बैशाख ११, २०८१
फागुन २१ मा नाटकीय ढंगले सत्ता समीकरण बदलिएको दुई महिना पनि नबित्दै नयाँ समीकरणका लागि कसरत भइरहेको संकेत देखिएको छ । नेपाली राजनीति तथा सत्ताका खेलाडीसँग निकट विश्वसनीय स्रोतले भित्रभित्रै अर्को नयाँ स...
अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार जोन बोल्टनलाई मंगलवार बर्खास्त गरेका छन् । तालिबानलाई वाशिङटन बोलाएर वार्ता गर्ने विषयमा मतभेद भएपछि ट्रम्प र बोल्टनबीच बाझाबाझ भएकाले ट्रम्पले उनलाई बर्खास्त गरेको बुझिएको छ । बोल्टन भने आफूलाई बर्खास्त गरिएको नभई आफूले राजीनामा दिएको बताउँछन् ।
यी दुईबीच व्यक्तिगत सम्बन्ध केही समययता बिग्रेको थियो अनि बोल्टनले परराष्ट्रमन्त्री माइक पम्पिओसँग पनि मतभेद राख्ने गरेका थिए । बोल्टन ट्रम्प प्रशासनबाट बाहिरिएपछि अमेरिकाको परराष्ट्रनीतिमा पनि असर पर्नेछ ।
ट्रम्पले वैश्विकवाद र बहुपक्षीयवादप्रति घृणा कायम राख्नेछन् तर अन्य देशमा आक्रमण नगर्ने ट्रम्पको चाहना तथा व्यक्तिगत कूटनीतिमा उनले गरेको भरोसा बोल्टन गएपछि झनै बलियो हुनेछ । यसले गर्दा वाशिङटनका राष्ट्रिय सुरक्षा निकायहरूबीच नीतिगत समन्वय प्रबल हुनेछ अनि परिणामस्वरूप राष्ट्रपतिलाई सही ब्रीफिङ पनि हुनेछ ।
अफगानिस्तान
सन् २०१९ को अन्त्यसम्ममा अफगानिस्तानमा बाँकी रहेका अमेरिकी सैनिकहरू फिर्ता बोलाउने योजनालाई बोल्टनले घोर विरोध गरेका थिए । तर शनिवार मात्रै ट्रम्पले बोल्टनकै धार समातेर तालिबान नेताहरूसँग क्याम्प डेभिडमा गर्ने भनेको वार्ता भंग गरिएको घोषणा गरे । काबुलमा एक आत्मघाती आक्रमणकारीले संयुक्त राष्ट्रसंघको सैनिक मारेको भन्दै ट्रम्पले गोप्य बैठक रद्द गरेका थिए । तर राष्ट्रपतिले अफगानिस्तानलाई आतंकवादीहरूको नियन्त्रणमा छोड्ने योजना बनाएको विषयमा सुरक्षा समुदायले असहज अनुभव गरेको थियो र ट्रम्पले वार्ता रद्द गरेपछि सहज अनुभव गरेको सत्य हो । अफगानिस्तानमा आमनिर्वाचन आउनुअघि वैध सरकारलाई संरक्षण गर्ने योजना नबनाइकनै ट्रम्पले सैन्यफिर्तीका लागि आधार तयार गरिरहेका थिए ।
भेनेजुएला
बोल्टनले भेनेजुएलामा निकोलास मडुरोको वामपन्थी सरकारलाई हटाउनका लागि अमेरिकी सैनिक पठाउनुपर्ने योजना सहितको दस्तावेज बोकेर राष्ट्रपतिसँग बैठक गर्ने गरेका थिए । तर विरोध प्रदर्शनपछि मडुरो चाँडै सत्ताच्युत हुनेछन् अनि भेनेजुएलाको सेनामा विद्रोहको छनक पाइएको छ भनी बोल्टनले अतिशय आशा गर्दा विश्वसनीयता गुमाउन पुगे । तैपनि अमेरिकाले विपक्षी नेता खुवान गुआइडोलाई समर्थन दिइरहेको छ अनि हालै अमेरिकी अधिकारीहरूले युरोपेली संघलाई भेनेजुएलामाथिको प्रतिबन्ध कडा पार्न दबाब दिइरहेका छन् । तर भेनेजुएलामाथि अतिरिक्त दबाबको नीति अहिले लिइएको छैन ।
इरान
पम्पिओ, बोल्टन र उपराष्ट्रपति माइक पेन्स सबैले ट्रम्पलाई अमेरिकी ड्रोन खसाइएपछि इरानमाथि आक्रमण गर्न सल्लाह दिएका थिए । सैन्य मुठभेड हुने डरले गर्दा ट्रम्पले आक्रमणको आदेश दिएर अन्तिम समयमा त्यसलाई फिर्ता लिए । त्यसले गर्दा उनले अधिकतम आर्थिक दबाब दिने नीतिमा भर पर्नुपर्ने भयो । तर अमेरिकाका युरोपेली साझेदारहरूले इरानलाई आक्रमण नगर्ने हो भने वार्ता गर्नुको विकल्प नरहेको बताउँदै आएका छन् ।
