कात्तिक २०, २०८०
‘मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडीएमएस)’ आज (सोमबार)देखि लागू हुने भएको छ । नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले पहिलो चरणमा प्रणालीमा दर्ता नभएका केही मोबाइलको नेटवर्क लक गरेर यो प्रणाली कार्यान्वयन...
काठमाडौं उपत्यकामा भदौ ३ गतेबाट शुरू गरिएको ३ हप्ते निषेधाज्ञा भदौ २४ गते सकियो । कतिपय सरकारी स्वास्थ्य अधिकारीहरूले निषेधाज्ञाको नतिजा सकारात्मक आउने उतिबेलै प्रक्षेपण गरेका थिए, तर अहिले नतिजा उल्टो आएको छ ।
काठमाडौं उपत्यकामा मंगलवार मात्र ६ सय ७६ जनामा कोरोना संक्रमण देखिएको थियो । पछिल्लो समयमा काठमाडौंमा मृत्यु हुनेहरूको संख्या पनि बढ्दै गइरहेको छ ।
सामान्यतया निषेधाज्ञाले भाइरसको चेन ब्रेक गर्छ भन्ने मान्यता राखिन्छ । लक्षण नदेखिएका सम्भावित संक्रमितहरू कहीं जान नपाउने भएकाले थप संक्रमण हुन नदिने काम निषेधाज्ञाले गर्नुपर्ने हो ।
यससँगै १४ दिनमा संक्रमित आफैं संक्रमणमुक्त हुने भएकाले १४ दिनको निषेधाज्ञा नै भाइरसको चेन तोड्न पर्याप्त थियो ।
काठमाडौं उपत्यकाका ३ जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरूले भदौ ३ गतेबाट शुरू भएको निषेधाज्ञालाई २ पटक थपेका थिए । अहिले पनि बाहिरी जिल्लाबाट काठमाडौं ओहोर-दोहोर खासै भएको छैन । तर पनि संक्रमण दर बढिरहेको अवस्था छ ।
सरकारले असोज १ गतेबाट लामो दूरीका यातायात र आन्तरिक हवाई उडान खोल्ने निर्णय गरेको छ । सोमवार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले यस्तो निर्णय गरेको हो । सँगसँगै कात्तिक १ गतेदेखि विदेशबाट नेपाल आउने पर्यटकका लागि नेपाल खुला गर्ने निर्णयसमेत भएको छ ।
स्कूल, कलेज, सेमिनार, गोष्ठी जस्ता बढी भीड हुने क्रियाकलापबाहेक असोज १ गतेदेखि जनजीवन सामान्य बनाउन लगभग सबै कुराहरू खोलिनेछ । होटेल रेस्टुरेन्ट पनि असोज १ गतेबाट नै खोल्ने निर्णय सरकारले गरेको छ ।
यससँगै संक्रमणको जोखिम भयावह हुने सम्भावना रहेको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीहरू नै स्वीकार्छन् । कोरोना संक्रमण नियन्त्रणको जिम्मेवारी अब सरकारले जनताको काँधमा दिएको छ । सरकार अब जनचेतना फैलाउन बाहेक केही गर्न नसक्ने स्थितिमा पुगेको जस्तो देखिन्छ ।
नेपालको हकमा 'लक-डाउन' मोडेल पूर्णतः फेलियर सावित भएको छ । चैत ११ देखि साउन ७ गतेसम्म गरिएको लक-डाउनले कतिपय ठाउँमा संक्रमण नियन्त्रणमा ल्याउन सफल पनि भएको थियो । साउन ७ गते अघिसम्म काठमाडौं उपत्यकामा संक्रमण खासै फैलिएको थिएन । त्यसपछि जब लक-डाउन घोषित रूपमै सरकारले खुला गर्यो, तब काठमाडौं उपत्यकामा बढेको संक्रमणको दरले तल झर्ने कुनै नाम लिएको छैन ।
बाध्य भएर उपत्यकाका प्रमुख जिल्ला अधिकारीहरूले भदौ ३ गतेदेखि लागू हुने गरेर निषेधाज्ञा घोषणा गरेका थिए, निषेधाज्ञाले कुनै काम गरेन ।
२०७६ सालको चैत्र ११ गते देशैभर लक-डाउन हुँदा देशमा जम्मा संक्रमितको संख्या २ थियो भने यो टिप्पणी लेख्दासम्म नेपालमा संक्रमितको संख्या ५० हजार नाघिसकेको छ ।
यद्यपि सरकारी अधिकारीहरूले लक-डाउन या निषेधाज्ञा पूर्णतः फेल नभएको दाबी गर्छन् । स्वास्थ्य मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले लोकान्तरसँग भने, 'हामीले लक-डाउन या त्यसपछि विभिन्न जिल्लामा निषेधाज्ञा जारी नगरेको भए अहिले संक्रमितको संख्या लाखौँमा पुगिसकेको हुन्थ्यो ।'
