बैशाख ८, २०८१
काभ्रेपलाञ्चोक– अरनिको राजमार्गअन्तर्गत भक्तपुरको सूर्यविनायकदेखि काभ्रेपलाञ्चोकको धुलिखेलसम्मको सडक विस्तार योजनाको काम तीव्ररुपमा भइरहेको छ । सडक विस्तार आयोजनाले भने पुरानै शैलीका ढल व्यवस्थापनलाई निरन्तर...
कक्षा कोठामा विद्यार्थी पढाउने उनी त्यस बाहेकको समय मौरी पढ्न व्यस्त हुन्छन् । मौरीको क्रियाकलाप, खानपिन, मह उत्पादन लगायत कसरी हुन्छ भन्नेबारे जान्न उनमा रुचि यति बढ्यो कि पछिल्लो समय मौरीको पयार्यवाची नै भइसके ।
त्यसैले त पाल्पा जिल्लाको पश्चिमी रिब्दीकोट गाउँपालिका–७ (साविक पालुङमैनादी) स्थित उनको ३ तले घर वरपर लहरै ३ दर्जन बढी मौरीघार सजिन पुगे ।
२०५५ सालतिरको कुरा हो, केशव कुँवर (४४) मह खोज्न हिँडे । भर्खरै नेपाल आर्मीमा भर्ती भएका भाइ दीपकको लागि मह चाहिने भयो तर गाउँघरमा कहीँकतै मह पाइँदैन्थ्यो । पाए पनि परम्परागत एउटै मुढेघारबाट माथि उक्लिन नसकेपछि उत्पादित मह घर खर्चमै कतिपयले सक्थे ।
उनी छिमेकी गाउँ काटेर पल्लो ठिमुरे धुस्टुङ देउराली पुगे । त्यहाँ उनले मात्र २ किलो मह किन्न सफल भए ।
सानैमा मामाघर जाँदा उनले मुढेघारमा मौरी पालेको देखेका थिए । त्यहाँबाट उनले एउटा घार ल्याए र मौरी अध्ययन थाले । दिउँसोको समयमा प्रभात माविमा पढाउनुपर्ने भए पनि साँझबिहान घरको कामकाजसँगै मौरीपालन थालेपछि उनले क्रमशः मौरी घार बढाए । मौरीपालन सम्बन्धी पुस्तक पढे । जानेबुझेकासँग सरसल्लाह लिए ।
‘शुरूशुरूमा त कति नोक्सान भयो, मह निकै खेर गयो,’ उनी भन्छन्, ‘पछि बिस्तारै जानें । अहिले सहज भएको छ ।’
मौरीले कुन फूल रुचाउँछ ? कसरी मह उत्पादन गर्छ ? जाडो गर्मीमा मौरी कसरी बचाउने ? कसरी मौरी सार्ने ? लगायतमा उनी विज्ञ नै भइसकेका छन् ।
मौरीपालनको व्यावसायिक उत्पादनमा उनको अभिरुचि र लगाव देखेर ‘इन्नोभेसन एक्सन नेपाल’अन्तर्गत नयाँका युवा (नयाँ घर) कार्यक्रममा पाल्पाका २५ युवा कृषक छनोटमा उनी दोस्रो नम्बरमा पर्न सफल भएका थिए ।
सरकारले बेलाबखत दिने गुणस्तरीय मह उत्पादन र बजारीकरण तालिममा सहभागी भई थप जानकारी लिने मौका पनि उनले पाएका छन् ।
‘जाडो र गर्मी महिनामा विशेषगरी मौरीको व्यवस्थापनमा कठिनाइ हुने उनको भनाइ छ । यसबेला ख्याल गरिएन भने मौरी मर्ने तथा भाग्ने डर हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘बचावटका लागि घारलाई छहारी दिने गर्नुपर्छ ।’ घारलाई पूर्वदक्षिण मोहोडामा राख्नुपर्ने उनको सुझाव छ । घारमा कीरा लाग्ने डर पनि उत्तिकै हुँदा हेरविचार आवश्यक रहेको उनले बताए ।
मौरीपालनबाट उनलाई सन्तुष्टि त मिलेकै छ, त्यसका अलावा मनग्ये आम्दानी पनि छ । उनले मौरीपालनबाटै वार्षिक झण्डै १० लाख आम्दानी हुने बताए । उनले स्कूलबाट मासिक तलब त पाउँछन् नै, सँगसँगै मौरीपालनको कमाइ पनि गर्छन् । पालेका विकासे र मुढेघारबाट मह बिक्रीका लागि सदरमुकाम तानसेन धाउनुपर्दैन । कतिपय घरमै आउँछन् त कतिले अर्डर दिन्छन् ।
