पशुमा बाँझोपनको समस्या जटिल बन्दै गएको छ ।

देशव्यापी रूपमा २० प्रतिशत पशुमा बाँझोपन रहेको छ । प्रत्येक सय भैंसी र गाईमध्ये २० वटामा बाँझोपनको समस्या पाइएको भन्दै यसबाट बर्सेनि कम्तीमा १ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको क्षति भइरहेको छ ।

नेपालमा ७३ लाख गाई र ५१ लाख भैंसीको संख्या छ तर बाँझोपनको समस्या देखिँदा किसानको गोठ नै रित्तो हुने अवस्था उत्पन्न भएको छ ।

पशु चिकित्सकहरूका अनुसार पेटभर खान, सोतरमा सुत्न र नियमित रूपमा नाम्ले तथा जुकाको औषधि नपाउँदा पशुमा बाँझोपनको समस्या बढेको हो । पशुविज्ञ डा. लोकनाथ पौडेलले किसानले दुःखकष्ट सहेर हुर्काएका पशुमा बाँझोपनको समस्या देखिँदा त्यसले समग्र अर्थतन्त्रलाई असर पार्ने बताउँदै भने, ‘यसले दूध उत्पादनमा समेत असर पारिरहेको छ ।’ 

‘दूध उत्पादन गर्ने भैंसी मासुका लागि प्रयोग गर्दा किसानले लाखौं रुपैयाँ नोक्सानी व्यहोर्नुपर्छ,’ पशुविज्ञ डा. पौडेलले भने, ‘यसको रोकथामका लागि कृषक र सरकारबीच समन्वय आवश्यक छ । खाना कसरी खुवाउने, गोठको सुधार कसरी गर्ने भन्नेबारेमा कृषकका लागि समुदायस्तरमै पुगेर ज्ञान दिनुपर्छ ।’

पशु सेवा विभागका सूचना अधिकारी डा. चन्द्र ढकालले पोषणयुक्त आहारमा ध्यान पुर्‍याउन सके पशुमा हुने बाँझोपनको समस्या निराकरण हुने बताए । संघीय, प्रदेश र स्थानीय तहसँग समन्वय गरेर बाँझोपन घटाउने कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेका छन् ।

‘पशुलाई टन्न खुवाएर मात्र हुँदैन, शरीरमा आवश्यक पर्ने प्रोटिन, चिल्लो पदार्थ, खनिज पदार्थ, भिटामिन, कार्बाेहाइड्रेट मिलाएर खुवाउनुपर्छ,’ उनले थपे, ‘खाना खान नपाउने र समयमै नाम्ले तथा जुकाको औषधि खुवाउन नसक्दा बाँझोपनको समस्या बढिरहेको छ ।’

पशु प्राविधिक मणिप्रसाद सापकोटाले सन्तुलित खाना र औषधि खुवाउन सके बाँझोपनको समस्या कम हुने बताउँदै पशुमा गर्भधारण नहुने समस्या मात्र नभएर पटक–पटक राँगो र गोरु खोजिरहने, गर्भ तुहिने, ब्याउन नसक्ने जस्ता समस्या पछिल्लो समयमा बढिरहेको जानकारी दिए ।

नेपालमा अधिकांश पशुका गोठ राम्रा नभएको र कृषकले सरसफाइमा ध्यान नदिँदा समेत पशुमा संक्रामक रोग फैलँदै गएको उनले बताए । नेपालमा बर्सेनि १३ अर्ब रुपैयाँ बराबरको भैंसी आयात हुने गरेको छ । गोरखापत्रमा खबर छ ।