फागुन ३, २०८०
नेपाली कांग्रेसबाट धोका भएको र गठबन्धन सम्बन्धमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ने प्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको अभिव्यक्तिले राजनीति तरंगित छ । माओवादीको विधा...
कात्तिक २७, २०७७
सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) स्थायी कमिटी सदस्य मातृका यादव स्पष्ट र खरो विचार राख्ने नेताका रूपमा चिनिन्छन् । पार्टीमा देखिएको पछिल्लो विवादका सन्दर्भमा उनले अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ’प्रचण्ड’लाई दह्रो साथ दिइरहेका छन् ।
एकता र संघर्षपछि पार्टी रुपान्तरण हुनुपर्ने मार्क्सवादी सिद्धान्त विपरीत पार्टीमा पुनः सहमति र एकताको प्रयास भइरहेकोमा यादव चिन्तित छन् ।
लोकान्तरसँगको कुराकानीमा उनले अध्यक्ष प्रचण्ड धेरै लचक भइसकेका र अब सहन नसक्ने स्थितिमा रहेका टिप्पणी गरे ।
प्रस्तुत छ यादवसँग लोकान्तरकर्मी ईश्वर अर्यालले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश –
भोलि सचिवालय बैठक बस्ने भनिएको छ, सचिवालय बैठकले पछिल्लो विवाद समाधान गर्ला ?
– सचिवालयले गर्न सके झन् राम्रो । गर्न सकेन भने स्थायी कमिटी र केन्द्रीय कमिटीमा विषयहरू आउनुपर्यो । त्यसपछि समाधान हुन्छ । सचिवालयले चाह्यो भने गर्न नसक्ने होइन । नेता त यिनै हुन् । उहाँहरूकै जोडबलमा प्रधानमन्त्री बैठक बस्न तयार भएको स्थिति हो ।
प्रधानमन्त्री बैठक नै बस्न नमान्नुको कारण के रहेछ ? बैठकमा यो विषयमा पनि छलफल हुनुपर्ला नि ?
– मैले देखेको उहाँ (केपी शर्मा ओली) ले आफू नै सर्वेसर्वा भएको बारम्बार दोहोर्याउनुभएको छ । हिजो पनि सार्वजनिक कार्यक्रममा उहाँले दिएको अभिव्यक्तिबाट पनि उहाँमा दम्भ देखिएको पुष्टि हुन्छ । म नै आन्दोलन हुँ र आन्दोलन नै म हो भन्ने दम्भ छ उहाँमा ।
वास्तवमा भन्ने हो भने उहाँको योगदान के छ भन्ने सबैलाई थाहा छ । उहाँ त गणतन्त्र नै आउँदैन भन्ने मान्छे हो । संघीयताको पक्षधर उहाँ होइन । म जस्तो कोही जान्ने छैन, सबै मेरो कारणले भएको हो भन्ने छ उहाँमा ।
जब मान्छे आफूप्रति यति धेरै दम्भ जाग्छ, त्यसलाई ‘विनाश काले विपरीत बुद्धि’ भनिन्छ । व्यक्तिगत रूपमा उहाँको केही क्षति नहोला तर देश त बर्बाद हुन्छ नि ! आन्दोलन बर्बाद हुन्छ, पार्टी बर्बाद हुन्छ ।
प्रधानमन्त्रीले संवैधानिक हक अधिकार प्रयोग गर्न पार्टीको विधान र निर्णयले बन्देज गरेजस्तो देखिएको छ । कतै पछिल्लो विवाद संविधान र पार्टी विधानबीचको द्वन्द्व त होइन ?
– यो त्यस्तो होइन । यो सकारात्मक र नकारात्मक चिन्तनबीचको द्वन्द्व हो । पार्टीको घोषणा पत्रलाई प्रधानमन्त्रीले लागू गर्नुपर्छ । जनताले केपी ओलीको अनुहार राम्रो छ भनेर भोट दिएको त होइन, घोषणा पत्रलाई हेरेर हो । घोषणापत्र पार्टीको हो ।
त्यतिबेला जुन गठबन्धनको घोषणापत्र थियो, त्यसको आधारमा भोट पाएको हो । नत्र ती व्यक्तिहरू पहिला पनि त थिए नि ! पार्टीको घोषणापत्र, सबै नेताको प्रयास, कार्यकर्ताको प्रयास, आन्दोलनप्रति सकारात्मक सोच राख्नेहरूको प्रयासमा अरु पनि मान्छे आकर्षित भएर यत्रो भोट दिएको हो ।
मुख्यकुरा पार्टीले संविधान र कानून विपरीत जान भनेको छैन । पार्टीको घोषणापत्र लागू गराउने जिम्मेवारी पार्टीको पनि हो । संवैधानिक रूपमा प्रधानमन्त्रीले त्यसलाई कार्यान्वयन गर्नुपर्यो । त्यसो नगरे आन्दोलन खत्तम हुन्छ, पार्टी खतम हुन्छ ।
सरकार पार्टीको तागतमा बनेको हो । पार्टीले निरन्तर सहयोग गर्दा पनि यत्रो महामारीमा सरकारले केही गर्न सकेको छैन । अनि अमेरिका, भारत जस्ता देशहरूको तुलना गरेर त हुँदैन । हाम्रो आर्थिक स्थिति डामाडोल भएको छ । हामी कमजोर बनिरहेका छौं । भएका उद्योग धन्दाहरू पनि चौपट भएको छ । बेरोजगारहरूको संख्या बढिरहेको छ । त्यसपछि जनता यही सरकारविरुद्ध उत्रने हो । हामीले त्यसो नहोस भनेर सरकारलाई निरन्तर खबरदारी गरिरहेका छौं ।
प्रतिपक्षी दलले सरकारविरुद्ध मोर्चा कस्नुपर्ने हो, नेकपामा त कांग्रेसभन्दा ठूलो प्रतिपक्षी गुट बनिरहेको छ भन्ने टिप्पणी हुने गरेको छ नि !
