मंसिर २, २०८०
गोपाललाई सानैदेखि धूमपानको लत बसेको थियो, शायद संगतको प्रभाव भनेको यही हुनुपर्छ । घरमा बाबुदाजुहरू हुक्का तान्थे । त्यति बेलाको चलन के भने सबैभन्दा सानोले तमाखु भर्नुपर्ने । त्यतिसम्म त ठीकै थियो, सल्काएर समे...
व्यस्त जीवनमा मान्छेलाई पुराना दिनका सम्झनामा घोत्लिएर तिनको लेखाजोखा गर्दै विगतका रमाइला पल सम्झिदै फुर्सद खासै हुँदैन । म पनि खुशीका क्षणमा पुल्कित हुने र तीता क्षणलाई धिकार्दै बस्ने स्वभावको मान्छे होइन ।
तर कहिलेकाहीँ पुराना स्मरणको चित्र हाम्रो मानसपटलमा यति ताजा भएर आउँछन् कि लाग्छ – साँच्चै मानव मस्तिष्कको संग्रह पनि बडा व्यवस्थित तवरको नै हुन्छ कि ?
दशैंतिहारको माहोल आउँदा हरेक वर्ष पुराना दिनको सम्झना झल्झली मनमा आउँछ । थोरै समय खर्चेर भएपनि विगतमा विचरण गर्न कर लाग्दछ ।
आजभोलि र विगतका दशैंतिहारलाई तुलना गर्ने हो भने विगतका दिनका दशैंतिहार नै धेरै हिसाबले उत्कृष्ट र रमाइला थिए । मेरो विश्लेषणमा पुराना दशैंतिहारका दिनलाई सम्झनुपर्ने प्रमुख १० कारण यी हुन् –
१. दशैंतिहार आइसकेको संकेत सयपत्री र सुपारी फूलहरूको मगमगी सुगन्धले दिन्थे । न कि म्यासेन्जरको इनबक्समा आउने ताइ न तुइका ‘ह्याप्पी दशैं’का फरवार्डेड म्यासेजले ।
२. दशैंतिहार भनेपछि सबै परिवारका सदस्यको रमाइलो जमघटमा घण्टौं गफिनुको छुट्टै मज्जा हुन्थ्यो । आजभोलिको जस्तो सबैजना एउटै कोठामा भएपनि सबैका आँखा मोबाइल स्क्रिनमा र औला टचप्याडमा कुदिरहनुपर्ने बाध्यात्मक अवस्था किमार्थ हुँदैनथ्यो ।
३. दशैंतिहारमा नयाँ एकजोर लुगा लगाउन पाइने आशामा महिनौं अघिदेखि मन बडा हर्षित भएर आउँथ्यो । बुवाको पछिपछि लागेर १५–२० मिनेटमा लुगाको किनमेल सकाइन्थ्यो, न कि घण्टौं खर्चेर ठूल्ठूला मल चहारिन्थ्यो ।
४. दशैंतिहारमा टीका थाप्दा मान्छेको ध्यान केवल टीका र जमरामा हुन्थ्यो, न कि सेल्फी र बेल्फीका लागि पोज दिनतर्फ । त्यतिबेला खुशी १००/२०० रुपैयाँ दक्षिणा पाउँदा हुन्थ्यो, न कि बढी लाइक र कमेन्ट बटुल्ने फोटो कैद गर्न सफल भएकोमा ।
५. सानो साथी सञ्जालमा भैलो देउसी खेलिन्थ्यो विशुद्ध मनोरञ्जनका लागि, न कि आजभोलिको जस्तो योजनावद्ध र स्वार्थप्रेरित रुपमा ठूलो कोष खडा गर्ने, दह्रो भोजभतेर र पिकनिक आयोजनको लागि ।
६. तिहारताका १/२ दिन घरमै बसेर दाजुभाइसँग रमाइलोका लागि जुटपत्ति खेलिन्थ्यो, न कि पूरै जुवाडेझै लाखौं रुपैयाँसहित जुवामा आफ्नो भाग्य र पुरुषार्थ प्रदर्शन गर्न उद्दत भइन्थ्यो ।
७. दशैंतिहारमा घरको सेलरोटी र मासुभातको स्वादमा परमानन्द महसूस गरिन्थ्यो, न कि २/४ जनालाई निम्तो गरी बर्गर पिज्जासहित ‘सोमरस पान’ गर्न आकर्षक क्याफे चहार्ने जाँगर चलाइन्थ्यो ।
८. लक्ष्मी पूजाको दिन साँझ २/४ मैनबत्ती घरको वरिपरि बालेर पूजा कोठामा स–परिवार लक्ष्मीअर्चना गरिन्थ्यो, न कि आजभोलि जस्तो छिमेकीभन्दा आफ्नो घरआँगन ज्यादा ज्वाजल्यमान बनाउने स्पर्धामा ‘ग्ल्यामरस दीपावली लाईटिङ’मा दिल खोलेर खर्च गरिन्थ्यो ।
९. भाइटीकाको दिन दिदीहरूबाट माला लगाइसकेपछि घण्टौं माला फुकालिन्नथ्यो, अर्काको घाँटीमा भन्दा आफ्नोमा बढी मालाको भारी भएकोमा दिनभरि बडा गर्वले छाति फुलाइन्थ्यो, न कि आजभोलि जस्तो माला लगाउना साथ फुकालेर जुवाँको कुनै खालमा आशन जमाउन कुदिन्थ्यो ।
१०. दशैंतिहारको दक्षिणाको पैसाले आफूलाई मनपर्ने स्कूल झोला वा नोट–डायरी किन्न स्टेसनरी चहारिन्थ्यो, न कि महंगो ब्राण्डको सेलफोनको नयाँ मोडेलको खोजीमा मोबाइल ग्यालरी ।
(लेखक अध्ययनका सिलसिलामा हाल जापानको हिरोसिमा विश्वविद्यालयमा छन् ।)
गोपाललाई सानैदेखि धूमपानको लत बसेको थियो, शायद संगतको प्रभाव भनेको यही हुनुपर्छ । घरमा बाबुदाजुहरू हुक्का तान्थे । त्यति बेलाको चलन के भने सबैभन्दा सानोले तमाखु भर्नुपर्ने । त्यतिसम्म त ठीकै थियो, सल्काएर समे...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
लोकान्तर डट्कमका स्तम्भकार कमल रिजालसहित २२ जना साहित्यकार तथा प्रतिभालाई नइ पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गोरखापत्रका पूर्वप्रधान सम्पादकसमेत रहेका साहित्यकार रिजाललाई संस्कृतिमा प्राज्ञिक योगदानका लागि ’नइ...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...
जनता समाजवादी पार्टीमा आएको विभाजन पहिलो पनि होइन र अन्तिम पनि होइन । राजनीतिक दलमा आएको विभाजनको लामो शृङ्खला हेर्ने हो भने पनि यो न पहिलो हो, न अन्तिम । दुःखद् कुरा के भने राजनीतिक दल विभाजनको नयाँ कोर्...