यसरी मौरीपालनमा तल्लिन हुने केशव सर जिल्लाकै सबैभन्दा बढी मौरीको घार भएका व्यक्ति हुन् । उनीकहाँ ठाउँठाउँबाट मानिस मौरीपालनबारे बुझ्न आउने गरेका छन् । विगतको समयमा मौरीपालन व्यवसायमा लाग्नेको संख्या कम र बजारमा पनि खासै माग नहुँदा समस्यामा पनि परेको उनले सम्झिए । तर पनि हरेश नखाई आफू यहीँ व्यवसायमा लाग्ने निर्णय गरे । संघर्षको फल मीठो हुन्छ भनेजस्तै उनले अहिले पनि यहीँ व्यवसायबाट मनग्य कमाएर तराईमा घडेरी पनि जोडेको बताउँछन् । उनले धेरै हण्डर र ठक्कर पनि खाए । अनेकन समस्या पनि झेले । तर हिम्मत नहारी र चुनौतीको सामना गर्दै आफूलाई एक सफल व्यवसायीको रूपमा स्थापित गरेरै छाडे ।
मौरीपालनको झण्डै २ दशकमा उनले जानेको कुरा हो – घामले सुकाउने र हावाले उडाउने फूलको रस संकलन गर्ने मौरीको जस्तो एकता हामी मानवजातिमा पनि जरुरी छ ।
नेपालमा केही सम्भावना छैन भनी विदेशिने युवालाई स्वदेशमै परिश्रम र पसिना बगाउन सके यही सुन फल्ने कुँवरको सुझाव छ ।
काभ्रेपलाञ्चोक– अरनिको राजमार्गअन्तर्गत भक्तपुरको सूर्यविनायकदेखि काभ्रेपलाञ्चोकको धुलिखेलसम्मको सडक विस्तार योजनाको काम तीव्ररुपमा भइरहेको छ । सडक विस्तार आयोजनाले भने पुरानै शैलीका ढल व्यवस्थापनलाई निरन्तर...
काभ्रेपलाञ्चोकको पाँचखाल नगरपालिकाका प्रमुख महेश खरेलले झन्डै १ अर्बको प्रोजेक्टमा नेपाल महिला उद्यमी महासंघसँगको पूर्वसम्झौता उल्लंघन गर्दै आफ्नी जेठीसासू अध्यक्ष रहेको संस्थासँग सम्झौता गरेको पाइएको छ । महिला ...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत नसक्ने अवस्थाबाट गुज्रेको नेपाल वायु सेवा निगम (एनएसी)ले आर्थिक अवस्था सुधारेर अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि विमान खरिद गर्दा लिएको ऋणको किस्ता तिर्न शुरू गरेको छ । लामो समय घाटामा रहे...
एक वर्षको बीचमा भएको १३८ किलो सुन तस्करीका नाइके जीवनकुमार गुरुङ हाल अर्थ मन्त्रालय मातहत रहेको भन्सार विभागको हिरासतमा छन् । लामो समय फरार रहेका गुरुङलाई यही फागुन १४ गते काठमाडौंको सामाखुशी क्षेत्रबाट ...
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले विश्व बैंकको लगानी रहेको ढल्केबर सबस्टेसन निर्माणका क्रममा आफ्नो स्वार्थ जोडिएको कम्पनीलाई कानूनविपरीत ठेक्का दिएको पाइएको छ । करिब ४ करोड बराबरको...
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने र सोही पार्टीका नेता समेत रहेका पूर्व बैंकर अनिल केशरी शाहले 'चेक क्लियरिङ'का सम्बन्धमा गरेको दाबीमा गम्भीर प्रश्न उठेको छ । सहकारी ठगी प्रकरणमा प्रस्टीकर...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...
जनता समाजवादी पार्टीमा आएको विभाजन पहिलो पनि होइन र अन्तिम पनि होइन । राजनीतिक दलमा आएको विभाजनको लामो शृङ्खला हेर्ने हो भने पनि यो न पहिलो हो, न अन्तिम । दुःखद् कुरा के भने राजनीतिक दल विभाजनको नयाँ कोर्...
मानव स्वभाव प्रायः म र मेरो भन्ने हुन्छ । जस्तोसुकै आदर्शको कुरा गरे पनि, जतिसुकै महान देखिन खोजे पनि यी म र मेरोमा अलिकति धक्का लाग्नेबित्तिकै, ढेस पुग्नेबित्तिकै त्यस्ता आदर्श र महानता कुन सड्को ‘फू&rsquo...