संसदीय राजनीतिमा तालमेल हुन सक्छ । चुनावी तालमेल कुनै अपराध होइन बरु तालमेल भनेको सँधै कुकुर–बिरालो जस्तो गरेर लडिरहने पार्टीहरुले साझा उम्मेदवार उठाएर एकले अर्काको अस्तित्व स्विकारेको देखिनु हो । यो सभ्य, सुसंस्कृत अनि ब्यबहारिक राजनीति हो । पार्टीहरुबिच देखिएका मतभेदहरु हल भएको संकेत हो ।
नेपालको राजनीतिमा दुईवटा ध्रुवको प्रतिनिधित्व गर्ने दुई ठुला शक्तिहरु काङ्ग्रेस र माओबादी केन्द्रले भरतपुरमा मेयर पदमा साझा उम्मेदवार उठाएर एकले अर्काको राजनीतिक अस्तित्व स्विकारेको जनाउ दिएका छन् । यस्तै तालमेलहरु सबैले गर्न सक्नु पर्छ, देशैभरी हुनुपर्छ ।
शंका, अविश्वास र मतभेदको सुईलाई ह्वात्तै तल झार्नु पर्छ । कांग्रेस र माओबादी केन्द्रले देखाएको यो बाटोमा नयाँ र युवापुस्ताको धड्कन भनिएका साना दलहरु हिँड्न चाहेनन् । काठमाडौं महानगरपालिकामा बिबेकशील र साझा पार्टीको तर्फबाट दुई फरक फरक उम्मेदवार उठाएर उनीहरुले आफ्नो छुट्टाछुट्टै जनमत मापन गर्न त सफल भए, तर ब्यबहारिक सफलता पाउन सक्ने चाहिँ देखिएन । त्यसको अंकगणितिय परिणाम हाम्रो सामु छताछुल्ल छ ।
कुनै पनि कुराहरु गुदीबाट नबुझीकन सतहबाट हेरेर अनुमान वा अन्दाजको भरमा सस्तो निष्कर्ष निकाल्ने प्रवृत्तिलाई सामाजिक संजालले मलजल गरिरहेको छ । भरतपुरको निर्वाचन परिणामले धेरैको धड्कन बढाएको पनि छ र धेरैको ज्यान चिसो पनि बनाएको छ । हुन त यो जनता बढी चनाखो भएको प्रमाण पनि हो ।
तर सतहमा आएर जसजसले बोक्रे तर्कको माध्यमबाट काङ्ग्रेस र माओबादीको यो तालमेललाई अपराध देखाएर आफ्नो नीच तुष्टि पूरा गर्ने ध्याउन्नमा छन् उनीहरुले आफ्नो उर्जा यसलाई आलोचना गर्नमा बिताउने होइन, यसको राम्रो पक्षलाई आत्मसात गर्नुमा खर्च गर्नुपर्छ ।
एकै दिन दुई फरक फरक समाचार आउँछ, एउटाले भन्छ ‘झलनाथको छोराले भैरहवा अन्तर्रा्ष्ट्रिय बिमानस्थलको ठेक्का प्रक्रियामा घोटाला गरे’ र अर्कोले भन्छ, ’प्रचण्डले आफ्नी छोरीलाई मेयर बनाउनको लागि नैतिकता बन्धक राखे’ । जनताबाट चुनिनु नै राजनीति गर्नेहरुको लागि राजनीतिक सफलता हो । ठेक्का, अनियमितता र घुसखोरीमा रमाउन चाहनेहरु चाहिँ कहाँ कहाँ नयाँ आयोजना बन्दै छ भनेर खोज्दै हिँड्ने हो । माथिको दुईवटा मिडिया हेडलाइनहरुबाट नै यस आलेखका पाठकहरुले धेरै कुरा बुझ्नुहुनेछ ।
रेणु दाहालको अपराध चाहिँ के हो ? के प्रचण्डको छोरी भएर जन्मिनु उनको कमजोरी हो ? चुनावको परिणाम सार्वजनिक हुँदै गर्दा आउने जायज शंकाहरुको निवारण गरिदिनुपर्ने काम अवश्य नेताहरुको हो, तर मनोगत र आक्षेपपूर्ण प्रतिक्रियाहरु बजारमा यसरी आईरहेका छन कि रेणु दाहालले केही मतले अग्रता लिनु पाप हो ।