संक्रमणको संख्या केही दिनमा लाखौँमा पुग्ने दरमा अघि बढिरहेको छ नि ? भन्ने प्रश्नको जवाफ उनीसँग थिएन र छैन । उनले घुमाउरो भाषामा भने, 'अब प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रूपमा जनताकै थाप्लोमा संक्रमण नियन्त्रणको काम आइपरेको छ । असोज १ गतेपछि हामीले हात उठाउनुपर्ने अवस्था आउन सक्छ ।'
सरकारले कोरोना संक्रमण नियन्त्रण र रोकथामका लागि लक-डाउनबाहेक 'प्लान बी' सोचेकै रहेनछ भन्ने पुष्टि हुन्छ ।
यद्यपि लक-डाउन खोल्नुको विकल्प सरकारसँग थिएन पनि । कोरोना संक्रमण नियन्त्रणका लागि भन्दै गरिएको लक-डाउन र निषेधाज्ञाले लाखौँको रोजगारी खोसेको छ भने हजारौं व्यवसाय टाट पल्टिने अवस्थामा पुगेका छन् ।
सरकारले अर्थतन्त्र नियमित सुचारु भएको दाबी गर्ने गरेको छ तर कोरोना संक्रमणका कारण अर्थतन्त्रमा परेको असर अझ भयावह हुने निश्चित छ ।
असोज १ गतेपछि लामो दूरीका यातायात र आन्तरिक हवाई उडान खोल्ने सरकारको निर्णयले संक्रमणलाई निमन्त्रणा दिएको छ । स्वास्थ्य सेवा विभागका पूर्व महानिर्देशक तथा अहिले कोरोना नियन्त्रणका लागि फोकल पर्सन तोकिएका डा. महेन्द्र श्रेष्ठले परिस्थिति अझै भयावह हुने देखेका छन् ।
उनले लोकान्तरसँग भने, 'असोज १ गतेपछि काठमाडौंको बानेश्वर र कोटेश्वरमा देखिएको कोरोना हटस्पट कलङ्की पुग्न सक्छ, अथवा जहाँ सुरक्षित मानिएको ठाउँ थियो, त्यहाँ पुग्छ । लामो दूरीको यातायात खोलेपछि संक्रमणमुक्त भएको जिल्लाहरूमा पनि संक्रमण पुग्न सक्छ । एक हिसाबले संक्रमणले अझ बढी भयावह रूप लिने मैले देखेको छु ।'
तपाईंहरूसँग यसलाई नियन्त्रण गर्ने लक-डाउनपछिको वैकल्पिक उपाय के छ भनेर लोकान्तरकर्मीले डा. श्रेष्ठलाई सोधेका थिए ।
उनले भने, 'अहिले हामीले मुख्य रूपमा जनचेतना फैलाउन फोकस गरिरहेका छौं । हाम्रो पहिलो उपाय त्यही हो ।'
उनले संक्रमण रोक्ने अर्को निर्विकल्प उपाय भनेको परीक्षण र संक्रमितलाई आइसोलेसन गर्नु रहेको बताए । तेस्रो उपायमा नेपालको स्वास्थ्य संयन्त्रलाई थप प्रभावकारी गर्नु उनको भनाइ छ ।
'हामीले परीक्षण पनि गरिरहेका छौं, संक्रमितलाई आइसोलेट पनि गरिरहेका छौं । हाम्रो स्वास्थ्य प्रणाली पहिला भन्दा अहिले बढी इम्प्रुभ पनि भइरहेको छ,' उनले लोकान्तरसँग भने ।
जनस्वास्थ्य विज्ञ डा. समीरमणि दीक्षितले पछिल्लो पटक ३ साताका लागि गरिएको निषेधाज्ञा वाहियात भएको टिप्पणी गरे ।
'हामीले निषेधाज्ञा नगरौं बरू संक्रमण रोक्ने वैकल्पिक उपायहरूको खोजी गरौँ भनेर निरन्तर खबरदारी गरेका थियौं,' डा. दीक्षितले लोकान्तरसँग भने, 'सरकारले अहिले मात्र त्यो कुरा बुझेको छ । एक हिसाबले जनताको माग पूरा भएको छ । तर संक्रमणको जोखिम भने बढेको छ । यसलाई कम गर्ने काम जनताको थाप्लोमा आएको छ ।'
उनले अब जनता नै सचेत हुनुको विकल्प नरहेको बताए ।
'हामीले मास्क लगाउनु पर्यो, सामाजिक दूरी कायम गर्नुपर्यो । लक-डाउन खोलिदिएको हामीलाई रमाइलो गर्न भनेर होइन । बरू भोकै परेकाले काम गरेर खान पाउन भन्ने उद्देश्यले लक-डाउन खोलिएको हो । यो कुरा जनताले नै बुझ्नुपर्छ,' डा. दीक्षितले भने ।
