभियानप्रति सकारात्मक छैनन्,’ उनले भने, ‘धामीहरूले यहाँ आएर छोरीबुहरी सबैलाई घरमा राख्छौँ भनेर प्रतिबद्धता जनाए पनि गएर त्यो व्यवहार गर्दैनन् ।’ मंगलसेनकी मनसरा ढुंगानाले केही सीमित धामीले महिनावारीका वेला सुरक्षित रूपमा घरमै बस्न आग्रह गरे पनि देवताको डरले महिला घर फर्किन अस्वीकार गर्ने गरेको बताइन् ।
मंगलसेन नगरपालिकाका मेयर पदमबहादुर बोहराले अभियान प्रभावकारी बनाएरै छाड्ने दृढता सुनाए । जस्तोसुकै परिस्थिति आइलागे पनि छाउ बार्ने सबैलाई कानुनी कठघेरामा उभाइने उनले चेतावनी दिए । ‘जनप्रतिनिधि र कर्मचारीका घरमा छाउ बार्न गोठमा बसेको देखे पनि जेल हाल्छौँ । अब कुनै पनि बहानामा छाउ बार्न गोठमा बस्न पाइने छैन,’ उनले भने । छाउगोठ भत्काउने मात्र नभएर चेतना विस्तार गर्ने अभियानसमेत चलिरहेको भन्दै प्रमुख जिल्ला अधिकारी भोजराज श्रेष्ठ र डिएसपी दीपक भारतीले अभियानमा सहयोग गर्न सबैलाई आग्रह गरे । तर, छाउपडी प्रथा अन्त्यमा चुनौती कायमै देखिन्छ ।
देवताकै डरले गयो १४ जनाको ज्यान
अछाममा छाउ बार्ने चलनको मुख्य कारण देवी–देवता प्रतिको अन्धविश्वास हो । महिनावारी हुँदा घरमा बसे देवता लागेर जनधनको क्षति हुने भन्दै छुट्टै साँधुरो छाउगोठमा बस्ने चलन छ । जसका कारण पछिल्लो ११ वर्षमा १४ किशोरी र महिलाले ज्यान गुमाइसकेका छन् । छाउगोठमा बस्दा निसास्सिएर, आगोले जलेर र सर्पले डसेर उनीहरूको मृत्यु भएको हो ।
गत १६ मंसिरमा छाउगोठमा ज्यान गुमाएकी साँफेबगरको डिग्रेनीकी पार्वती बुढा राउत पनि देवताकै डरले छाउ बार्न गोठ बसेकी थिइन् । तर, अकालमै उनको ज्यान गयो । महिला अधिकारकर्मी पशुपति कुँवरले भनिन्, ‘त्यो गाउँमा देवताकै कारण गोठमा बस्छन् । छाउ हुँदा घरमा नबस्नुपर्ने अरू कुनै कारण छैन । यो समस्या जिल्लाभर छ ।’
२४ पुस ०७४ मा छाउगोठमा निसास्सिएर मृत्यु भएकी तुर्माखाँद गाउँपालिका ३ की गौरी बुढा र २८ जेठ ०७५ मा मृत्यु भएकी सोही गाउँपालिका ४ की पार्वती बुढाले पनि छाउबार्न गोठ बस्नुपर्ने अरू कारण थिएन । ‘उनीहरू दुवैजना घरमा बसे देवताले क्षति गर्ने भ्रमका कारण महिनावारी हुँदा रात कटाउन साँघुरो छाउगोठमा बसेका थिए,’ तुर्माखाँद गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष अमृता बुढाले घटना स्मरण गर्दै सुनाइन् ।
तीन वर्षअघि बान्नीगढी जयगढ गाउँपालिका ४ की डम्मरा उपाध्याय र वडा नम्बर १ गाज्राकी रोशनी तिरुवा पनि देउता खुसी बनाउन छाउगोठ बसेका थिए । उनीहरू दुवैले पनि मृत्यु रोज्नुप¥यो । छाउगोठमा छोरीको मृत्युभएपछि रोशनीका बुबा भरत बदलिएका छन् । तर, अरू धेरै भरत अन्धविश्वासमै छन् । जसलाई तोड्न निकै सकस परिरहेको छ । नयाँ पत्रिकामा खबर छ ।
सवारीसाधन सुविधा प्राप्त गर्ने कर्मचारीलाई इन्धनबापत नगद उपलब्ध गराउन सरकारले निर्देशिका जारी गरेको छ । सुशासन (व्यवस्थापन तथा सञ्चालन) ऐन, २०६४ को दफा ४५ ले दिएको अधिकार प्रयोग ...
कास्की प्रहरीले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) सभापति रवि लामिछानेसहित थप १८ जनाविरुद्ध अनुसन्धान सुरु गरेको छ । पोखराको सूर्यदर्शन बचत तथा ऋण सहकारी ठगी प्रकरणमा ...
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) सँग एकता गर्न नेपाल समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईलाई पार्टीभित्रबाट नेताहरूले दबाब दिन थालेका छन् । पार्टीका अर्का अध्य...
बुटवल, १५ फागुन- भैरहवास्थित गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ३५ जना चिनियाँसहित २ सय मजदुर काम गरिरहेका छन् । केही निर्माण उपकरण र मेसिनरी यन्त्र थपिएका छन् । द्रुतगतिमा कच्चा पदार्थ संकलन भएको छ । च...
विशेष आर्थिक क्षेत्र (सेज)भित्र मदिरा, सुर्तीजन्य र विस्फोटक पदार्थ उत्पादन गर्ने उद्योग स्थापना गर्न नपाइने भएको छ। विश...
अस्पतालले मृत घोषणा गरी १५ घण्टासम्म शवगृहमा राखेर अन्तिम दाहसंस्कारका लागि घाट लैजान लागेका एक व्यक्ति जिवितै रहेको पाइएको छ। विराटनगरस्थित मेट्रो न्युरो अस्पतालले मृत्यु प्रमाणपत्रसमेत बनाएर १५ घण्टासम्म शवगृहमा...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...