रुसले नियन्त्रणमा लिएको युक्रेनको खर्सन क्षेत्रमा युक्रेनी सेनाले चलाएको प्रत्याक्रमण असफल भइरहेको छ । 

विगत दुई महिनादेखि युक्रेन सरकार र पश्चिमले खर्सनबाट रुसीहरूलाई भगाउनका लागि प्रत्याक्रमण कारवाही चलाउने बताइरहेका थिए । हिमार्स रकेट प्रणालीको बलमा रुसलाई खर्समा धराशायी बनाउन सकिने उनीहरूको तर्क थियो । तर धेरैपटक टारेपछि बल्ल यो सातादेखि उनीहरूले उक्त कारवाही शुरू गरेका हुन् । 

यो कारवाही चलाउने विषयमा सरकार र सेनाबीच मतभेद थियो । युक्रेनका सेनाप्रमुख भ्यालरी जालुझ्नी आक्रमण भन्दा पनि प्रतिरक्षात्मक कारवाही जारी राख्नु उपयुक्त हुने धारणा राख्थे । 

युक्रेनले ठूलो संख्यामा सैनिकहरू गुमाइसकेकाले आक्रमणमा जाँदा अनावश्यक रूपमा जगेडा सैनिक र हतियार नष्ट हुने उनको जायज तर्क थियो । हुन पनि वायुसेना तथा आर्टिलरी समूहको सहयोगविना यो प्रत्याक्रमण सफल हुन नसक्ने जालुझ्नीलाई पक्कै ज्ञान छ ।

तर युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदीमीर जेलेन्स्कीलाई कुनै पनि हालतमा आफू कमजोर देखिने कुरा पाच्य थिएन । युक्रेन प्रतिरक्षा गरेर बस्ने कमजोर पात्र नभई आक्रमण समेत गर्न सक्ने शक्ति हो भन्ने कुरा उनलाई प्रमाणित गर्नुपर्ने थियो चाहे त्यसका लागि उनीसँग पर्याप्त जनशक्ति तथा हातहतियार नहोस् । 

त्यसमाथि पश्चिमी सहयोगीहरूले युक्रेनी सेनालाई उपलब्ध गराएको हातहतियारको प्रभावकारिता पनि उनलाई जाँच्नुपर्ने थियो । अनि युक्रेन युद्धप्रति पश्चिमी जनताले उदासीनता देखाउन थालेकाले उनीहरूको ध्यान प्रत्याक्रमणमार्फत खिच्न सकिन्छ कि भनी जेलेन्स्कीले दाउ खेलेका हुन् । 

पश्चिमी जनता अब युक्रेन युद्धबाट वाक्कदिक्क भइसकेको अमेरिकाका विभिन्न सर्वेक्षणले प्रमाणित गरिसकेका छन् । अनि जर्मनीकी परराष्ट्रमन्त्री आन्नालेना बाएरबोकले जर्मन जनता अनिच्छुक भए पनि युक्रेनलाई प्राथमिकतामा राखिरहने बताएर जर्मनहरूको वर्तमान मनोदशाको वर्णन गरिसकेकी छन् । पोल्यान्ड र बाल्टिक मुलुकहरू बाहेक अन्य पश्चिमी देशमा युक्रेन युद्धप्रति जनताको चासो घट्दै गएको देखिन्छ ।

त्यसैले खर्सनमा प्रत्याक्रमण गर्ने अनि त्यहाँ प्राप्त आंशिक सफलतालाई बढाइचढाइ प्रस्तुत गरी पश्चिमाहरू ध्यान युक्रेनमा अड्याइरहने जेलेन्स्कीको रणनीति हो । आइतवार (अगस्ट २८) मा उनले सेनासँग गोप्य वार्ता गरे अनि त्यसै दिनबाट प्रत्याक्रमण थाले । 

यस प्रत्याक्रमणका कारण युक्रेनले कति सैनिक गुमाउनुपर्छ भन्ने कुरालाई उनले मतलब गरेनन् । पश्चिमले अन्तिम युक्रेनी जीवित रहुन्जेल रुसविरुद्ध लड्नका लागि जेलेन्स्कीलाई अह्राइरहेको छ र उनी त्यस आदेशलाई पालन गरिरहेका छन् । 

