जनकपुरधाम- नेपालका २८ जना बालक भारतको विभिन्न बाल आश्रममा रहेको कुरा खुलेको छ । धनुषा, महोत्तरी, सिरहा र सर्लाही जिल्लाका कुल २८ जना बालक भारतको चेन्नईमा रोजगारीका लागि जाने क्रममा भारतको प्रशासनले नियन्त्रणमा लिएको हो ।

गत चैत १४ गते भारतको बिहारस्थित सितामढी नाका हुँदै गइरहेको अवस्थामा त्यहाँको प्रशासनले उनीहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको हो । धनुषाका ११ जना,महोत्तरीका १२ जना, सिराहाका ३ जना र सर्लाहीका २ जना गरी कुल २८ जनाको समुहलाई भारतीय प्रशासनले नियन्त्रणमा लिएको थियो । 

१५ देखि १७ वर्ष उमेरका ती बालकहरूको समूहलाई नियन्त्रणमा लिएपछि सीतामढीस्थित बाल कल्याण समितिको बाल आश्रममा राखिएको धनुषाका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी बेद प्रसाद अर्यालले लोकान्तरलाई जानकारी दिए । नियन्त्रणमा रहेका बालकहरू दलित समुदायका १९ जना, ४ जना पासवान, २ जना यादव र १ जना मुस्लिम समुदायको रहेको कुरा खुलेको छ ।

भारतको सीतामढीका बाल कल्याण समितिले नेपालको केन्द्रीय बाल कल्याण समितिलाई पत्रमार्फत औपचारिक रूपमा त्यसको जानकारी समेत गराइसकेको छ । चैत १८ गते सीतामढीको बाल कल्याण समितिका अध्यक्ष  विश्वास भाजनले नेपालको केन्द्रीय बाल कल्याण समितिलाई पत्राचार गरेर प्रक्रिया पुर्‍याएर बालकहरूको उद्धार गर्न अनुरोध गरेका छन् । 

त्यसपछि केन्द्रीय बाल समितिले भारतको सीतामढी बाल समितिले नेपालको जनकपुरकै एक जना सामाजिक अभियन्ता सरोज रायलाई पहल गर्न आग्रह गरेको थियो । ‘हामीले २६ जना बालकको नाम, ठेगाना र अभिभावकसँग समेत सम्पर्क गरेर उद्धारका लागि जुटेका छौं,’ उद्धार कार्यमा संलग्न भएका रायले भने, ‘धनुषा र महोत्तरीको जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा पुगेर नै त्यसबारे जानकारी गराएको र सिरहा तथा सर्लाहीका प्रमुख जिल्ला अधिकारीलाई फोन मार्फत घटनाबारे जानकारी समेत गराइसकेको छु ।’ राय भारतको सीतामढी पुगेर नेपालका बालकहरूसँग भेट गरेर समेत फर्किसकेका छन् ।

चार वटै जिल्लाका अभिभावकलाई जिल्ला प्रशासनमा बोलाएर अभिभावकको नागरिकताको प्रतिलिपि, सन्तानको जन्म दर्ताको प्रमाण, नाता प्रमाणितको प्रमाणसहित वडा कार्यालयको सिफारिस लिएर धनुषाका ९ जना अभिभावकको कागज तयार गरिएको छ । धनुषाका सहायक प्रजिअ अर्यालका अनुसार भारतको दरभंगामा रहेको २ जना र सीतामढीमा रहेको २६ जना बालकलाई उद्धार गर्न आवश्यक तयारी पूरा गरिएको छ । ‘अरू जिल्लामा कागजी प्रक्रिया पूरा गर्न समय लागे धनुषाको बालकलाई छुट्टै पनि उद्धार गर्न सकिन्छ,’ अर्यालले भने, ‘तर हामी चार वटै जिल्लाको बालकलाई एकसाथ उद्धार गर्न कोशिश गरिरहेका छौं ।’ 

शुरूमा २६ जना बालकलाई भारतीय प्रशासनले नियन्त्रणमा लिएर नेपालसँग त्यसको कुराकानी पत्र मार्फत अघि बढाइरहेकै बेला धनुषाको थप दुई बालक हराइरहेको विषय बाहिर आयो । उनीहरूको खोजी गर्दा भारतको दरभंगामा फेला परेपछि त्यहीँकै बाल समितिको आश्रममा राखिएको सहायक प्रजिअ अर्यालले बताए ।

उद्धार प्रक्रियामा संलग्न अभियन्ता रायका अनुसार जुन दिन २६ जना बालक समातिए त्यही दिन करिब १५ जना बालकको समूह भारतमा गइसकेको छ । उनीहरूको पनि खोजी कार्य जारी रहेको छ । भेट्टिएलगत्तै उनीहरूको पनि उद्धार प्रक्रिया अगाडि बढाउने रायले बताए ।

बाल श्रम नियन्त्रणका लागि भारत सरकारले विभिन्न नाकामा कडाइ गरेको छ ।