बुटवल उप–महानगरपालिकाले कृषिकर्ममा युवालाई आकर्षित गर्नेगरी जग्गा भाडामा लिएर खेती गर्न चाहनेलाई अनुदान कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । बुटवलले सञ्चालन गरेको कृषिमा प्रोत्साहन र प्रवद्र्धनको यो कार्यक्रमले युवालाई किसानमा आकर्षित गर्ने र व्यवसायिकरण गर्न मद्दत पुर्‍याएको छ । 

अहिले महामारीले कृषिकर्ममा धेरैको आकर्षण बढाइरहेका बेलामा बुटवलले अघिल्ला आर्थिक वर्षदेखि नै सहरीत्त कृषि प्रवद्र्धनका नमुना कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ । उपमहानगरमा जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएपछि सार्वजनिक जग्गाको खोजी तथा संरक्षण, जथाभावी प्लटिङ निषेध तथा जमिन बाँझो राख्न नपाइने जस्ता नियम बनाउँदै सहरी कृषिमा बुटवलले शुरू गरेको कामलाई मुलुकमै नमुना मानिएको छ । 

किसानका लागि समूह गठन, परिचालन, प्राविधिक सहयोगदेखि अनुदान हुँदै फसल धितो राखेर सुलभ ऋण दिनेसम्मका कामहरु भइरहेको बुटवल उप–महानगरपालिकाका प्रमुख शिवराज सुवेदीले जानकारी दिए । सहरी कृषिअन्तर्गतका कामको प्रतिफल देखिन थालेपछि किसानहरुमा हौसला बढ्दै गएको र सहरमा पनि जैविक उत्पादनको माग बढिरहेको बुटवलको तथ्यांकमा छ । कृषि कर्म गर्ने सोंचमा रहेका तर जमिन नभएकालाई जग्गा भाडामा लिएर खेती गर्नका लागि प्रोत्साहन अनुदानको व्यवस्था गरिएको बताउँदै प्रमुख सुवेदीले सहरका बस्ती बाहेकका क्षेत्रमा कृषि प्रवद्र्धनलाई प्राथमिकतामा राखिएको बताए ।  

कृषि व्यवसायको सम्मान र प्रोत्साहन गर्नुका साथै उत्पादनलाई बजारीकरण गर्नेसम्मका योजना बनाएर सहरी कृषिका कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको छ ।  आफ्नै भूमिमा काम पाइदैन भन्दै युवाहरू विदेश पलायन हुनुपर्ने बाध्यतालाई बदल्नका लागि यसखालका कार्यक्रम प्रभावकारी हुने प्रमुख सुवेदीको विश्वास छ । 

बुटवल उप–महानगरपालिकाले आव ०७५/०७६ देखि नै बुटवलका बाझो जग्गा तथा खेती नगरिएका जग्गाको सदुपयोग गरी कृषि उपजको उत्पादकत्व बृद्धि गर्ने नौलो कार्यक्रम सञ्चालन गरेको थियो । यसखालको कार्यक्रमले स्वरोजगारको वातावरण सिर्जना गर्ने मात्र नभई सहरी कृषिलाई प्रवद्र्धन गरेर धेरै युवालाई आकर्षित गर्ने उप–महानगरको विश्वास छ । 

उत्पादनका आधारमा अनुदान दिनका लागि उप–महानगरका कृषि विकास शाखाका प्रमुख सन्तोष जिसीको नेतृत्वमा प्रस्तावित क्षेत्रको अनुगमन हुँदै आएको छ । गत वर्ष २५ जनाले जग्गा भाडामा लिएर खेती गरेका थिए । यो वर्ष लकडाउनको अवधिमा मात्रै १३ जनाले जग्गा भाडामा लिएर खेती गर्ने भन्दै सम्झौता गरिसकेको कृषि विकास शाखा प्रमुख जिसीले जानकारी दिए । अनुदान रकमका लागि तोकिएको जग्गामा तोकिएकै क्षेत्रफलमा कृषि बाली लगाएपछि मात्रै प्रोत्साहन अनुदान रकम उपलब्ध गराइएको जिसीको भनाइ छ ।

कम्तीमा चारदेखि २२ कट्टासम्म जग्गामा खेती गर्नेगरी सम्झौता भएको छ । प्रतिकट्टा एक हजार रुपैयाँका दरले भाडामा अनुदान दिइएको छ । अरुको जग्गा भाडामा लिएर खेती गरेका बुटवल–११ नहरपुरका किसान आत्मराम सापकोटाले लकडाउनकै अवधिमा झण्डै एक हजार क्वीन्टल टमाटर मात्रै बिक्री गरिसकेको बताए ।  सापकोटा त्यस टोलका नमुना किसानका रुपमा लिइन्छ । सापकोटाको खेतीबाट प्रभावित भएर अनुगमन तथा निरीक्षण गर्न नगर प्रमुख सुवेदी, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत शर्मा, वडाअध्यक्ष रामचन्द्र क्षेत्री र कृषि विकास शाखा प्रमुख जिसी आफैँ पुगेका थिए ।  