आखिर युक्रेनी सेनाप्रमुखले डर व्यक्त गरे जस्तै प्रत्याक्रमणका कारण युक्रेनी सेनाले भारी क्षति बेहोर्नुपरेको छ । युक्रेनले आफ्ना कति सैनिक गुमायो भनी आँकडा प्रकाशित नगरेको भए पनि रुसको रक्षा मन्त्रालयले १७ सय युक्रेनी सैनिक मारिएको जनाएको छ । त्यो संख्या बढाइचढाइ गरिएको हुन सक्छ तर युक्रेनले उल्लेख्य क्षति चाहिँ बेहोरेको छ । 

प्रत्याक्रमणमा युक्रेनका ४८ ट्यांक, ४६ वटा पैदल सैन्य वाहन, ३७ वटा सशस्त्र वाहन, भारी मशिनगन बोेकेका आठवटा पिकअप ट्रक समेत नष्ट गरिएको रुसले जनाएको छ । 

यत्तिको क्षति बेहोरेको युक्रेनले खासै लाभ हासिल गर्न चाहिँ सकेको छैन । विभिन्न टेलिग्राम च्यानलमा आएको खबर हेर्दा युक्रेनले आन्द्रीव्का र डाभीडोभ ब्रोडमा आंशिक सफलता पाएको छ । 

उनीहरू सुहोई स्टाभोक गाउँको बाटो हुँदै डाभीडोभ पुगेर रुसी प्रतिरक्षकहरूमाथि खनिएका थिए । अहिले युक्रेनीहरूले ल्युबोमिरोव्का, टेर्नोभी पोडी र लोजोभो समेत गरी पाँचवटा बस्ती नियन्त्रणमा लिएको बताइन्छ । 

तर रुसले आर्टिलरी हतियारमार्फत लगातार गोलीबारुद बर्साइरहेकाले युक्रेनीहरूलाई ती बस्ती नियन्त्रणमा राखिरहन गाह्रो पर्ने देखिएको छ । अनि रुसको वायुसेनाले पैदल सेनालाई भरपूर सहयोग गरिरहेकाले युक्रेनलाई सहज नहुने देखिन्छ । 

त्यसमाथि रुसले विगत ६ महिनादेसख अपनाएको घेराबन्दी गरी निश्चित ठाउँमा ल्याएर शत्रु सैनिकलाई धूलोपीठो पार्ने युद्ध रणनीति अहिले पनि कार्यान्वयन गरी युक्रेनीहरूलाई सोत्तर पारिरहेको छ । अनि खर्सन क्षेत्रको समथर भूभाग पनि रुसी आक्रमणका लागि अनुकूल रहेको सैन्य विश्लेषकहरू बताउँछन् । 

रुसलाई पछि हटाउन सकिन्न भन्ने थाहा पाउँदापाउँदै पनि जेलेन्स्की आफ्ना सैनिकहरूको बलिदान दिन तयार छन् । अहिलेसम्म युक्रेनका लगभग १ लाख सैनिकको मृत्यु भइसकेको अनि त्यति नै संख्यामा युक्रेनी सैनिकहरू पुनः युद्ध लड्न नसक्ने गरी सख्त घाइते भएको बताइन्छ । 

यस प्रत्याक्रमणमा पश्चिमी युक्रेनबाट ल्याइएका १२८औं माउन्टेन असल्ट ब्रिगेडका सैनिकहरू उपयोग गरिएको र तिनलाई आफूहरूले हराएको रुसको दाबी छ । त्यो सही हो भने युक्रेनका जगेडा सैनिक पनि धमाधम सकिन थालेका छन् । 

सैनिक आपूर्ति गर्न नसकेकाले युक्रेनी अधिकारीहरूले बन्दूक तेर्स्याएर युवाहरूलाई जबर्जस्ती भर्ती गरिएका भिडियो पनि सार्वजनिक भएका छन् । पश्चिमको घातक हतियार पाए पनि त्यसलाई राम्ररी चलाउन नजान्ने अव्यावसायिक सैनिकको भरमा युक्रेनले यो प्रत्याक्रमण गरेको देखिन्छ ।

जेलेन्स्कीले किन यो आत्मघाती प्रत्याक्रमणको आदेश दिएका हुन्, माथि नै उल्लेख गरिसकिएको छ । उनले पनि पूर्ण स्वेच्छाले यो आदेश दिएका हैनन् । अगस्ट २६ मा द न्युयोर्क टाइम्समा एन्ड्रु ई क्रेमरले तयार पारेको समाचारमा उल्लेख भएअनुसार, जेलेन्स्कीलाई प्रत्याक्रमण शुरू गर्न दबाब थियो । 

कसले त्यो दबाब दिएको हो त ? उत्तर स्पष्ट छ– अमेरिका । अनि अमेरिका किन यस प्रत्याक्रमणका लागि मरिहत्ते गर्दैछ त ? 

