पर्यटकीय गन्तव्य लुम्बिनीका होटेल व्यवसायी नयाँ २०८१ मा पनि निरास छन् । नयाँ वर्षमा पनि अपेक्षाकृतरूपमा होटेल बुक नहुँदा व्यवसायी निरास भएका हुन् ।  लुम्बिनी होटल संघका अनुसार नयाँ वर्षका लागि जम्मा ३० प्रतिशत होटेल बुक भएका छन् । नयाँ वर्षमा खासै होटेल बुक हुन नसकेको संघका अध्यक्ष गोविन्द ज्ञवालीले बताए । ‘नयाँ वर्षको पहिलो दिन आन्तरिक पर्यटक हुन्छन्,’ ज्ञवालीले भने, ‘स्टे गर्ने पर्यटक अहिलेसम्म खासै आएका छैनन् । आउँछन्–फर्किन्छन् । आर्थिक मन्दीका कारण होला लुम्बिनीको पर्यटन क्षेत्र कोरोनापछि उठ्न सकेको छैन ।’ 

नयाँ वर्षमा लुम्बिनीमा अत्यधिक गर्मी हुन्छ । पर्यटकहरूले चिसो मौसम खोज्ने गर्छन् । लुम्बिनीमा नयाँ वर्षभन्दा दशैंपछि पर्यटकको संख्या बढी हुन्छ । दशैंपछि झण्डै तीन महिना लुम्बिनीका होटल ५५ प्रतिशत ‘बुकिङ’ हुने गरेको ज्ञवालीले बताए । 

उनका अनुसार कोभिडभन्दा अगाडि भने नयाँ वर्षमा लुम्बिनीका शत प्रतिशत होटल ‘बुकिङ’ हुने गरेका थिए । दुई वर्षअघि लुम्बिनीमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी आउने भनेपछि नयाँ वर्षमा आन्तरिक र बाह्य पर्यटक खचाखच भएका थिए । 

विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत लुम्बिनी अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटकीय स्थल हो । लुम्बिनी पर्यटकीय मात्रै नभएर आध्यात्मिक स्थल पनि हो । संसारभरका बुद्धमार्गी र शान्ति प्रेमीको पवित्र गन्तव्य लुम्बिनीमा पर्यटक आगमनको संख्या उल्लेख्य भए पनि बसाइँ छोटो हुने गरेको उनले बताए । 

स्थलमार्ग हुँदै लुम्बिनीमा सबैभन्दा बढी भारतीय पर्यटक आउँछन् । भैरहवामा सञ्चालित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले लुम्बिनीमा पर्यटक वृद्धि हुने आशा गरिए पनि त्यो विमानस्थल चल्न नसक्दा आशातीत लक्ष्य हासिल गर्न नसकिएको लुम्बिनी होटल संघका महासचिव पुरुषोत्तम अर्यालले बताए । ‘लुम्बिनीमा आउने पर्यटकहरूमध्ये अधिकांश तत्कालै फर्किने गर्छन्,’ अर्यालले भने, ‘लुम्बिनीबाहेक कपिलवस्तुको तिलौराकोट र परासीको रामग्राम पनि बुद्धसँग जोडिएका महत्वपूर्ण स्थल  हुन् । तर, ती स्थानमा पर्यटकहरू जाँदैनन् ।’ 

लुम्बिनीका पर्यटक व्यवसायीको पर्यटकको बसाइँ लम्ब्याउने कार्यक्रम सरकारले ल्याउनुपर्ने उनी बताउँछन् । लुम्बिनी २०८० मा १० लाख १ हजार ५३० जना आन्तरिक र बाह्य पर्यटकले लुम्बिनीको भ्रमण गरेका छन् । १० लाख पर्यटक लुम्बिनीको भ्रमण गरे पनि लुम्बिनीमा बसेर एक/दुई दिन घुम्ने पर्यटकको संख्या २० प्रतिशत मात्र छ । ४० वर्षदेखि चलिरहेको लुम्बिनी गुरुयोजना अझैसम्म पूरा हुन सकेको छैन । 

होटल तथा रेष्टुरेन्ट व्यवसायी संघ रुपन्देहीका अध्यक्ष लेखनाथ भण्डारीले आर्थिक मन्दीसँगै रुपन्देहीको पर्यटन क्षेत्र संकटमा रहेको बताए । हरेक दिन रुपन्देहीका होटल बन्द हुँदै गइरहेको अध्यक्ष भण्डारीको भनाइ छ । लुम्बिनीलाई बुद्धको जीवनीसँग सम्बन्धित कपिलवस्तुको तिलौराकोट, रामग्राम र देवदहलाई जोडेर वृहत् आध्यात्मिक केन्द्र र शान्ति शहरको रूपमा विकास गर्न सके पर्यटकको बसाइँ लम्ब्याउन सकिने उनले बताए । लुम्बिनीसँगै अरू ठाउँलाई जोडेर बुद्ध सर्किटको टुर प्याकेज बनाउन लुम्बिनी क्षेत्रबाट निर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य बाशुदेव घिमिरे बताउँछन् ।