रूपन्देहीको तिलोत्तमाका रोहितसिंह आले कम्प्युटर इन्जिनीयर हुन् । डेढ दशक देशका विभिन्न शहरमा कम्प्युटर शिक्षण गरेका आले हन्डर ठक्कर खाँदै रोजगारीको सिलसिलामा दक्षिण कोरिया हानिए ।

प्रत्यक्ष रूपमा कहिल्यै बंगुर नदेखेका आलेले कोरियाको कृषि क्षेत्र रोज्दा बंगुर फर्ममा काम गर्नुपर्‍यो । ५ वर्ष कोरिया बसेर फर्किएका आलेले त्यहाँ सिकेको सीपलाई स्वदेशी उद्यममा उतारेका छन् ।

कम्प्युटर इन्जिनीयर भएर पनि कृषि क्षेत्रमा लागेका आलेले सञ्चालनमा ल्याएको तिलोत्तमा–१५ मधवलियास्थित विजया पिग फर्म छोटो समयमै उदाहरणीय बनेको छ ।

काठमाडौं शहरमा जन्मिएर हुर्किएका आलेले कृषि क्षेत्रको बंगुरपालनमा व्यावसायिक खेती गर्नु चानचुने कुरा थिएन । फर्म सञ्चालनको छोटो समयमै आलले मासु बिक्री गरेर मासिक २ लाख रुपैयाँभन्दा बढी कमाउन थालेका छन् ।

‘कोरियामा मलाई अझै ५ वर्ष काम गर्ने अवसर थियो,’ आले भन्छन्, ‘कोरियामा मैले काम गर्दा धेरै कुरा सिकें, अब देशमै केही गर्छु भनेर यहाँ आएर पनि बंगुरपालनमा लागें । यसको सम्भावना धेरै छ ।’

उनी थप्छन्, ‘मैले कम्प्युटर पढाएको मात्र थिइनँ, आफ्नै इन्स्टिच्यूट पनि थियो । त्यो बेलाको चरम लोडसेडिङले चल्न नसक्ने अवस्था आयो र एउटा/एउटा कम्प्युटर बिक्री गर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भयो अनि कोरियातिर लागेको हुँ ।’ 

कहिलै कृषि नगरेका उनलाई त्यहाँ काम गर्न गाह्रो भयो । विदेशी प्रविधि, सीप, क्षमताको प्रयोग गर्दै उनले आफूलाई सिर्जनशीलतामा थप दरिलो बनाउने मौका समेत पाए । शुरूमा १६ वटा बंगुरबाट शुरूआत गरिएको फार्ममा अहिले १४० वटा बंगुर छन् । उनको ४ कट्ठा क्षेत्रफलमा कोरियन प्रविधिको आधुनिक खोर छ । बच्चा, गर्भवती, सुत्केरी र वीर (भाले सुगुर) राख्ने छुट्टाछुट्टै खोरहरू छन् ।

नेपालमा बंगुरपालनको सम्भावना समेत उच्च रहेको अवस्थामा उनले १६ वटा माउबाट फार्म शुरूआत गरेका थिए । ४ लाख लगानीमा संरचना निर्माण गरेर शुरू गरिएको उनको फार्ममा अहिले ४०–५० लाख रुपैयाँसम्मको संरचना तयार छ । सिकेको सीपलाई पूर्ण रूपमा सदुपयोग गरेर स्वदेशमा नै उद्यमी बनाउन सकिने गरी अभियानको थालनी गरेको उनी बताउँछन् ।
 
उनले बंगुर फार्म मात्रै चलाएनन्, त्यसलाई बिक्री वितरण गर्ने गरी २ स्थानमा फ्रेस हाउस समेत स्थापना गरेका छन् । पछिल्लो समयमा बंगुरको उत्पादन बढी हुँदा बजार कमजोर भएको अवस्थामा पनि हार नमानेर आफ्नो उद्यम कर्मलाई उनले जारी राखेका छन् । विगतका दिनहरूमा दैनिक २०–२५ किलोग्राम बंगुरको मासु बिक्री हुँदै आएकोमा अहिले १० किलो जति बिक्री हुँदै आएको उनको भनाइ छ तर पनि बिस्तारै बंगुरपालन व्यवसाय फस्टाउने आशामा निरन्तरता दिइरहेका छन् ।

मानिस १ पटक विदेश गएर पुनः विदेश नै जाने परिपाटी रहेकोमा त्यसलाई अन्त्य गरी स्वदेशमा नै उद्यमशीलता प्रवद्र्धन गर्ने, आफू पनि उद्यमी बन्ने र अरुलाई पनि उद्यमी बनाउने योजनामा उनी संघर्षरत छन् ।

उनले शुरूमा संजुगञ्जमा व्यवसाय शुरू गरे । त्यो बेला लकडाउन शुरू भयो । मासुका लागि तयार भएका बंगुर पनि बिक्री गर्न नसक्ने अवस्था आयो । ‘बजार बन्द थियो, रातिराति बुच्चर खानामा बंगुर पुर्‍याइदिन्थे । उनीहरूले नै भनेको मूल्यमा दिएँ त्यो बेला,’ उनी भन्छन् ।

कोरोना महामारी मत्थर भएपछि उनी संजुगञ्जबाट मधवलिया आएका हुन् । अहिले उनी सफल बंगुर व्यवसायी मात्र छैनन्, आफैंले २ ठाउँ भलवारी र ठूटेपिपलमा फ्रेस हाउस पनि सञ्चालनमा ल्याएका छन् । अहिले मासिक ५०० किलोग्राम मासु बिक्री हुन्छ, बजारको समस्या पनि छैन । अब बंगुर ५०० वटा पुर्‍याउने सोचमा छन् उनी । 

उनी आफैंले उत्पादन गरेको दाना र खाना बंगुरलाई खुवाउँछन् । फोहोर खाना बंगुरलाई खुवाउन नहुने उनको बुझाइ छ । ‘केही व्यवसायीले होटलको वेस्टेज खाना बंगुरलाई खुवाउन लैजाने गरेको देख्छु, त्यस्तो खाना खुवाउँदा खोरमा दुर्गन्ध मात्रै फैलिँदैन, रोग लाग्ने सम्भावना पनि बढी हुन्छ,’ उनले भने । राज्यले कृषि क्षेत्रमा अनुदान बाँडे पनि उनले लिएका छैनन् । कृषि गर्ने उद्यमी भनेर राज्यले आफ्ना आसेपासेलाई रकम बाँड्नुभन्दा सस्तो व्याजदरमा ऋण उपलब्ध गराउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

‘संरचना बनाउन अनुदान दिने होइन । खास व्यवसाय गरी उद्यम गर्ने किसानलाई राज्यले न्युन व्याजदरमा ऋण उपलब्ध गराउन सक्नुपर्छ । अनि बल्ल केही गरौं भन्नेहरूलाई हौसला हुन्छ,’ उनी भन्छन् ।