उनले हार्नै पर्छ, उनले जितिन भने संसारमा प्रलय हुनेवाला छ । धर्ती माथी र आकाश तल भास्सिनेछ । धेरैले आफ्नो कन्चटका नशाहरु फुलाएर एकोहोरो रेणु दाहाललाई गाली गरिरहेका छन् । ब्याक्तिगत कुराहरु राख्न सामाजिक संजालमा छुट छ । आजकल त्यो स्वतन्त्रतालाई मान्छेले शर्त सहितको बन्धक राखेका छन् । त्यो शर्त हो रेणुले जसरी पनि हार्नै पर्छ ।
अब आउँ नियतको प्रश्नमा । निर्वाचन आयोगको नियमावलीले रेणु दाहाललाई अयोग्य उम्मेदवार भनेको भए कुरै समाप्त हुन्थ्यो । उनी योग्य उम्मेदवार हुन, पेशाले उनी आजसम्म उनी संघर्षशील राजनीतिज्ञ हुन् । एउटी महिला हुन, अरु बेला राजनीतिमा महिला सहभागिताको कुरा गर्ने र नारी अधिकारको कुरा गरेर नथाक्नेहरु पनि अहिले रेणुको बिरुद्धमा बोलिरहेका भेटिन्छन ।
सुन्दा र पढ्दा मीठो लाग्ने नारीका दुखका कथाहरुबाट समाज परिचित छ, तर त्यसको ब्यबहारिक कार्यान्वयनमा चाहिँ सबैको मतभेद किन रहन्छ ? नियतमा प्रश्न उनको बरु गर्न नमिल्ला, तर योजनाका साथ उनलाई हराउन र हतोत्साहित गराउन लाग्नेहरुको नियतले एकदिन आफ्नै आत्माको कठघरामा बयान दिनुपर्ने छ ।
चुनावमा हार या जीत हुनुले आकाश पाताल एक बनाउँदैन । यो स्थानीय तहको निर्वाचनमा देशभर लगभग ३६ हजार उम्मेदवारहरुले जित्छन र त्यसको तेब्बर संख्या भन्दा बढीले हार्छन । रेणुले जित्नु पनि स्वाभाविक हो र हार्नु पनि स्वाभाविक हो । सामान्य र स्वाभाविक कुराहरुमा छिटो ‘ओभर रियाक्ट’ गर्ने हाम्रो बानी बढी संवेदनशील र अस्वाभाविक छ । सक्छौं भने सुधारौं ।
मत बाकसमा छन् यसको अर्थ उनको समर्थन गरेर लेख्दैमा या बिरोध गरेर लेख्दैमा बाकसका मतपत्रहरुले रातारात रंग बदल्दैनन । यहाँ खाँचो देखियो स्पष्ट बोल्नेहरुको । हुन त आजकल कुनै पनि संवेदनशील कुराहरुमा बोल्दा बिचार पुर्याउनुपर्छ, त्यसले बोल्नेहरुको ‘पपुलारिटी ग्राफ’मा हलचल ल्याउँछ । अलिअली जानेबुझेकाहरुले पनि कुरा चपाउन थाले भने देखि मान्नुपर्छ, परिस्थिति सहि दिशातर्फ छैन ।
उनी प्रचण्ड पुत्री हुन्थिनन भने उनलाई कसैले आँखा गाड्ने थिएनन । उदाहरणको रूपमा पोखराको मतपरिणाम हेर्दा थाहा हुन्छ, त्यतापट्टी धेरै कम मान्छेको ध्यान छ । बामदेवलाई प्रधानमन्त्री बनाईदिने शर्तमा रेणुलाई जिताउने या त्यसको परिणाम हेरेर मात्र प्रचण्डले राजिनामा गर्ने भन्ने आधारहीन तर्कहरु ’घाम तर्क’ हुन, यिनिहरुलाई घाममै सुकाइदिनु बेश हुन्छ ।
