यो खुलापत्र लेखिरहँदा मैले मेरो मनमा तपार्इं मधेसको मात्र नेता हो भनेर रत्तीभर सोचेको छैन । बीपी कोइरालाको राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवादको तीनखम्बे नीतिको छातामुनि लामो समयसम्म राजनीति गर्नुभएको तपाईंलाई मैले एउटा पाको, अनुभवी र सफल राजनीतिकर्मी भनेर सम्मान गर्नुपर्ने कारणहरू धेरै छन् ।

त्यसो त नेपाली कांग्रेस छोडेर तमलोपा गठन गर्दासम्म पनि कुनै एउटा आम नेपालीले तपार्इंमाथि प्रश्नचिह्न उठाउने हिम्मत गरेको थिएन । कारण थियो – तपार्इं लामो समयसम्म सादगीपूर्ण ढंगले निष्ठाको राजनीति गर्ने पात्र हुनुहुन्थ्यो । बरू समग्र कांग्रेसको नीति र कार्यदिशा बेलाबेलामा आलोचित भइरह्यो, तर तपाईंलाई आलोचना गर्ने ठाउँहरू कम थिए ।

जतिबेला जयप्रकाश प्रसाद गुप्ता, गोविन्दराज जोशी र खुमबहादुरहरूले भ्रष्टाचारको मुद्दामा सुनुवाइ खेपिरहेका थिए, त्यतिबेला लाग्थ्यो – कृष्णप्रसाद भट्टराईको असली चेला तपाईं हो । हामीसँग तपाईंलाई सम्मान गर्नुपर्ने कारणहरू अरू पनि छन् ।

तर मधेसी मोर्चाको एउटा प्रमुख घटकको रूपमा रहेको राजनीतिक दलको प्रमुखको हैसियतमा तपार्इं र तपार्इंहरूको दल संविधान निर्माण प्रक्रियाबाट बाहिर रहनुभयो । सात वर्षसम्मको अथक प्रयासबाट जन्मेको संविधान हुन त कैयौं आयामबाट अपूरो छ, तपाईंले त्यसलाई पूरा गरेर अपनत्व लिन खोज्नुभएन, अपनाउन नसकिने भन्दै रद्दीको टोकरीमा फाल्ने दुस्साहस गर्नुभयो ।

त्यतिबेला सत्तासँग साझेदारी गर्न सकिने केही विषयहरूलाई पनि तपार्इंले पूरै बेवास्ता गर्नतिर लाग्नुभयो । तपार्इंहरूले आफैंलाई यति टाढा धकेल्नुभयो ताकि चाहेर पनि मिलन हुन नसकोस् । अहिले यता छोपे उता ह्वाङ्ग देखिने, उता छोपे यता ह्वाङ्ग देखिने स्थिति पैदा भयो ।

तपाईं किन एकाएक देशभक्तबाट रूपान्तरित भएर प्रायोजित नेताको रूपमा हिँडिरहनुभएको छ ? हुन त बाहिर हल्ला गरिएजस्तो तपार्इंहरूलाई शंका गरिहाल्नुपर्ने कुनै कारण छैन । तर त्यसको तार्किक पुष्ट्याइँ जनतालाई दिनुपर्दैन ? सिङ्गो देशको बागडोर सम्हाल्न भनेर नेता बन्नुभएको तपार्इंलाई सानो प्रदेश र स्थानीय निकायको लागि छुद्रताको गफ लडाउन लाज लाग्दैन ?

हो, मधेस आन्दोलनप्रति मेरो सदाशयता छ । हिंसाबाहेकका आन्दोलनका गतिविधिमा मेरो पनि समर्थन छ । अथवा नागरिकले राज्यसँग माग गर्ने हरेक मागहरूप्रति मैले या कुनै अर्को नागरिकले आपत्ति जनाउनुपर्ने कुनै कारण छैन किनभने राज्य सबै नागरिकको पालक–पोषक हो, अधिकारको संरक्षक हो, स्वतन्त्रताको जननी हो ।

कुनै समुदाय विशेष अधिकारको लागि लड्नु भनेको, उक्त समुदायले अर्को समुदाय बराबर अधिकारको हिस्सा खोजेको हो । तर तपार्इंहरूले आम नागरिकका मागलाई भ¥याङ बनाएर सत्तामा चढ्ने कामबाहेक पछिल्लो दश वर्षमा कुनै अर्को उपलब्धि पाएको भए देखाउनुस् त हामीले पनि हेरौं !

