जनता समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले सबैलाई मान्य हुने खालको पात्र राष्ट्रपति बन्नुपर्ने बताएका छन् । राष्ट्रपति पदको गरिमा बचाउनलाई पनि सो पदका लागि लायक र योग्य व्यक्ति राष्ट्रपति बन्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेले आ-आफ्नो उम्मेदवार उठाउने तयारी गरिरहेका बेला उपेन्द्रले राष्ट्रिय सहमतिको पक्षमा धारणा राखेका हुन् । उनले राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिमध्ये कुनै एक पदमा जसपाको दाबी रहेको समेत बताए ।

राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपति फरक समुदाय वा फरक लिंगको हुनुपर्ने संवैधानिक आधारलाई टेक्दै उनले कुनै एक पद मधेशीले पाउनुपर्ने जिकिर गरेका हुन् । वर्तमान सत्ता गठबन्धनसँग जसपाको असन्तुष्टि, राष्ट्रपति चुनाव लगायतका विषयमा अध्यक्ष यादवसँग लोकान्तरकर्मीअजयअनुरागीले टेलिफोनमा कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ, कुराकानीको सम्पादित अंश :

जसपा संघीय सरकारमा सहभागी भएको छैन । उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रको बैठकमा पनि सहभागी भइरहेको छैन, किन हो ?

– जो सरकारमा छ, सत्तामा छ, उसका लागि त्यो उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्र हो । जो सत्ता र सरकारमा छैन, त्यसका लागि त्यो संयन्त्रको के औचित्य हुन्छ ? औचित्य त पुष्टि गर्नुपर्‍यो नि ! औचित्यहीन संरचनाको संयन्त्रमा सहभागी भएर के उपलब्धि हुन्छ ? त्यो संयन्त्रमा मेरो कुनै आवश्यकता नै छैन भन्ने लागेर नगएको हो ।

तर, शुरूका केही बैठकमा त तपाईं पनि जानु भएको थियो नि !

– शुरूमा त सरकार बनाउने क्रम भएकाले संयुक्त बैठकमा गएको हो । सहयोग गरें । सरकार पनि बन्यो । अब चलाउनुस् सरकार । हामी सरकारमा सहभागी भएका छैनौं । न त सरकारको विरुद्धमै छौं । जो सरकारमा सहभागी छ, तिनका बीचमा पो समन्वय हुने हो ।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल'प्रचण्ड'लाई विश्वासको मत दिनुभयो,तर सरकारमा किन सहभागी हुनु भएन ?

– त्यसका लागि जुन स्तरमा समझदारी हुनुपर्ने हो त्यस स्तरमा समझदारी नै हुन सकेन ।

भनेपछि तपाईंहरू सत्ता गठबन्धनमा हुनुहुन्न?

– हाम्रो सहकार्य सरकार गठनसम्म मात्र सीमित छ । त्यसयता हामीबीच कुनै किसिमको समझदारी भएको छैन ।

मधेशमा तपाईंहरूले यही गठबन्धनको साथ लिएर सरकार बनाउनुभयो । त्यहाँ माओवादी पनि सहभागी छ । यस्तो अवस्थामा संघमा हामी गठबन्धनमा छैनौं भन्न मिल्छ र ?

– मधेश प्रदेशमा सहभागी हुने भन्ने विषयमा हामीबीच समझदारी भएको थियो । त्यही समझदारीलाई हामीले पालना गरेका थियौं । हामीले आफ्नो तर्फबाट कहिल्यै पनि समझदारीलाई उल्लंघन गर्ने काम गरेका छैनौं ।

राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन सम्बन्धमा जसपाको धारणा के हो ?

– हामी स्वतन्त्र छौं । हामी कुनै बन्धनमा छैनौं । राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनका बेलामा हाम्रो पार्टीले जे निर्णय गर्छ, त्यही अनुसार अगाडि बढ्छौं ।

त्यसो हो भने जसपाले आफ्नो छुट्टै उम्मेदवार उठाउँछ ?

– त्यो त पछि तय हुने कुरा हो । अहिले त सहमति र समझदारीमै होस् भन्ने हामीले चाहेका छौं । समझदारीमा नै अगाडि बढ्नु अहिलेको आवश्यकता पनि हो । त्यसका लागि हाम्रो तर्फबाट प्रयास जारी रहनेछ ।

त्यस्तो समझदारी कुनै स्वतन्त्र व्यक्ति वा दलका नेता कसमा हुन्छ ?

