प्रधानमन्त्री ओली केही दिनको सधन उपचारपछि अस्पतालबाट बालुवाटारस्थित सरकारी निवासमा फर्किएका छन् । मिर्गौला रोगबाट पीडित प्रधानमन्त्री ओलीलाई एपिन्डिसाइटिसको बिमारीले अशक्त बनाएको छ ।

एपिन्डिसाइटिसको अपरेसन सफल भई बालुवाटार फर्किएपनि उनी काममा फर्किन केही समय लाग्नेछ । यसबाट पूणरूपमा निको भएपछि मिर्गौलाको उपचार चाँडो भन्दा चाँडो नगरी नहुने अवस्था छ । मिर्गौलाको उपचार गरी पूर्णरूपमा स्वस्थ्य भई प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्न ओलीलाई केही महिना लाग्ने निश्चित छ । प्रधानमन्त्री ओलीको अस्वास्थ्यताका कारणले सरकारका तर्फबाट गर्नुपर्ने महत्त्वपूर्ण कामहरू ठप्प हुन थालेका छन् । यसरी प्रधानमन्त्री ओलीको अपरिहार्यतामा सिंगो राज्य व्यवस्था नेतृत्वविहीन हुँदै गएको मात्र छैन, कुशासनको दलदलमा फस्दै गएको छ । यही बेला सिमाना लगायतका जटिल–जटिल समस्याहरू खड भइरहेका छन् । प्रधानमन्त्री ओली पूर्णरूपमा स्वस्थ भएर काममा फर्किनुअघि नै मुलुकको शासन व्यवस्था सञ्चालनमा अपुरणीय क्षति हुने त होइन ? भन्ने चिन्ता बढेको छ ।

बहुदलीय संसदीय व्यवस्थामा राज्यका तिन अंगमा नेतृत्वदायी भूमिका कार्यपालिकाको हुन्छ । कार्यपालिकालाई दिशा, गति र नेतृत्व दिने प्रधानमन्त्रीले नै हो । अस्वस्थता लगायत कुनै पनि कारणले प्रधानमन्त्रीले नेतृत्व दिन नसक्ने अवस्था भएमा त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव सरकारको काममा मात्र होइन, राज्यका अन्य अंगमा पनि स्वतः पर्दछ । प्रधानमन्त्री ओलीको अस्वस्थताको नकारात्मक प्रभाव अहिले सम्पूर्ण राज्य व्यवस्थामा अस्वभाविक रूपमा पर्दै गएको छ । मन्त्री मण्डलको सामूहिक भावना मन्त्रीहरूमा टुट्दै गएको छ भने व्यक्तिगत स्वार्थ प्रभाव बढ्दै गएको छ । काँधमा काँध र पाइलामा पाइला मिलाएर सामूहिकताको भावनाको साथ मन्त्रीहरू हिँडेनन् भने सरकार सफल हुन गाह्रो हुन्छ । मन्त्रीमण्डलको पुर्नगठनपछि पनि मन्त्रीहरू सही बाटो अवलम्बन गर्न नसकेको स्थिति छ । 

प्रधानमन्त्री प्रणालीमा पार्टी र सरकारबीच समन्वय गर्ने गहन दायित्व प्रधानमन्त्रीमा हुन्छ । प्रधानमन्त्री ओली अस्वस्थ हुँदा पार्टी र सरकारबीचको सहकार्य प्रभावकारी हुन सकेको छैन । पार्टी र सरकारको काममा तालमेल मिलेको अवस्था छैन । दलीय व्यवस्थामा सरकार र पार्टीबीच तालमेल हुन सकेन भने सरकार असफल हुने सम्भावना बढी हुन्छ । नेकपाका आम नेता र कार्यकर्ताले आफ्नो पार्टी सरकारमा रहेको अनुभूति गर्न पाएका छैनन् । मन्त्रीहरू र उनीहरूको वरीपरीको घेराले मात्र सरकारमा रहेको अनूभूति गरेको अवस्था छ । प्रधानमन्त्री र मन्त्रीविरुद्ध हुने बाह्य आक्रमणको प्रतिरोध पार्टी नेता र कार्यकर्ताले नगरेबाट यही कुराको संकेत मिल्दछ । 

गत आम निर्वाचनमा नेकपाले अभूतपूर्व जनसमर्थन पाएको थियो । यस्तो जनसमर्थनको जगमा प्रधानमन्त्री बनेका ओलीको लागि केही गरेर देखाउने प्रतिकूलता कम अनुकूलता बढी थिए । प्रमुख विपक्षी पार्टी नेपाली कांग्रेस यति धेरै कमजोर अवस्था थियो कि उसमा सरकारको गलत कार्यहरूको विरोध गर्ने सामर्थ्य पनि थिएन । आमजनताको अन्ध समर्थन प्रधानमन्त्री ओलीप्रति थियो । यो स्थितिमा राष्ट्र र जनताको पक्षमा उल्लेखनीय काम गर्न सक्ने अवसर प्रधानमन्त्री ओलीको हातमा थियो । ढंग नपुर्‍याउँदा प्रधानमन्त्री ओलीको हातबाट यो अवसर एक–एक गरी गुम्दै गएको छ । अहिले प्रधानमन्त्री ओलीका अगाडि अनुकूलताभन्दा बढी प्रतिकूलता छन् । यस्तो अवस्थामा अस्वस्थ्य प्रधानमन्त्री ओलीले प्रतिकूलतालाई अनुकूलतामा परिणत गर्न त्यति सहज छैन । 

