काठमाडौं पौष २४–  मेलम्ची खानेपानीको पाइपलाइन र सडक विस्तारका लागि राजधानीका सडक खन्न थालिएको धेरै वर्ष भयो । अहिले पनि ललितपुर, काठमाडौंका विभिन्न क्षेत्रमा मेलम्ची खानेपानीको पाइपका लागि खनिएका सडक कालोपत्रे गर्ने काम भएको छैन । 

उच्च सवारी चाप रहने मुख्य सडकहरुमै पाइप लाइन र पानी लिकेज चेकका लागि भन्दै खनिएका सडकलाई त्यतिकै छोड्दा उड्ने धुवाले राजधानी धुलै धुलोको केन्द्र बनेको छ । जसका कारण राजधानी बस्नका लागी नै जोखिमपूर्ण बन्दै गएको छ । 

कलंकी-कोटेश्वर सडक खण्ड, चावहिल-जोरपाटी सडकखण्ड र थानकाेट–कलंकी सडक खण्डको अवस्था त विकराल नै छ । सवारी चाप अत्याधिक हुने समयमा ती क्षेत्रहरु धुलोका कारण कुइरीमण्डल बन्ने गरेको छ । 
जसका कारण पैदल यात्रुदेखि त्यसक्षेत्रमा बसोबास गर्नेको अवस्था धुलोका कारण गम्भीर बनेको छ । 

त्यसमध्ये सवैभन्दा धेरै मारमा सडकमा आठ घण्टा डिउटी गर्ने ट्राफिक प्रहरी पर्ने गरेका छन् । 

धुलोधुवाँ र अस्तव्यत सडकको बीचमा दिनभर सवारी व्यबस्थापनका लागि ट्राफिक प्रहरीहरु खटिएका हुन्छन् । धुलोधुवाबाट वच्नका लागि सामान्यतया माक्स, स्कार्फ, चस्माको प्रयोग हुन्छ । तर ट्राफिक प्रहरीलाई भने माक्स लगाएर पुग्दैन । यसरी सवारी व्यबस्थापनमा खटिएका ट्राफिक प्रहरीको स्वास्थ्यको बारेमा कुनै निकायलाई चासो छैन । 

२७ वर्षदेखि प्रहरीको जागिर खाएर पछिल्लो समय कुशल ट्राफिक प्रहरीको पहिचान बनाएका ललितपुरका ट्राफिक प्रहरी प्रमुख सिताराम हाछेथु सडकमा खटिने प्रहरीको स्वस्थ्यमा निकै गम्भिर समस्या भएको बताउँछन् । धुलो नियन्त्रणमा राज्यका निकायले काम नगर्दा मारमा ट्राफिक प्रहरी परेको उनले गुनासो गरे । 

पछिल्लो समय आँखा जोगाउन भनेर चस्मा ल्याए पनि यसले खासै प्रभाव नपारेकाे बताउँछन हाछेथु । ललिपुर जिल्लामा मात्र धुलो र धुँवाले गर्दा औषतमा दैनिक २ जना ट्राफिक बिरामी हुने गरेको बताए उनले । ‘अस्पतालमा जचाँउन जादाँ डाक्टरले तपाईहरुको आयु धुलो र धुवाले गर्दा १० बर्ष कम हुन्छ भन्छन्’ हाछुथुले लोकान्तरसँग भने । 

ट्राफिक प्रहरी महाशाखाका प्रवक्ता उमेश रन्जितकारका अनुसार काठमाडौं उपत्यकामा भएका करिब १४ सय ट्राफिक प्रहरी सबैलाई आँखा र छातीको सुरक्षाका लागि चस्मा र मास्क वितरण गरिएको बताउँछन् । तर पनि दिनानुदिनको प्रदुषणले गर्दा त्यसले राम्रो प्रभाव पार्न सकेको छैन ।

सिंहदरबारको गेट अगाडि ड्युटी गरिरहेका ट्राफिक प्रहरी विनोद ज्ञवाली दिनभर धुलोधुवाँमा काम गरेर बेलुका घर जाँदा आँखा विझाउने, छाति दुख्ने समस्या देखिने गरेको बताउँछन् । 

उस्तै भनाइ छ, कलंकीमा बस्ने ट्राफिक प्रहरी हरि चौधरीको पनि । ‘विहान सफा चट भएर आयो बेलुकि घर जाँदा आफैले आफूलाई नचिन्ने अवस्था हुन्छ । घाँटिको समस्या पनि उत्तिकै हुन्छ’ उनले लोकान्तरसँग भने । 

के भन्छन् डाक्टर ?

धुलोले गर्दा आँखा पोल्ने चिलाउने, रातो हुने जस्ता समस्या देखिने बताउँछन् तिलगंगा आँखा अस्पताका प्रमुख नेत्र विशेषज्ञ डा.रोहित सैंजु । प्रहरी मात्र नभएर सडकमा पैदल हिड्ने र मोटर साइकलमा यात्रा गर्नेहरुको आखामा पनि धुलोले धेरै नै समस्या पारेको डा सैंजुले लोकान्तरलाई बताए । 

मुटु रोग विशेषज्ञ डा. रन्जित शर्मा धुलोका कारण फोक्सो र मटुमा समेत  समस्या आउने बताउँछन् । ‘धुलोधुवाँले गर्दा मुटु र फोक्सोमा हुने रगत प्रवाहमा निकै समस्या आउँछ, स्वासप्रश्वसमा पनि उत्तिकै समस्या देखा पर्छ, साथै फोक्सो विग्रने, दम हुने, हार्ट अट्याक हुने र कालन्तरमा क्यान्सको पनि खतरा हुनसक्छ’ उनले लोकान्तरसँग भने ।  

राजधानीमा उच्च ओहोदाका व्यक्तिदेखि सर्वसाधारणलाई गन्तव्यमा पुग्न मद्दत गर्र्ने ट्राफिक प्रहरीको स्वस्थ्यको ख्याल गर्नु राज्यको दायित्व हो । देशको राजधानी शहरमा देखिएको धुलो र धुवाले राज्यको निरिहता प्रकट गरेको मात्र होइन, नागरिकलाई अस्वस्थ र रोगी बनाउँदै लगेको छ । यसतर्फ सम्बन्धित निकायको ध्यान कहिले पुग्ला ?