– व्यक्ति, नेता, समूह, समुदाय जेमा पनि हुन सक्छ । तर, मुख्य कुरा के हो भने आज मधेशी कुनै पनि संवैधानिक निकायमा छैनन् । न संवैधानिक परिषदमा छन्, न त न्याय परिषदमा । सभामुख, उपसभामुख, राष्ट्रिय सभा अध्यक्ष, उपाध्यक्ष कुनैमा पनि मधेशी छैनन् । कहीँ कतै पनि मधेशी छैनन् ।

अर्कातर्फ राष्ट्रपतिजस्तो पदमा गरिमा कायम राख्नसक्ने व्यक्ति हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो धारणा हो । त्यस्तो व्यक्ति राष्ट्रपति हुनुपर्छ जसमा राष्ट्रका सबै नेपालीले गौरव बोध गर्न सकोस् । सबैले गौरवका साथ भन्न सकोस् कि हाम्रो राष्ट्रपति हो । निम्न कोटीका मानिसलाई ल्याएर राष्ट्रपति बनाइदेऊ भनेर भन्यो भने त्यो स्वीकार्य हुन सक्दैन । त्यसैले राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा व्यक्ति र समुदाय दुवै हेर्नुपर्छ ।

जसपाले उपराष्ट्रपतिमा'बार्गेनिङ' गरिरहेको छ भन्ने चर्चा छ नि !

– त्यो माग्नु कुनै अपराध त होइन नि ! जसपालाई राष्ट्रपति वा उपराष्ट्रपतिमध्ये कुनै एक पद दिनैपर्छ । त्यसका लागि अहिले पार्टीमा निर्णय नै नभए पनि जसपाले दाबी गर्छ । सभामुख, उपसभामुख, राष्ट्रियसभा अध्यक्ष, उपाध्यक्ष केहीमा पनि हामीले भाग पाएका छैनौं । संवैधानिक निकायमा कतै छैनौं ।

जसपा अरूका लागि भोटर भएर मात्र त बस्न सक्दैन नि ! हिँस्सेदारी त जसपालाई पनि चाहियो । भागिदारी चाहियो । प्रतिनिधित्व चाहियो । यो सवाल यदि हाम्रो तर्फबाट कसैले उठाइरहेको छ भने त्यो गलत सवाल हैन । यद्यपि यस विषयमा अहिलेसम्म पार्टीमा निर्णय भने भएको छैन ।

राष्ट्रपति चुनावमा मधेशकेन्द्रित दलहरू जसपा,लोसपा र जनमतबीच मोर्चाबन्दीको सम्भावना छ ?

– उनीहरू यदि आफ्नै खुट्टामा उभिएर हिँड्ने हो भने मोर्चाबन्दी हुनसक्छ । कार्यगत एकता पनि हुनसक्छ । तर, गाइडेड भएर प्रायोजितरूपमा काम गर्ने हो भने त मोर्चाबन्दी वा कार्यगत एकता गरेर पनि कुनै फाइदा हुँदैन । त्यो कुरा त हामीले विगतमा पनि पटक-पटक गरेर हेरिसकेका छौं ।

तपाईं महन्थ ठाकुरलाई राष्ट्रपति बनाएर वा आफ्नो पार्टीका रामसहायप्रसाद यादवलाई उपराष्ट्रपति बनाएर उपनिर्वाचनमार्फत संसदमा आउन चाहनुभएको छ भन्ने चर्चा पनि सुनिन्छ नि!

– मानिसहरूले थरिथरिका कुराहरू गरिरहेका छन् । त्यो स्वाभाविक पनि हो । यदि महन्थ ठाकुर राष्ट्रपति बन्नुहुन्छ भने मेरो लागि त त्यो खुशीको खबर नै हुन्छ । त्यसो हुन सके त गर्वकै विषय हुन्छ । डा. रामवरण यादवलाई त मैले राष्ट्रपति बनाएकै हो ।

महन्थजी राष्ट्रपति हुनुभयो भने त्यो झन् खुशीको कुरा हुन्छ । तर, यहाँ जे परिस्थिति छ, त्यसले त्यो कुरा देखाइरहेको छैन । जोसँग शक्ति छ, जो सत्तामा छ, के उनीहरूले महन्थ ठाकुरलाई स्वीकार गर्लान् त ?

तपाईंले भनेजस्तो सहमति भएन र कांग्रेस-एमालेको छुट्टाछुट्टै उम्मेदवारी दिए भने के गर्नुहुन्छ ?

– हामी त सबैको साझा उम्मेदवार हुनुपर्छ भन्नेमै छौं । समझदारीका साथ उम्मेदवार खडा गरियोस् । त्यसरी समझदारी गर्दा उम्मेदवारको व्यक्तित्व पनि राष्ट्रपतिको गरिमा अनुकूलको होस् । त्यो कुरा त मेन्टेन हुनैपर्छ । नभए राष्ट्रपति र राष्ट्र दुवैको गरिमा घट्छ ।

सहमति भएन भने हामी आफ्नो बाटो लाग्छौं । त्यसपछि हामी आफ्नो निर्णय गरेर अगाडि बढ्छौं ।