प्रधानमन्त्री भएलगत्तै योजनाबद्ध ढंगले जनताका अपेक्षा र राष्ट्रिय आवश्यकता पूरा गर्न ओली केन्द्रित भएको भए यस्तो निराशाजनक परिणाम आउने थिएन । सरकारको नेतृत्व पनि गर्ने र पार्टीको नेतृत्व पनि नछोड्ने दुईवटै हातमा लड्डुको नीति अख्तियार गर्दा प्रधानमन्त्री ओलीले न हाँसको चाल नत कुखराको चालको नियति भोग्नुपरेको हो । यस्तो नीतिबाट न त सरकारले काम गर्न सक्यो न त पार्टीले, दुवै क्षेत्र अस्तव्यस्त हुन पुगेका छन् ।

पहिलो चरणमा यसरी प्रधानमन्त्री ओली असफल हुँदा यिनीबाट पनि केही हुँदैन भन्ने नकारात्मक जनमत बनेको हो । पहिलो चरणमा भएका त्रुटिलाई सच्याउन नपाउँदै प्रधानमन्त्री ओली बिरामी परे । बिरामीपछि बिरामी र अस्पतालपछि अस्पतालको गोल चक्करमा फसेपछि प्रधानमन्त्री ओली काम गर्न सक्ने अवस्थामा नै रहेनन् । उनी अस्वस्थ हुँदा सरकार सञ्चालनमा सल्लाहाकारहरू अस्वभाविक रूपमा प्रभावी बने । प्रधानमन्त्री ओलीको अस्वस्थताबाट सल्लाहकारहरूले पार्टी, नेता, कार्यकर्ता र जनताबाट टाढा राखेर आफ्नो निहीत स्वार्थ पूरा गर्न खोज्दा सरकार निकै अलोकप्रिय भएको हो । 

विगतका असफलताका कारणहरूको समीक्षा गर्दै अब केही गर्ने जमर्को प्रधानमन्त्री ओलीले गरेका छन् । सल्लाहकारको परिवर्तन, मन्त्री मण्डल पुर्नगठन र पार्टी अध्यक्षको जिम्मेवारी प्रचण्डलाई दिएबाट यस्तो संकेत मिल्दछ । 
त्यसो त बढ्दो शारीरिक अस्वस्थताले प्रधानमन्त्री ओलीका अगाडि चुनौती थपेकै छ । प्रधानमन्त्री ओली आफू स्वस्थ्य हुँदै गएकाले देशका लागि केही गर्ने सन्देश अस्पतालको बेडबाटै दिने जमर्को गरे, तर उनको महत्त्वाकांक्षा र शारीरिक अवस्थाबीच तालमेल हुन सकेको छैन ।

प्रधानमन्त्री ओलीले बाँकी कार्यकाल सफल बनाउन युद्धस्तरमा काम गर्नुपर्ने हुन्छ । यसरी काम गर्न उनीलाई स्वास्थ्यले तत्काल साथ दिने सम्भावना छैन । एपिन्डिसाइटिसको अपरेसनबाट निको भएपछि तुरुन्त मिर्गौलाको उपचारमा प्रधानमन्त्री ओली विदेश जानुपर्ने अवस्था छ । एकातर्फ रोगको चिन्ता, अर्कातर्फ सरकारको चिन्ताले गर्दा प्रधानमन्त्री ओलीको स्वास्थ्यमा जटिलता थपिने छ, तर यो स्थितिको आत्मासात गर्न प्रधानमन्त्री ओली तयार देखिँदैनन् । उनलाई घेराबन्दी गरेर निहीत स्वार्थ पूरा गर्दै आएकाहरू त कुनैपनि हालतमा प्रधानमन्त्री ओलीलाई आराम गर्न दिने पक्षमा छैनन् । 

२०६२/०६३ सालको जनआन्दोलनको उपलब्धिका रूपमा संघीय लोकतान्त्रिक व्यवस्थालाई संस्थागत गर्ने प्रक्रिया कछुवा गतिमा घिस्रिरहेको छ । यसबाट आमजनता निराश हुँदै गएका छन् र यो व्यवस्थाप्रतिको आस्था र विश्वास अस्वाभाविक रूपमा घट्दै गएको छ । राष्ट्रिय राजनीति, जनताबीचको दूरी र अन्तरविरोध जसरी बढिरहेको छ, यो निकै चिन्ताजनक स्थिति हो । यस्तो अवस्था खडा हुनुको कारण राष्ट्रिय आवश्यकता र जनताका अपेक्षा पूरा गर्न सरकार असफल हुनु नै हो ।

यी सबै प्रतिकूलता र जटिलताका प्रमुख कारण प्रधानमन्त्री ओलीको अस्वस्थता नै हो । प्रधानमन्त्री ओलीको अस्वस्थ्यताबाट सरकार र पार्टीमात्र होइन, व्यवस्था नै संकटग्रस्त हुने सम्भावना प्रबल छ ।