प्रचण्ड सरकारमा आउँदा आउँदै लोडसेडिङ हटाएको र जाँदाजाँदै सफल चुनाव गरेको नजिकबाट देखिएको छ । हुन त राष्ट्रको कार्यकारी प्रमुखको काम नै यहि हो, यसलाई देवत्वकरण गर्नु पनि जरुरी छैन र सफलताबाट अत्तालिनु पनि जरुरत छैन । साधारण जनचासोको बिषय देखि लिएर अन्तर्रा्ष्ट्रिय चासोको रुपमा पनि हेरिएको वान बेल्ड वान रोड ‘ओबोर’मा हस्ताक्षर हुनु प्रशंसनिय काम हो । आम नागरिकले यो सत्य स्विकार्दिए मात्र पुग्छ ।
यहि लिगेसीको आडमा रेणु दाहालले मेयर पदमा उम्मेदवारी दिएर कहिँ गल्ती गरेकी छैनन् । उनी हार्नुपर्छ या जित्नुपर्छ भन्ने दुबै दलीलहरुमा दम हुन सक्छ । शत्रुलाई पनि बिजयको शुभकामना दिने नेपाली संस्कृतिमा हुर्किएका हामी, आजकल ‘रेणुले हारिन भने खसी काट्छु’ भनेर कुन दिमागले बोल्दैछौं ? आफैंलाई प्रश्न गर्नुपर्ने अवस्था होइन र ?
कमेडी क्लब चलाउने मुन्द्रे उपनाम गरेका एकजना मान्छे छन्। एकै श्वासमा चारवटा प्रश्न सोध्न सक्ने क्षमता भएका जानेमाने पत्रकार ऋषि धमलाको कार्यक्रममा पुगेर तिनले भन्न भ्याए, 'यो टिकटकका कारण मान्छेहरू अल्छी भए, कुन...
मखमली फुल्दा, मार्सी धान झुल्दा बहिनी आउने छिन्, दैलाको तस्वीर छातीमा टाँसी आँसु बगाउने छिन् .....। हाम्रो समयका चर्चित गायक नारायण रायमाझीको ‘नमुछे आमा दहीमा टीका’ बोलको गीत नि...
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर हर्क साम्पाङले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो नगरपालिकाबाट हटाएको विषय अहिले निकै चर्चामा छ । २०५४ मा त्यही प्रकृतिको क्रियाकलाप गरेका थिए, लीला थापा मगरले । जिल्ला विकास समिति...
आज ‘सबैका लागि मर्यादित जीवन’ को आदर्श वाक्यसाथ अन्तर्राष्ट्रिय गरिबी निवारण दिवस मनाइँदै छ । भोक, रोग, अभाव र आवश्यकता पूरा भएपछि मात्र मानवीय मर्यादा पाउन सकिन्छ । नेपालमा गरिबी र असमानताका विभि...
राजधानी काठमाडौंबाट कयौं सय माइल टाढा रहेका जाजरकोट र रुकुम पश्चिम यतिबेला भूकम्पले इतिहासकै सर्वाधिक पीडामा छन् । गोधूलि साँझसँगै ओठ काँप्ने जाडो शुरू हुन थाल्छ । आमाको मजेत्रोमा लपेटिएका बच्चाहरू चि...
धेरै पहिलेको कुरा हो एक जना सज्जनका दुई भाइ छोरा थिए । उनीहरूबीच निकै मिल्ती थियो । एकपटक भगवान्ले आएर वरदान माग भनेकाले उनीहरूले अमरताको वर मागेका थिए । उनीहरूको कुरा सुनेर भगवान्ले भने– ‘...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...