क्लिनिकल रिसर्च युनिट, शुक्रराज ट्रोपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका संयोजक डा. शेरबहादुर पुनले पनि अब संक्रमण नियन्त्रणको जिम्मा जनताकै काँधमा आएको बताए । 'हामीसँग अब धेरै विकल्प पनि छैन । उपचार चाहिएकालाई राज्यले उपचार गराउनु पर्छ र उपचार नचाहिने संक्रमितहरू आफैं सजग हुनुको विकल्प अबको अवस्थामा छैन,' उनले भने ।
उनले चाडपर्वका बेलामा संक्रमण धेरै भएका शहरबाट मान्छेहरू गाउँ गाउँ जाने भएकाले थप जोखिम निम्तने बताए । 'यस्तो बेलामा त उमेर पुगेका आफ्ना वृद्ध आमाबुबालाई संक्रमणबाट जोगाउन प्रत्येकले हदैसम्मको उपाय अपनाउनुपर्छ,' उनले भने, 'दीर्घरोगी र उमेर पुगेकाहरूमा यसले ठूलो असर गर्नेवाला छ । सजग हुनुको विकल्प छैन ।'
व्यक्तिको अबको जीवनशैलीले कोरोना संक्रमणको परिस्थिति निर्धारण गर्ने डा. पुन बताउँछन् । 'हाम्रो जीवनशैलीले कोरोना संक्रमणको दरलाई प्रभाव पार्छ,' उनले भने, 'पहिलाकै जस्तो जीवनशैली अपनाउने हो भने गाह्रो छ । नत्र जनस्वास्थ्यको मापदण्डअनुसार आफ्नो जीवनशैली ढाल्नु अहिलेको उपयुक्त विकल्प हो ।
‘मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडीएमएस)’ आज (सोमबार)देखि लागू हुने भएको छ । नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले पहिलो चरणमा प्रणालीमा दर्ता नभएका केही मोबाइलको नेटवर्क लक गरेर यो प्रणाली कार्यान्वयन...
गत शुक्रबार राति गएको भूकम्पले जाजरकोट र रुकुम पश्चिम तहसनहस बनेका छन् । बाक्लो बस्ती रहेका बस्ती भूकम्पले उजाड बनेका छन् । प्रभावित क्षेत्रमा सन्नाटा छाएको छ । बाँचेकाहरू शोक र पीडामा छन् । ...
जाजरकोट केन्द्रबिन्दु भएर गएको शक्तिशाली भूकम्पमा परी कम्तिमा ११९ जनाको मृत्यु भएको छ । जाजरकोट र रुकुम पश्चिमका विभिन्न स्थानमा भूकम्पमा परेर उक्त मानवीय क्षति भएको हो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय जाजरकोटका ...
सरकारी जग्गा हिनामिना प्रकरणमा डलर अर्बपति एवं कांग्रेस सांसद विनोद चौधरी पनि तानिएका छन् । बाँसबारी छाला जुत्ता कारखानाको जग्गा हडपेको आरोपमा भाइ अरुण चौधरी पक्राउ परेलगत्तै विनोद चौधरीले समेत संल...
भूकम्पमा परेर रुकुम पश्चिमबाट उद्धार गरी काठमाडौं ल्याइएकी ६३ वर्षीया वृद्धा बली बुढाथोकीले आफूले नसोचेको घटना भोग्नु परेको बताएकी छिन् । उपचारका लागि त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जमा ल्याइएकी बुढाथोकीले आफू ...
दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका वडा नम्बर– १९ बिजौरीका २२ वर्षीय युवक प्रतीक पुनमाथि परिवारको ठूलो जिम्मेवारी थियो । दुवै मिर्गौला फेल भएर बाबा ताराप्रसाद पुनको एक वर्षअघि मृत्यु भएपछि लागेको ...
२०६२ सालपछिको कुरा हो, अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगका एकजना उपसचिव र एकजना शाखा अधिकृत कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयमा सरुवा भएर गए । यति मात्र होइन, राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रका एक उपसचिव पनि सोही कार्यालयमा...
धेरै पहिलेको कुरा हो एक जना सज्जनका दुई भाइ छोरा थिए । उनीहरूबीच निकै मिल्ती थियो । एकपटक भगवान्ले आएर वरदान माग भनेकाले उनीहरूले अमरताको वर मागेका थिए । उनीहरूको कुरा सुनेर भगवान्ले भने– ‘...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...