राष्ट्रिय सभा सदस्य चयनका लागि लुम्बिनीमा २ सीटमा निर्वाचन हुँदैछ । नेकपा एमालेका कुमार दसौँदी र नेपाली कांग्रेसकी अनिता देवकोटाको कार्यकाल सकिन लागेकाले आगामी माघ ११ गते नयाँ सदस्य छान्नका लागि प्रतिस्पर्धा हुन लागेको हो । निर्वाचनका लागि दाङको घोराहीमा निर्वाचन अधिकृतको कार्यकाल स्थापना भइसकेको छ । 

राष्ट्रिय सभा निर्वाचनको लागि यही पुस २३ गते उम्मेदवारी दर्ता गरिँदैछ । राष्ट्रिय सभामा निर्वाचित १९ र राष्ट्रपतिबाट मनोनीत एक सदस्यको कार्यकाल आगामी फागुन २० गते सकिँदैछ । रिक्त रहने १९ पदका लागि निर्वाचन हुन लागेको हो । राष्ट्रिय सभामा लुम्बिनीबाट को–को जालान् भन्ने अहिले चर्चा चलेको छ । एक्ला–एक्लै चुनाव लडेको अवस्थाका कांग्रेस पहिलो शक्तिको रूपमा रहेको छ । दोस्रो एमाले र तेस्रो नेकपा माओवादी केन्द्र रहेको छ । सत्ता साझेदार दलहरूले आफ्ना उम्मेदवार जिताउन गठबन्धन गर्दैछन् । 

गठबन्धन दलभित्र हानथाप !

चुनाव हुन लागेका २ सीटमध्ये १ सीटमा कांग्रेसको स्वाभाविक दाबी छ । बाँकी एक सीटमा सत्ता गठबन्धन दलहरूबीच हानथाप देखिएको छ । गठबन्धनभित्र रहेका दलमा जुन पार्टीको सीट रिक्त हुँदैछ, त्यहाँ सोही पार्टीले उम्मेदवारी दिने अनौपचारिक सहमति भएकाले लुम्बिनीको एउटा सीटमा कांग्रेसले उम्मेदवारी दिने पक्काजस्तै भइसकेको छ ।

कांग्रेस लुम्बिनी प्रदेश सभापति अमरसिंह पुनले सत्ता गठबन्धनभित्र राष्ट्रिय सभा सदस्यमा उम्मेदवारीका लागि जिल्लाबाट सिफारिश भएका नामको सूची निकै लामो रहेको बताए । राष्ट्रिय सभामा जान लुम्बिनीबाट कांग्रेसमा चुनाव हारेका नेताहरू नै अघि देखिएका छन् । नेकपा माओवादी केन्द्रमा लुम्बिनी प्रदेश अध्यक्ष सुदर्शन बरालले पनि लुम्बिनी प्रदेशबाट एक सीटमा आफ्नो पार्टीको अनिवार्य दाबी रहेको बताए । 

माओवादीले जयपुरी घर्ती, गणेशमान पुनसहित २ दर्जन नेताहरूको नाम सिफारिश गरेको नेता बरालले जानकारी दिए । यस्तै जनता समाजवादी पार्टी (जसपा), लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) र नागरिक उन्मुक्ति पार्टीले सत्ता साझेदार दलको रूपमा आफूहरूको पनि स्वाभाविक दाबी रहेको बताएका छन् । 

अहिले सत्ता गठबन्धनबाट लुम्बिनीमा कांग्रेस, माओवादी, लोसपा, जसपा, नागरिक उन्मुक्ति, जनमत, एकीकृत समाजवादी र राष्ट्रिय जनमोर्चाको उपस्थिति छ । प्रदेश सरकारमा एमाले र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) प्रतिपक्षमा छन् । 

दुई पदका लागि कांग्रेसमा १२४ जना सिफारिश !

