युक्रेनको बुचामा ३२० भन्दा बढी सर्वसाधारणको हत्या गरेर सडकमा लाश छरिएको घटनाले संसारलाई स्तब्ध बनाएको छ । 

राजधानी किएभबाट उत्तरतर्फ रहेको बुचामा मार्च महिनाको अन्त्यसम्म रुसी सैनिकहरूको नियन्त्रण कायम थियो । तर रुसले अचानक बुचालाई समेत समेट्ने किएभ र चर्निहिभ क्षेत्रबाट सैनिकहरू हटाउने निर्णय लियो । 

रुसी सैनिकहरू बुचा लगायतका क्षेत्रबाट हटेलगत्तै युक्रेनीहरू त्यहाँ पुगे । त्यहाँ युक्रेनीहरूले हात पछाडि बाँधिएका अनि नजिकैबाट गोली हानिएका र चरम यातना दिइएका मानिसको लाशहरू जताततै छरिएको अवस्थामा भेटे । 

रुसी सैनिकहरूले युक्रेनी सर्वसाधारणको हत्या गरेर त्यसरी लाश फ्याँकेको आरोप युक्रेनीहरूले लगाए । त्यसैलाई साँचो मानेर अन्य मुलुकहरूले पनि बुचामा रुसी सैनिकहरूबाट नरसंहारको अपराध भएको निष्कर्ष निकाले । 

युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदीमीर जेलेन्स्की पनि घटनास्थलमा पुगे । लाशहरू देखेर स्तब्ध भएका उनले केही बोल्न सकेनन् । यस घटनापछि रुससँग सम्झौता गर्न थप कठिन बनेको जेलेन्स्कीले बताए । 

त्यसपछि संसारभरि रुसको निन्दा गर्न थालियो । रुसी सैनिकहरूमाथि युद्ध अपराधको मुद्दा चलाउनुपर्ने आवाज उठ्यो । 

अहिले रुसलाई संयुक्त राष्ट्रसंघको मानवअधिकार परिषदबाट हटाउनका लागि अमेरिका र बेलायतले पैरवी गरिरहेका छन् । अझ रुसलाई राष्ट्रसंघको सुरक्षा परिषदबाट निष्काशन गर्न समेत आवाजहरू उठिरहेका छन् । 

रुसले भने आफूमाथि लगाइएको आरोपको खण्डन गरेको छ । रुसको रक्षा मन्त्रालयले बुचा रुसी सैनिकहरूको नियन्त्रणमा रहँदा एकजना पनि स्थानीय निवासीले हिंस्रक कारवाही भोग्न नपरेको बताएको छ । उल्टो रुसी सैनिकहरूले किएभ वरपरको क्षेत्रमा ४५२ टन मानवीय सहायता उपलब्ध गराएको उसले स्पष्ट पारेको छ । 

युद्धरत पक्षबाट सही सूचनाको अपेक्षा गर्न सकिन्न । त्यसैले बुचामा भएको सामूहिक हत्याको दोषी किटिहाल्न निकै गाह्रो छ । त्यहाँ भएका लाशहरूको विधिविज्ञान (फरेन्सिक) परीक्षणपछि मात्र सत्यतथ्य उजागर हुनेछ । 

तर सामूहिक हत्या वा नरसंहारका दाबीहरूलाई गम्भीरतापूर्वक लिएर समुचित अनुसन्धान गर्नुपर्ने हुन्छ । अनि यसक्रममा पीडितहरूप्रति संवेदनशीलता राख्नु जरूरी छ ।

पश्चिमी सञ्चारमाध्यमहरूमा यस आरोपलाई जसरी राजनीतीकरण गरिँदैछ त्यसबाट यो कतै युद्धमा एक पक्षलाई दानवीकरण गर्नका लागि गरिएको प्रचारबाजीको एक हिस्सा त हैन भन्ने आशंका पनि उब्जाएको छ । 