सहरी तरकारी खेती प्रवद्र्धनका लागि किसानको उत्पादनलाई व्यवसायिक बनाउने गरि बुटवलले पहल गरिरहेको छ । सहरी क्षेत्रको कृषि उत्पादनको माग आपूर्तिको लागि सहर र वरपरका क्षेत्रमा कृषिलाई व्यवस्थित गर्दै सहरीमार्फत बजारीकरणका कामलाई अझ व्यवस्थित गरिने जिसीले बताए ।   

खेतीयोग्य जमिनलाई बाँझो राख्न नदिने बरु थोरै भएपनि अनुदानको व्यवस्था गर्न थालिएपछि किसानहरुमा हौसलासमेत बढेको छ । बुटवलले शुरू गरेको किसानमैत्री कार्यक्रमले सम्बन्धित जग्गा धनी तथा उत्पादक दुवैलाई हौसला मिलेको वडा नं. १८ का कृषक रोमाकान्त खरालले बताए ।  

ग्रीन हाउसमा सहयोग र जैविक मलमा प्रोत्साहन
जग्गा भाडामा लिएका किसानले मौसमी, बेमौसमी तरकारी खेती र मसला बाली लगाउँदै आएका छन् । जग्गा भएका ठाउँमा बेमौसमी तरकारीका रुपमा काँक्रा, करेला, सिमी, बोेडी, लौका, घिरौला, भान्टा, टमाटर, काउली, खुर्सानी, च्याउ खेतीजस्ता खेतीको प्रवद्र्धन गरिरहेको छ । ग्रीन हाउस निर्माण गरेर किसानलाई व्यवसायिक उत्पादनमा आकर्षित गरिएको बताउँदै उप–महानगरका प्रवक्ता रामप्रसाद रेग्मीले उत्पादन गरिएको तरकारीमा सकभर जैविक मलको प्रयोग गर्न लागाइएको बताए । आउँदो वर्ष अर्गानिक उत्पादन र जैविक मलमा समेत थप अनुदानको व्यवस्था गर्नेबारेमा छलफल भइरहेको उनको भनाइ छ । 

जग्गा नहुनेलाई कौँसीखेती तालिम
उप–महानगरका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चक्रपाणि शर्माले जग्गा नहुनेलाई कौसीमै तरकारी खेती गर्ने सीप तथा प्राविधिक सहयोग गरिएको बताए । उनले कृषिबाली उत्पादन, प्रशोधन तथा बजारीकरणका काममा प्रोत्साहन कार्यक्रम सञ्चालन गर्दा उत्पादकत्व बढाउन मद्दत मिलेको बताए । जग्गा नभएका ठाउँमा घरको छत तथा कौसीमा उपयुक्त तरकारी खेती गराइएको र त्यहाँ घरबाट निस्किने कुहिने फोहोरलाई जैविक मलका रुपमा प्रयोग गर्न सिकाइएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत शर्माको भनाइ छ । प्रविधिबाट बन्ने जैविक विषादी स्वास्थ्यका लागि लाभदायक मानिन्छ । 

पसल धितो राखेर ऋण
बुटवलले शुरू गरेको किसानको फसल धितो राखेर ऋण दिने कार्यक्रम मुलुकमै नौलो मानिन्छ । किसानले उत्पादन गरेको धान तथा गहुँको मूल्यांकन गर्दै उनीहरुलाई पायक पर्ने सहकारीमार्फत फसल धितो राखेर ऋण उपलव्ध गराइँदै आएको छ । किसानले उत्पादन गरेका खाद्य बाली धान र गहुँको बीउलाई सहकारीले गोदाममा भण्डारण गर्दै किसानलाई आवश्यक ऋण उपलब्ध गराइएको छ । बुटवल–१७ मा रहेको सिम्रिक कृषि सहकारीले ७५ मेट्रिक टन धान, ८० मेट्रिक टन धानको बीउ, एक सय ४० मेट्रिक टन गहुँ र ९० मेट्रिक टन गहुँको गुणस्तरीय बीउ भण्डार गरेको छ । यस्तै बुटवल–१६ को आदर्श कृषि सहकारी संस्थाले ६३ मेट्रिक टन धान भण्डारण गर्दै उत्पादक किसानलाई फसलका आधारमा आवश्यक सहुलीयत दरको ऋण प्रवाह गरेको छ ।