कांग्रेसबाट लुम्बिनी प्रदेशमा १२३ जना आकांक्षी देखिएका छन् । दुई पदका लागि जिल्लाबाट आएका १२१ र प्रदेशबाट ३ जना गरी १२४ जनाको नाम सिफारिश गरी केन्द्रमा पठाइएको सभापति पुनले जानकारी दिए । 

रुकुम–पूर्वबाहेक अन्य जिल्लाबाट पूर्व संसाददेखि स्थानीय तहमा उम्मेदवार बनेकासम्मलाई जिल्ला कार्यसमितिले सिफारिश गरेको छ । आकांक्षीहरू पूर्व उपसभामुख पुष्पा भुसाल, सार्वजनिक लेखा समितिका पूर्व सभापति भरतकुमार शाहदेखि केन्द्रीय सदस्य गेहेन्द्र गिरी तथा कृष्ण किशोर घिमिरेलगायत रहेका छन् । 

यस्तै, प्यूठानबाट डा.गोविन्द पोखरेल, गुल्मीबाट चन्द्र केसी लगायतका रहेका छन् । भुसाल अर्घाखाँचीमा एमालेका टोपबहादुर रायमाझीसँग पराजित भएकी थिइन् । शाह रूपन्देही क्षेत्र नम्बर ५ मा एमालेका वासुदेव घिमिरेसँग पराजित भएका थिए । सबैको विगत र हालको अवस्था, गत निर्वाचनमा खेलेको भूमिकालगायत पृष्ठभूमि खुलाएर मात्रै नाम सिफारिश गरिएको सभापति पुनको भनाइ छ । 

एमालेले को–को लाई अघि सार्दैछ ? 

नेकपा एमालेले २ पदका लागि प्रदेशबाट ६ जनाको नाम केन्द्रमा पठाएको छ । एमाले लुम्बिनी प्रदेश अध्यक्ष राधाकृष्ण कंडेल (आरके)का अनुसार पाल्पाका झपेन्द्र जिसी, कपिलवस्तुका सफर अलि मिया, कपिलवस्तुकै शारदा शर्मा, बाँकेकी एकमाया विक, दाङकी तुलसी केसी र बर्दियाकी कृष्णमाया गुरूङको नाम सिफारिश भएको छ ।

‘जिल्लाबाट आएका नाममध्येबाट छनोट गरी ६ जनाको नाम केन्द्रमा पठाएका छौं,’ अध्यक्ष कंडेलले लोकान्तरसँग भने, ‘६ जनामध्ये २ जनाको अन्तिम टुंगो लाग्नेछ । हामीले तालमेल गरेर अघि कसरी अघि बढ्न सकिन्छ भन्ने बारेमा पनि विभिन्न राजनीतिक पार्टीहरूसँग छलफल अघि बढाएका छौं ।’

एमालेले अघि सारेका नामहरू चर्चितभित्र पर्दैनन् । एमाले एक्लै प्रतिस्पर्धा गरेको अवस्थामा निर्वाचन जित्न गाह्रो देखिन्छ । 

कुन दलको कति मतभार ?

लुम्बिनीमा कांग्रेससँग सबैभन्दा बढी मतभार छ । २७ जना प्रदेश सांसद र ९२ जना स्थानीय तहका पदाधिकारी रहेको कांग्रेससँग २ हजार ९५२ मत छ । 

त्यस्तै, २९ जना प्रदेश सांसद र ६७ जना स्थानीय तहका पदाधिकारी रहेको एमालेसँग २ हजार ५९८ मत छ ।

यसैगरी, माओवादी केन्द्रसँग १ हजार १०४, जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) सँग २५२, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) सँग २४६, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) सँग २१६ मत छ । त्यस्तै, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीसँग १९२, जनमत पार्टीसँग १४४, लुम्बिनी प्रदेशका स्वतन्त्र सांसदहरूसँग १४४, राजमोसँग १२०, एकीकृत समाजवादीसँग ४८ र जनता प्रगतिशील पार्टीसँग ३६ मत छ । 

चारजना उम्मेदवार रहेको स्थितिमा जीतका लागि ४ हजार ५० भन्दा बढी मत आवश्यक देखिन्छ । कतिपय मतदानमा अनुपस्थित पनि हुन सक्छन् । कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, जसपा, जनमत पार्टी, नागरिक उन्मुक्तिलगायतका दल मिल्ने हो भने गठबन्धनलाई सहज बहुमत पुग्ने देखिन्छ ।

लुम्बिनी प्रदेशमा ८७ जना प्रदेश सभा सदस्य छन् । उनीहरूको मत ४ हजार १७६ हुन आउँछ । त्यस्तै, १०९ पालिकाका प्रमुख, अध्यक्ष, उपप्रमुख र उपाध्यक्ष गरी २१८ जना छन् ।

उनीहरूको मतभार ३ हजार ९२४ छ । राष्ट्रिय सभा निर्वाचनमा लुम्बिनी प्रदेशमा कुल मतभार ८ हजार १०० छ ।