एक प्रदेशबाट शुरु भएको तपार्इंको माग, दुई प्रदेश हुँदै, सीमाङ्कनमा असन्तुष्टि अनि स्थानीय निकायलाई थपथाप गर्ने, अनि अन्तिममा चुनाव पछि सार्नेसम्म तल झरेर आयो । यसको मतलब मधेसीलाई तपार्इंले केही दिनसक्ने दम आफ्नो छातीमा बोक्नुभएको छैन । तपाईंहरू राजनीतिक बिचौलिया हो । मलाई त मधेस र कर्णाली एकै लाग्छ । नाकभरि सिँगान लिएको हुम्लाको कुपोषित बच्चाको फोटो न्युयोर्कमा बेचिन्छ । शहीदकी आमाको आँसुसहितको फोटो तपार्इंले काठमाडौं र दिल्लीका गल्लीहरू, अझ भनौं पटनामा लालु यादवको घरमा लगेर बेच्नुहुन्छ ।


यता सहमतिका लागि सरकार तपाईंहरूसँग रुन्छ, गिडगिडाउँछ । तर तपाईं त्यतिबेला लैनचौरभित्र एउटा सामान्य भारतीय कर्मचारीलाई ‘वेटिङ हल’मा कुरेर बस्नुहुन्छ । देश तपाईंको पनि हो नि महन्थज्यू ! प्रचण्ड, शेरबहादुर या ओलीले निकास दिन सकेनन् त्यो हामी मान्न तयार छौं, तर तपाईंले निकास या विकल्पको कुरामा अग्रसरता देखाएदेखि कसैको केही खेर जान्थेन । आकाश खस्थेन, पाताल भासिन्थेन ।

किन सार्ने चुनाव ? जनमतसँग डर लाग्न थालेको हो तपार्इंहरूलाई ? कि अन्तबाट त्यस्तै आदेश आएको छ ? वैशाख ३१ को चुनावमा किन सहभागी नहुनुभएको ? तपाईंहरूलाई देशको माया कि फगत एउटा प्रदेशको या दुईचारवटा जिल्लाको ? माफ गर्नुहोला, तपार्इं आलोचनाको हकदार यसकारण पनि बन्नुभएको छ कि तपाईंलाई आजको दिनसम्म पनि मैले राष्ट्रिय नेता मानेर बसिरहेको छु । कुनै जिल्ला या क्षेत्रमा राजनीति गर्ने हो भने, तपार्इंले जति हलो अड्काउनुभयो ? एक आम लेखक भएकै आधारमा मैले यति प्रश्न गर्न सक्छु ।

नेपालमा राष्ट्रवादी हुन सजिलो छ । गौर हत्याकाण्डबाट उदाएका उपेन्द्र यादव कमसेकम तीनचारपटक राष्ट्रवादी र त्यति नै संख्यामा राष्ट्रघाती घोषित भइसकेका छन् । ओली पछिल्लो समयमा मधेसी र जनजातिलाई गाली गरेकै भरमा महान् राष्ट्रवादी कहलिएका छन् । तपार्इं पनि यस्तो कुनै हर्कत गरेर आफ्नो साख फिर्ता गराउनुहोला तर मधेसी जनता, जसलाई तपार्इंले आन्दोलन आह्वान गरेर मार्ने÷मराउने काममा संलग्न हुनुभो, उनीहरू चाहिँ खाई न पाईको राष्ट्रघाती बनेर कतिन्जेल बस्ने ?