विपक्षीहरूले विद्रोह गर्ने अनि सत्ता परिवर्तन हुने भनी बोल्टनले गरेको पूर्वानुमान विफल भयो किनकि सुधारवादीहरू र उग्रवादीहरू दुवै बाहिरी शक्तिविरुद्ध एकजुट भए । ट्रम्पलाई उच्चस्तरीय शिखर बैठक गर्न रहर लाग्छ र आणविक सम्झौताको पुनरवलोकन गर्नेगरी सहमति बनेमा उनी इरानी राष्ट्रपति हसन रूहानीसँग बैठक बस्न चाहन्छन् । तर बोल्टनको बिदाइसँगै अमेरिकाले इरानी तेल निर्यातमा प्रतिबन्ध हटाए मात्र त्यो सम्भव छ । मंगलवार बोल्टन हिँडेपछि पम्पिओले अक्टोबर महिनाको अन्त्यतिर संयुक्त राष्ट्रसंघको साधारणसभामा इरानी समकक्षीलाई राष्ट्रपति ट्रम्पले भेट्न सक्ने बताए ।
रुस
रुसलाई पश्चिमी शक्तिहरूको क्लबमा पुनः ल्याउने फ्रान्सेली सरकारको प्रयासलाई ट्रम्पले स्वागत गरे । तर अमेरिकी राष्ट्रपतिले रुससँग सम्बन्ध बढाउने नीति अँगालेकोमा युरोपेली मुलुक र वाशिङटनमै पनि विरोध भइरहेको छ । उक्त विरोधलाई बोल्टनले समर्थन गरेका थिए । अब बोल्टनलाई हटाएपछि ट्रम्पले मस्कोसँग युक्रेनका विषयमा कुराकानी गर्न राम्रो अवसर पाएका छन् ।
उत्तर कोरिया
पूर्ववर्ती बुश प्रशासनमा हुँदा बोल्टनले प्योङयाङमाथि आक्रमण गर्नुपर्ने नीति अपनाएका थिए अनि ट्रम्प प्रशासनमा उनले प्रतिकार हुनुअघिको आक्रमणको पैरवी गरेका थिए । उनले किम जोङ–उनसँग वार्ताको ढोका खोल्ने विषयलाई कडा विरोध गरेका थिए । तर ट्रम्पले किमसँग आमनेसामने भएर वार्ता गर्ने प्रयास थालेर बोल्टनलाई पन्छाए ।
बोल्टनको सल्लालाई निरन्तर लत्याउँदै ट्रम्पले किमलाई धेरैपटक भेटे यद्यपि सम्झौता गर्नका लागि आफूलाई कुनै हतारो नभएको उनी बताइरहेका छन् । बोल्टन चाहिँ किमले आणविक कार्यक्रम परित्याग गर्न अस्वीकार गरिरहेको र उत्तर कोरियाले एकपछि अर्को गरी छोटो दूरीको क्षेप्यास्त्र परीक्षण गरिरहेकाले किम विश्वासयोग्य व्यक्ति नभएको बताउने गर्थे । उत्तरका यी क्षेप्यास्त्र परीक्षणले राष्ट्रसंघका प्रस्तावहरूको उल्लंघन गरेको बोल्टनको भनाइ थियो तर ट्रम्पले त्यसलाई स्वीकार गरेनन् । त्यसमाथि किमसँगको वार्तामा भइरहेको प्रगतिलाई ध्वस्त पार्नका लागि बोल्टनले पर्दापछाडि खेल खेलेको आरोप पनि लगाइएको थियो । विशेषगरी उत्तर कोरियासँगको सम्झौताका लागि खटाइएका विशेषदूत स्टिफन बीगनविरुद्ध बोल्टनले काम गरेको बताइन्छ ।
द गार्डियनमा प्रकाशित प्याट्रिक विन्टूरको विश्लेषण
फागुन २१ मा नाटकीय ढंगले सत्ता समीकरण बदलिएको दुई महिना पनि नबित्दै नयाँ समीकरणका लागि कसरत भइरहेको संकेत देखिएको छ । नेपाली राजनीति तथा सत्ताका खेलाडीसँग निकट विश्वसनीय स्रोतले भित्रभित्रै अर्को नयाँ स...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
सत्ता र शक्तिको आडमा गैरकानूनी ढंगले सरकारी जग्गा हडप्ने नेपालको शक्तिशाली व्यापारिक घराना चौधरी ग्रुपमाथि राज्यको निकायले पहिलोपटक छानबिन थालेको छ । काठमाडौंको बाँसबारीमा ठूलो परिमाणमा सरकारी जग्गा...
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...
जनता समाजवादी पार्टीमा आएको विभाजन पहिलो पनि होइन र अन्तिम पनि होइन । राजनीतिक दलमा आएको विभाजनको लामो शृङ्खला हेर्ने हो भने पनि यो न पहिलो हो, न अन्तिम । दुःखद् कुरा के भने राजनीतिक दल विभाजनको नयाँ कोर्...