वारिपारि भीरपाखा र अग्ला पहाड छन् । त्यही बीचमा उर्वर भूमि त छ तर त्यस भूमिमा उत्पादन गरिएका कृषि उपज बजारमा लैजान सडक र सवारीसाधनको अभावमा किसान निराश हुनुपरेको छ ।  

बाग्लुङ जिल्लाको गलकोट नगरपालिका–९ बरेखानीका किसान अधिकाशं गाउँ, बस्ती र टोलमा सडकको पहुँच पुग्दा पनि यस्तो समस्या भोग्न विवश छन् ।

गाउँमा बाटो नपुग्दा व्यावसायिकरूपमा तरकारी खेतीबाट राम्रो आम्दानी गर्ने सम्भावना हुँदाहुँदै पनि निर्वाहमुखी खेती गरेर बस्न बाध्य भएको स्थानीय किसानहरू गुनासो गर्छन् ।

उत्पादन भएको कृषि उपज बजार लैजानका लागि यातायातको पहुँच नहुँदा थोरै मात्र उत्पादन गर्न बाध्य भएको बरेखानीका कृषक मित्रलाल गौतमले बताए । भौगोलिकरूपमा गलकोट नगरपालिकाको केन्द्र हटिया बजारबाट धेरै टाढा नभएपनि सानो बस्ती भएका कारण यहाँ हालसम्म सडकको पहुँच पुग्न सकेको छैन । उत्पादित कृषि उपज आफैं बोकेर एक डेढ घण्टाको पैदल यात्राबाट बजारमा पुर्‍याउने गरेको गौतमको भनाइ छ ।

गौतमका अनुसार बजार पुर्‍याउन नसक्दा उत्पादन भएको तरकारी बारीमै कुहिने गरेको छ । ‘थोरै जग्गामा उत्पादन धेरै मात्रमा हुने भएकाले बजार पुर्‍याउन नसक्दा तरकारी बारीमा कुहिएर जाँदा हामी जस्ता युवा किसान साह्रै चिन्तित छौं,’ उनले भने ।

बरेखानी गाउँमा पहिले २० घर थिए । राज्यको उपेक्षा, अभाव र असुविधाका कारण बसाइँसराइ बढ्दै गएपछि अहिले ८ घरमा मात्र मानिस बस्दै आएका छन् । सबैले तरकारी उत्पादन गर्ने भएका कारण यस गाउँलाई तरकारी गाउँको रूपमा समेत चिनिने गरिएको छ ।

‘गलकोटको अन्य भागमा भन्दा यहाँ धेरै मात्रमा तरकारी उत्पादन गर्न सकिन्छ,’ अर्का कृषक चन्द्रमणि शर्माले भने, ‘बोकेर लान धेरै सकिन्न, धेरै उत्पादन गरेर कुवाउनुभन्दा थोरै उत्पादन गर्छौं ।’

नगरपालिका भएपनि दुर्गम जस्तो लाग्ने बरेखानीमा विद्यालयसमेत छैन । विक्रम संवत् २०४० मा स्थापना भएको प्राथमिक विद्यालय विद्यार्थीको अभावमा ४ वर्ष अगाडि बन्द भएको छ । पैदल यात्रामार्फत गाउँ पुग्नुपर्ने भएका कारण तरकारीको स्याहार गर्ने समयभन्दा बोकेर बजार लैजाने समस्याले पिरोल्ने गरेको कृषकको गुनासो छ ।

बरेखानीका आठ घरपरिवारलाई अहिले काउली, बन्दा, अदुवा, गाँजर, मुला, गोलभेंडा उत्पादन भएपनि बजार नपाउँदा समस्या भएको छ ।

बरेखानीका प्रत्येक घरमा व्यावसायिक मौरीपालनसमेत गरिँदै आएको छ । बजार पठाउन सडक भए यहाँका किसानले वार्षिक लाखौं आम्दानी गर्ने कृषक गौतमले बताए । ‘सडक छैन, डोकोमा बोकेर बजार लैजान कतिनै सम्भव हुन्छ र ?’ गौतमले भने ।

सडकको सुविधा भए बसाइँसराइ गर्न नपर्ने गरी बाँकी बाँझो जग्गामा पनि व्यावसायिकरूपमा खेतीबाली लगाउने सोच रहेको स्थानीय किसान बताउँछन् । 

बर्सेनि सडक पुर्‍याउनका लागि नगरपालिकाले बजेट विनियोजन गरेपनि भौगोलिक समस्याका कारण सडक विस्तारमा समस्या भएको गलकोट नगरपालिका–९ का वडाध्यक्ष तेजबहादुर थापाले बताए । ‘बर्सेनि सडकमा लगानी गरेका छौं,’ उनले भने, ‘नमिलेको भू–बनोटका कारण सडकको पहुँच सहज हिसाबले पुर्‍याउन कठिन भएको छ, हामी प्रयासरत छौं ।’

थापाका अनुसार गत वर्ष मात्रै सडक विस्तारका लागि नगरपालिकाले ७ लाख बजेट विनियोजन गरेपनि चट्टान परेका कारण जम्मा ५४ मिटर सडक खनिएको थियो ।

प्रदेश तथा केन्द्रीय सरकारले ठूलै बजेट विनियोजन नगरेसम्म सडक पुर्‍याउन समस्या भएको गलकोट नगरपालिकाले जनाएको छ । – खेमराज गौतम/रासस