नेपालमा यतिबेला विश्वभरका १८ देशका सैनिकले अभ्यास गरिरहेका छन् । अमेरिकी सरकारको सहयोगमा नेपाली सेनाले काभ्रेपलाञ्चोकको पाँचखालस्थित वीरेन्द्र शान्ति कार्य तालिम केन्द्रमा १८ देशका १ हजार १०० सैनिक तालिम दिइरहेको प्रमुख महासेनानी सञ्जीत श्रेष्ठ सिन्याले जानकारी दिए ।

‘अहिले पाँचखालको तालिम केन्द्रमा विश्वभरका १८ देशका सैनिकले शान्ति मिसनमा हुने कार्यहरूको अभ्यास गरिरहनु भएको छ,’ उनले भने ।

संयुक्त राष्ट्र संघ (यूएन)को शान्ति मिसनमा सहभागी हुने फौजको पेशागत दक्षता, समन्वयात्मक क्षमता अभिवृद्धि र मिसनमा सहभागी हुने देशका सैनिकबीचको सामानजस्यताका लागि यो अभ्यास भइरहेको प्रमुख महासेनानी सिन्याको भनाइ  छ ।

‘शान्ति प्रयास– ४’ नामको यो अभ्यासले शान्ति मिसनको समयमा देखिएका समस्यालाई सामाधान गर्न र अन्य देशका सैनिकबीचको  सम्बन्ध सुमधुर बनाउन सहयोग पुग्ने नेपाली सेनाले जनाएको छ । 

यही फागुन ८ गतेदेखि शुरू भएको यो अभ्यास १४ दिनसम्म चल्ने छ । यसमा नेपाल, अमेरिका, बंगलादेश, फिजी, घाना, मलेसिया, इन्डोनेसिया, मंगोलिया, थाइल्यान्ड, उरुग्वे, दक्षिण कोरिया, श्रीलंका, भियतनाम, क्यानडा, अष्ट्रेलिया, फिलिपिन्स, नाइजेरिया र पाकिस्तान सहभागी छन् ।  यो अभ्यासमा यी देशका १० र नेपालका २ गरी १२ वटा प्लाटुन सहभागी छन् ।

यो अभ्यासमा फिल्ड बेसमा भएर ६ वटा तालिम सञ्चालन भइरहेका छन् । त्यसमा अधिकृत तहमा एउटा तालिम भइरहेको छ । शान्ति मिसनका हेडक्वाटरहरूमा रहेर काम गर्ने १५ देशका ६६ जना अधिकृत छन् । जसमा १६ जना महिला अधिकृत पनि छन् । उनीहरूलाई शान्ति मिसनमा लामो समयसम्म काम गरेर अवकाश पाप्त ६ जना विज्ञ र २८ जना विश्वका सैनिक अधिकृतले तालिम दिइरहेका छन् । यो तालिमले शान्ति सेनामा जाने हेडक्वाटर स्तरका अधिकृत र अर्को फिल्डमा खटिने फौजलाई तालिम दिने काम गरिने महासेनानी सिन्याले बताए । 

यस्तै यो अभ्यासमा शान्ति मिसनका क्रममा घाइते भएकाहरूको उपचारसँगै सैनिक आफैँले आफ्नो उपचारको पनि तालिम लिइरहेको प्रमुख सेनानी सुरज बस्न्यातले बताए । ‘त्यसमा एउटा सामान्य प्राथामिक उपचार र विशेषज्ञ अर्थात फौजलाई फिल्डमा चाहिने उपचारको तालिम भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘सेनाले शान्ति मिसनको समयमा हुने विभिन्न अभ्यासहरू जस्तै पट्रोलिङ, स्थानियसँग हुने वादविवाद लगायतका विभिन्न विषयको तालिम दिइरहेको छ ।’ 

सेनाले यसअघि सन् २०००, २०१३ र २०१७ मा पनि यो अभ्यास नेपालमा गरेको थियो । अहिले चौथो संस्करणको अभ्यास गरिरहेको हो । 

शान्ति मिसनमा नेपाली सुरक्षाकर्मी पहिलो

संयुक्त राष्ट्र संघको पछिल्लो तथ्याङ्कमा शान्ति मिसनमा सबैभन्दा धेरै सैनिक जनशक्ति योगदान गर्ने नेपाल पहिलो नम्बरमा पर्छ । विश्वका द्वन्द्वग्रस्त देशहरूका ४२ वटा मिसनमा ६ हजार २४७ जना सेनाले योगदान दिएका छन् । जसमा फर्मड पुलिस युनिटमा १८०, व्यक्तिगत प्रहरीतर्फ ५६, स्टाफ अधिकृतमा १०४ र प्लाटुनहरूमा ५ हजार ८६५ जना सैनिक सहभागी छन् । यो सशस्त्र प्रहरी बल, नेपाल प्रहरी र नेपाली सेनासहितको तथ्याङ्क हो ।

नेपाली सेनाका जनशक्तिमध्ये संयुक्त राष्ट्रसंघको मुख्यालयमा ६ जना, माली मिसनमा १६ जना, इराकमा ८८,  लिबियामा २३५, इजरायलमा ३ जना, यमनमा २ जना, अबेई सुडानमा १०४ जना, कंगोमा  ११५४ जना, दक्षिण सुडानमा १७४२, लेबनानमा ८७३ जना, सिरिया (गोलान हाइट्स)मा ४१६ जना, सेन्ट्रल अफ्रिकन रिपब्लिकमा  १२४१ जना  र पेस्टर्नसहारामा पाँचजना नेपाली सैनिक शान्ति मिसनमा खटिएका छन् । सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीका २ सय ४० जना फौज खटिएका छन् ।

अहिले विश्वभरमा १ हजार १८७ वटा मिसनमा १२१ देशका ६६ हजार ८३९ जना सैनिक सहभागी छन् ।

पहिलोपटक सोलारबाट बिजुली निकाल्दै सेना

नेपाली सेनाले शान्ति मिसनमा कार्यरत सेनालाई बिजुली उपलब्ध गराउनका लागि पहिलोपटक सोलारबाट बिजुली निकाल्ने तयारी गरेको छ । नेपाली सेनाले अमेरिकी सरकारको सहयोगमा दक्षिणी सुडानको लुम्बेकमा  १.८३ किलोवाटको बिजुली उत्पादनका लागि संरचना तयार गर्न लागेको प्रमुख सेनानी सुरज बस्न्यातले बताए । 

‘हामी नेपाली सेनाले निकट भविष्यमा दक्षिणी सुडानमा सोलारबाट बिजुली उत्पादन गर्दैछौं,’ उनले भने । 

सेनाले दक्षिणी सुडानमा सोलारबाट उत्पादन गर्ने विजुलीको अभ्यास स्वरुप पाँचखालमा त्यस्तै प्रकारको प्रोजेक्ट तयार पारेको प्रमुख सेनानी बस्न्यातले जानकारी दिए । ‘सेनाले मिसनमा बनाउनेजस्तै यहाँ पनि अभ्यास भएको छ । सोलारबाट बिजुली निकाल्ने प्रयासको अभ्यास पाँचखालमा सकेका छौं,’ उनले भने ।

अहिले पाँचखालमा सेनाले १.८३ किलोवाटको बिजुली उत्पादन गरेको छ । त्यसले पाँचखालको तालिम केन्द्रमा बिजुली उपलब्ध हुँदै आएको छ ।