– सरकार ठीक ढंगले गएन भने त जुन पार्टीले सरकार बनाएको छ, त्यही पार्टीको अस्तित्वमा प्रश्न आउने भयो नि ! सरकारलाई ट्रयाकमा लैजाने काम पार्टीकै हो । सरकारमाथि हुने आलोचनालाई विरोधका रूपमा लिनु पनि भएन ।
आलोचना भनेको एक हिसाबले सल्लाह हो । सच्चिने अवसर हो । बैठक नै बोलाएर सरकारमाथि गरिएका आलोचना बेठीक छ भनेर छलफल गर्नुपर्छ । मैले ठीक गरेको छु भनेर बैठकमै भन्नुपर्यो नि त ! बाहिर आलोचना भएको कारण नै बैठक नबस्नु हो । बैठकबाट भएको निर्णय पनि लागू नगर्ने ।
बैठककै निर्णय कार्यान्वयन हुँदैनन् भने किन बैठक बस्नुपर्यो त ?
– अहिलेसम्म जति पनि समस्या आएको छ त्यो बैठक नबसेर हो । पहिलो कुरा त बैठक नै बस्न नमान्ने, जबरजस्ती बैठक बसाउनुपर्ने, बैठक माग गर्दा दुनियाँभरको चर्काचर्की गर्ने । अनि बल्लतल्ल बसेको बैठकले गरेका निर्णयहरू नमान्ने । समस्या त यहीँबाट शुरू भएको हो नि ! कमिटी प्रणालीबाट पार्टी चलाउन त बैठक अनिवार्य हुन्छ ।
अन्य एजेण्डा छैनन्, अहिले मुख्य एजेण्डा भनेकै बैठक बस्ने कि नबस्ने भन्ने छ, पार्टी यो हदसम्म तल पुगिसकेको हो, के देख्नुहुन्छ ?
– एजेण्डामा बैठक हुनुपर्थ्यो । कोही–कोही भन्ने गर्छन् सरकार असफल बनाउन लाग्यो भनेर । तर सरकार केपी ओलीको हो कि पार्टीको हो ? हाम्रो सरकार हो । जसले सरकारलाई आफ्नै पार्टीबाट असहयोग भयो भनेर भनेका छन्, तिनले मात्र फेस गर्ने हो कि चुनाव, हामीले पनि फेस गर्ने हो ?
जनतामा जानुपर्यो । जवाफ हामीले पनि दिनुपर्छ । आमजनता, कार्यकर्ता सबैको चिन्ताको विषय बनेको छ ।
पार्टी कमिटीले एकपटक गरेको निर्णयलाई थप व्याख्याको आवश्यकता पर्ने परिस्थिति सिर्जना भएको छ, पार्टी अहिले पनि पूर्व समूहकै भागबण्डाका आधारमा चलेको छ । यी सबै घटनाक्रमले पार्टी एकताको औचित्य कसरी पुष्टि हुन्छ ?
– जुन हतियारले देश र जनताको हीतमा काम गर्दैन, त्यसको कुनै अर्थ छैन । तर हामी चाहँदैनौं यो पार्टी फुटोस् । मलाई व्यक्तिगत रूपमा सोध्नुहुन्छ भने मैले भन्छु – कि सबै कुरा छिनोफानो गरेर एकता गर्नुपर्थ्यो । गठबन्धन छँदै थियो । सबै हल गरेपछि पार्टी एकताको घोषणा गरेको भए हुन्थ्यो । तर त्यो भएन । अहिले त्यसको गीत गएर बस्नु पनि उपयुक्त छैन ।
पार्टी एकताको नाममा चाहिँ गलत चिजलाई स्थापित गर्न दिनुभएन । सही चिज स्थापित गरेपछि को बस्छ को जान्छ भन्ने गौण कुरा हो ।
पार्टी एकता प्रक्रिया टुंग्याउने भनेर कहिले १५ दिन, कहिले १ महिना कहिले १० दिनको समयसीमा तोकिन्छ । तर पार्टी जहाँको त्यहीँ छ किन ? तपाईंहरूले पनि त भूमिका खेल्नुपर्ने होला ?