रुसले यस विषयमा छलफलका लागि सुरक्षा परिषद्लाई दुईपटक अनुरोध गरेको भए पनि उसको आग्रहलाई स्वीकार गरिएको छैन । छलफलका क्रममा रुसले प्रमाण उपलब्ध गराएर बुचा सामूहिक हत्याको सत्यतथ्य उजागर गर्दा पश्चिमी भाष्य चकनाचुर हुने डरले छलफल गर्न नदिइएको तर्क पनि कतिपयले गरिरहेका छन् । 

रुस र युक्रेनबीचको वार्तामा केही प्रगति भएको समयमा बुचा घटनाको खुलासा हुनु पनि शंकास्पद छ । टर्कीमा भएको वार्तामा युक्रेनले नेटोको सदस्यता परित्याग गर्ने अनि तटस्थ हैसियतका बस्ने विषयमा सहमति लगभग पक्का गरेलगत्तै बुचा घटनाको खुलासा भएको हो । 

अनि घटना उजागर भएपछि विभिन्न देशले आफ्नो भूमिमा रहेका रुसी दूतावासबाट कर्मचारीहरूलाई निष्काशन गरेका छन् । रुसी सञ्चारमाध्यमहरूलाई सामाजिक सञ्जालबाट पूर्ण बहिष्कार गरिँदैछ । बुचा घटनाको निष्पक्ष अनुसन्धान गरिनुपर्छ भन्ने मानिसलाई मजाकमा उडाउने र रुसको पैसा खाएको मान्छे भन्ने आरोप लगाउने गरिएको छ । 

युक्रेनसँगको वार्तामा थप प्रगति होस् भनी रुसले मार्च ३० मा किएभ र चर्निहिभबाट आफ्ना सैनिक हटायो । त्यसो त उसको रणनीतिक अभीष्ट पूरा भइसकेकाले पनि उसलाई त्यहाँ सैनिक हटाउन अवसर मिलेको हो ।

रुसी सैनिकहरू बुचा तथा अन्य ठाउँबाट निस्केपछि बुचाका मेयर एनातोली फेदोरुकले मार्च ३१ मा एउटा भिडियो बनाएर आफ्नो शहरबाट रुसी सैनिकहरू निस्केको खुशियाली मनाए । त्यस भिडियोमा उनले सर्वसाधारणहरू मारिएको कुनै उल्लेख गरेका छैनन् । तर अहिले आएर चाहिँ फेदोरुकले लाशहरूको कुरा गरेका छन् ।

अनि रुसी सैनिकहरू निस्केको दुई दिनपछि अर्थात् अप्रिल २ मा मात्र बुचाका सडकमा लाशहरू छरिएको तस्वीर सार्वजनिक भयो । त्यसरी लाशहरू छरिएको देखिन्थे भने मार्च ३१ मै त्यसको तस्वीर र भिडियो देखिएको हुनुपर्थ्यो । 

अझ शंकास्पद कुरा त, रुसी सैनिकहरू निस्कनेबित्तिकै युक्रेनी सेनाको कुख्यात आजोभ बटालियनका सैनिकहरू बुचा पुगेका थिए । उनीहरूले बुचामा रुसी सैनिकहरूको नियन्त्रण कायम रहुन्जेल रुसीहरूलाई सहयोग गर्ने व्यक्तिको सफाया गरिदिने धम्की दिएका थिए । 

अनि आजोभ बटालियनका सैनिकहरूले बुचाका सडकमा डोरी लगाएर लाश तानेको र सडकछेउमा राखेको भिडियो समेत टेलिग्रामा अप्लोड गरिएको छ । यसले पनि शंकाको अवसर दिएको छ ।

मूनअफअलाबामा डट् ओआरजी नामक वेबसाइटमा रुसी सैनिकहरूले युद्धअपराध गरेको आरोपलाई खण्डन गर्ने प्रमाणहरू दिइएका छन् । बुचामा भेटिएका केही लाशको हातमा सेतो पट्टा देखिएको छ । सेतो पट्टा लगाउनेहरू रुससमर्थक हुन् । त्यसैले आजोभ बटालियनका सैनिकले तिनको हत्या गरेको हुन सक्ने सम्भावना पनि छ ।