चुनावी हिसाबकिताबमा यसको उत्तर भेटिन्छ । बाइडन प्रशासनको समर्थन सूचकांक विगत एक वर्षदेखि ओरालो लागेको लाग्यै छ । त्यस्तो स्थितिमा विपक्षी रिपब्लिकनहरूले नोभेम्बर महिनामा हुने मध्यावधि निर्वाचन जितेछन् भने बाँकी दुई वर्षको कार्यकालमा बाइडनले कुनै पनि प्रमुख नीति पारित गराउन सक्दैनन् । 

त्यसैले बाइडन प्रशासन युक्रेनमा आंशिक मात्र भए पनि विजय प्राप्त गरेको देखाउन पाए चुनावमा आफूलाई फाइदा हुने आकलन गरिबसेको छ । आफूले लिएको युक्रेन नीति सफल भएको अमेरिकी जनतालाई प्रमाणित बाइडन प्रशासनले प्रमाणित गर्नुछ । त्यसैले खर्सन प्रत्याक्रमणको असफलताको ज्ञान हुँदाहुँदै पनि अमेरिकाले त्यसलाई अगाडि बढाउन लगाएको हो । 

तर त्यति मात्र कारण हैन । अमेरिकाको एकध्रुवीय प्रभुत्व नै दाउमा परेकाले ऊ युक्रेन विजयी भएको साबित गर्न कम्मर कसेर लागिपरेको हो । 

अमेरिकाको यस प्रयासका कारण अहिलेको स्थिति दोस्रो विश्वयुद्धको अन्त्य हुने बेलाको जस्तै देखिन्छ । सन् १९४५ को आरम्भमा नाजी जर्मनीले युद्ध हारिसकेको कुरा सबैलाई थाहा थियो । नाजीहरूले कतिखेर आत्मसमर्पण गर्लान् भन्ने मात्र अपेक्षा थियो । तैपनि हिटलरले अन्तिमसम्म आफ्ना सैनिकहरूलाई लडिरहन आदेश दिएका थिए । युक्रेन युद्ध पनि त्यस्तै खतरनाक मोडमा आइपुगेको छ । 

रुसलाई यस युद्धमा हराउन सकिन्न भन्ने अमेरिकालाई थाहा पनि छ तर रुसको विजयलाई जसरी भए पनि रोक्नु पनि छ । त्यसका लागि अमेरिकाले जस्तो कदम पनि चाल्न सक्छ । 

हुन पनि रुस यस युद्धमा विजयी भएपछि सोभियतकालमा झैं आफ्नो पश्चिमी सीमामा रणनीतिक गहिराइ स्थापित गर्न सफल हुनेछ । अझ त्यसभन्दा पनि खतरनाक कुरा त, रुसको विजयले अमेरिकाको एकध्रुवीय प्रभुत्वलाई विधिवत अन्त्येष्टि गर्नेछ । 

युक्रेनको भूमिमा अमेरिकाले चलाएको छद्मयुद्धमा रुस विजयी भएपछि विश्व शक्ति सन्तुलनमा आधारित बहुध्रुवीयतामा प्रवेश गर्नेछ । अमेरिकालाई द्विध्रुवीयतासम्म पाच्य छ, बहुध्रुवीयता उसका लागि सर्वथा अस्वीकार्य व्यवस्था हो ।

त्यसैले शीतयुद्धपछिको आफ्नो एकध्रुवीय प्रभुत्व अक्षुण्ण राख्नका लागि अमेरिकाले जस्तो कदम पनि उठाउन सक्छ । युक्रेनमा जनधनको व्यापक क्षति हुने गरी गराइएको छद्मयुद्ध त्यसको एक झलक मात्र हो । खर्सन प्रत्याक्रमण जस्तो आत्मघाती कारवाही त्यसैको एक हिस्सा हो । 

पढ्नुहोस्, यो पनि :

 

युक्रेन युद्ध ६ महिनासम्म किन लम्बियो ? अझै कति समय जाला ?