तपाईंहरूले आजसम्म जेजे गर्नुभयो, त्यसको स्पष्ट उद्देश्य देखिएको छैन । जनताको अधिकार छिनिएको नाउँमा उता जनता उक्साउने र यता सत्तासँग पदको लागि सौदाबाजी गर्नेबाहेक तपाईंहरूको अर्को कुनै स्वार्थ पनि छैन । हो, मधेसलाई राज्यसत्ताले वर्षौंसम्म विभेदमा राख्यो तर तपार्इंहरूले त्यही विभेदलाई बेच्न लाग्नुभो । विभेदको नाउँमा व्यक्तिगत स्वार्थ पूरा गर्न लाग्नुभो ? तपार्इं विभेदलाई साँच्चै निर्मूल गर्न लाग्नुभएको हो भने आजसम्मको तपार्इंहरूको कामको उपलब्धि के हो ?

केही वर्षदेखि मधेसी र उत्पीडित जनताकै पक्षमा कलम चलाउँदै आएको म तपार्इंको पक्षमा बोल्दिनुपर्ने कारण हराएर आजकल चुपचाप बसिरहेको छु । हुन त यो खुलापत्रलाई तपाईं र तपाईंका केही एजेन्टहरूले मधेसविरोधी चिन्तनका रूपमा लिएर हिँड्लान् । तर मलाई लाग्छ, एउटा आम पहाडी या हिमाली नागरिकलाई मधेसविरोधी बनाएर प्रस्तुत गर्दैमा तपाईंहरूलाई कुनै फाइदा हुन्छ जस्तो लाग्दैन ।

जनताको तहमा विभेद कैयौं गुणा हटिसकेको छ, जति हटेको छैन हामीले हाम्रो कम समयमा कलमको माध्यमबाटै हटाइदिन्छौं । तर तपार्इंहरूको दिमागमा रहेको विभेदचाहिँ लामो समयसम्म रहिरहने भयो । सक्नुहुन्छ भने राष्ट्रिय राजनीतिको मूलधारमा आएर नेतृत्व गर्नुस् र राज्यसत्ताको माध्यमबाट सबै कुरा परिवर्तन गर्नुस् र देशलाई मधेसबाट चलाउनुस् । होइन भने विदेशको मुख ताक्दै जिल्ला या स्थानीय तहमा भाँडभैलो मच्चाएर देशलाई अस्थिर राख्छु भन्ने कुरा नसोच्नुहोस् ।

चुनावमा आउनुस् र हार्नै परे सम्मानपूर्वक हार्नुस् । एक्काईसौं शताब्दीको लोकतन्त्र जनताको मतको आधारमा चल्छ, दुई/चारजना सामन्तीहरूको निर्देशनमा हैन । हो, संविधानमा धेरै समस्याहरू छन् । जनताको आधारभूत हक अधिकारका प्रश्नहरू पनि सबै उल्लेख नगरिएका होलान् । तर संविधान भनेको तत्कालीन राजनीतिक शक्ति सन्तुलनका आधारमा लेखिएको सर्वस्वीकार्य उन्मुख गतिशील दस्तावेज हो । जनताकै बलमा राजनीति गर्नुहुन्छ भने यस्ता संविधान त कति आए कति गए भनेर किन सोच्नुहुन्न ? अर्को बनिहाल्छ नि तर जनताले दुईतिहाइ मत दिएको हुनुप–यो ।

राजनीतिक शक्ति सन्तुलनविनाको एकोहोरो लिँडेढिपीले देश बर्बाद नगराओस् । स्मरण रहोस्, देश रहेमात्र एक मधेस प्रदेश रहन्छ । सार्वभौमसत्ता अन्तै बुझाएर ल्याएको प्रदेश कुनै जनताको लागि पनि मान्य हुनेछैन । मधेसी जनताको लागि पनि । तपार्इंले मुढो ताक्ने, तर बन्चरोले देशको घुँडो ताक्ने खेलको अन्त्य होस् ।

---

---