अर्को कुरा, युद्धको समयमा अपराधी तत्त्वहरू पनि सक्रिय हुन्छन् । उनीहरूले सर्वसाधारणको घरमा पसेर लुटपाट र हत्या गर्ने सम्भावना प्रबल हुन्छ । त्यसमाथि युक्रेन सरकारले जेलका कैदीलाई समेत हतियार दिएर रुसी सैनिकमाथि आक्रमण गर्न प्रेरित गरेको थियो । 

अपराधीको हातमा हतियार दिइएपछि उसले त्यसको उपयोग सर्वसाधारणको हत्याका लागि गर्न सक्ने सम्भावना प्रबल हुन्छ । तिनै अपराधीहरूले सर्वसाधारणको हत्या गरेर सडकमा लाश फ्याँकेको हुन पनि सक्छ । 

तर यसो भनेर रुसी सैनिकहरूको कारवाहीलाई चोख्याउन सकिँदैन । रुसी सैनिकहरूले एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा जाँदा शंकास्पद ठानिएका सर्वसाधारणको गाडी तथा बिरामी बोक्ने एम्बुलेन्समाथि पनि गोली चलाएको बताइन्छ । युद्धमा सर्वसाधारणको हत्यालाई सैनिकहरूले कोल्याटरल ड्यामेज भनेर टारिदिन्छन् । 

अनि पश्चिमी सञ्चारमाध्यमहरूमा आएका विवरण हेर्दा रुसी सैनिकहरूले घरघरमा गएर मान्छे मारेको पनि देखिन्छ । 

बीबीसीसँग कुरा गर्दै इरीना नामक महिलाले उनी, उनका पिता भोलोदीमीर अब्रामोभ र उनका पति ओलेगलाई रुसी सैनिकहरूले घरबाट घिसार्दै लगेको बताइन् । आफ्ना पतिलाई घुँडा टेक्न लगाएर रुसी सैनिकहरूले टाउकोमा गोली हानेको इरीनाले बताइन् । 

एबीसी न्युजका विदेश संवाददाता जेम्स लंगम्यानका अनुसार, बुचामा बस्ने ५३ वर्षीय माइकोलाले शहरको सडकमा मानिसहरूको हत्या गरेको देखे । रुसीहरूले ५० वर्षमुनिका सबै पुरुषलाई हत्या गरेको अनि २० मिनेटभित्र लाश पुर्न आदेश दिएको आरोप पनि उनले लगाए । 

यसरी युक्रेनी सर्वसाधारणहरूले आफूमाथि रुसी सैनिकहरूले गरेको ज्यादतीको वर्णन गर्दा त्यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिन जरूरी छ । अनि रुसी सैनिकहरू हिँडेपछि बुचामा लाशहरू देखिएको भनी रुसले गरेको दाबीलाई पनि भूउपग्रहीय तस्वीरहरूले झूटो साबित गरेको पश्चिमी सञ्चारमाध्यमहरूमा खबर छ । ती तस्वीरहरूमा कैयौं दिनदेखि लाशहरू त्यहाँ लडेको देखिन्छ ।

त्यसबाहेक रुसी ट्यांकबाट बुचाको सडकमा एक निहत्था साइक्लिस्टमाथि गोली प्रहार भएको ड्रोन फूटेज पनि प्रकाशित भएको छ । यस्ता घटनाहरूले रुसी सैनिकहरू पनि युद्धअपराधमा संलग्न रहेको प्रमाण प्रस्तुत गर्छन् । 

बुचामा भएको घटनाले यो भयानक युद्ध तत्कालै टुंग्याउनका लागि रुस र युक्रेनबीच शान्तिवार्ताको आवश्यकतालाई औंल्याएको छ । युद्ध जति लम्बिन्छ, बुचामा भएका जस्ता घटनाहरू दोहोरिरहन्छन् । तर बुचाका सडकमा गरिएका सर्वसाधारणको हत्यामा कुनै एक पक्षलाई दोषी ठहर्‍याइहाल्न सकिने स्थिति चाहिँ छैन ।