– अब अझै पनि विलम्ब भयो भने भारतको पश्चिम बंगालमा ३० वर्षमा कम्युनिस्ट हरायो । नेपालमा चाहिँ ५ वर्षमै कम्युनिस्ट समाप्त हुन्छ । यो सबै नेतालाई हेक्का रहोस् ।
जो सही पक्षमा छ, डराएको छ पार्टी फुटिहाल्छ कि भनेर ती साथीहरूले पनि सोच्ने बेला आइसकेको छ । हामीले बोलिरहेका छौं । गत पुसको स्थायी कमिटी बैठकमा पनि मैले यस्तो चालाले हुँदैन भनेर भनेको थिएँ ।
एकता गरियो, संघर्ष भयो । अब रुपान्तरण हुनुपर्यो । तर नेकपामा के भयो भने एकता भयो, संघर्ष भयो फेरि एकताको कुरा हुँदैछ । रुपान्तरण खै ? यो मार्क्सवादी विधि नै भएन । म एक्लै थिएँ स्थायी कमिटी बैठकमा । अब रुपान्तरणको बाटो अपनाउनुपर्यो ।
यथास्थितिवाद भनेको प्रतिगमन नै हो । यथास्थितिवादमा जो कोही बस्छ भने त्यो घोर अवसरवादी ।
मधेशको नेता तपाईं हो कि प्रभु शाह हो भन्ने बहस पार्टीभित्र चलिरहेको छ ? शीर्ष नेताहरूले तपाईं २ बीच फूट गराउन खोजेका छन् भन्ने सुनिन्छ नि !
– मेरो व्यक्तिगत केही कुरा छैन । पार्टीले जसलाई जिम्मा दिन्छ, उही नेता बन्ने हो । उसले पार्टी र जनताको काम राम्रोसँग गरोस् । पार्टीको जिम्मेवारी पाउनेबित्तिकै म सर्वेसर्वा भएँ भन्ने जुन प्रवृत्ति केन्द्रमा देखिएको छ, त्यो प्रवृत्ति भयो भने सबै बर्बाद हुन्छ । सामूहिक निर्णय गर्नुपर्यो, व्यक्तिगत के–के जिम्मेवारी हुन्छ, त्यो पूरा गर्नुपर्यो ।
नेता चोर्ने र आफ्नो पक्षमा सुविधाजनक बहुमत पुर्याउने खेल केन्द्रबाट चलिरहेको छ नि, तपाईलाई कसैले चोर्न प्रयास गरेको हो र ?
– नेता चोर्ने होइन कि आफ्नो दलाल बनाउने प्रयास भइरहेको छ । आफ्नो पछि को–को आउँछ त्यसलाई प्रश्रय दिने काम भइरहेको छ, त्यो हानिकारक छ । मलाई कसैले आफ्नो बनाउनु पर्दैन, पार्टीलाई सही दिशातर्फ लैजाने हो भने म सबैको हो ।
तपाईंको अध्यक्ष प्रचण्डसँग पनि निकटता छ । प्रचण्डमा पछिल्लो विवादलाई लिएर छुट्टिनै पर्छ कि भन्ने विचार पलाउन थालेको हो ? प्रचण्डको अनुहारमा तपाईंले एकता देख्नुभएको छ कि विभाजन ?
– उहाँ हदैसम्मको लचकता अपनाउने मान्छे हो । जब अब चाहिँ केही हुँदैन भन्ने उहाँलाई लाग्छ त्यसपछि कदम चाल्नुहुन्छ । मैले बुझेको त्यही हो । मैले कहिले–कहिले आलोचना पनि गर्छु – कति लचक हुने ? कति झुक्ने भनेर ।
उहाँको दिमागमा जबसम्म भोलिको परिस्थिति यो हुन्छ भनेर सबै कुरा सेट हुँदैन, तबसम्म अघि बढ्नुहुन्न ।
अहिले प्रचण्डको दिमागमा ‘लचकता’ नै चलिरहेको छ कि उहाँकै भाषामा छलाङ हान्नुपर्ने बेला आयो त ?
– जस्तै सचिवालय बैठक बोलाउन आजको मिति दिइएको थियो । अब भोलि बस्ने भयो भनेपछि एक दिनमा के निहुँ खोज्ने भन्ने उहाँको धारणा हो । यो लचकतामा थप लचकता हो ।
तर अब मेरो विचारमा उहाँ सहेर बस्न तयार हुनुहुन्न । व्यक्तिगत रूपमा उहाँलाई धेरै अपमानित गरिएको छ । धेरै अपमानको विष पिउनुभएको छ उहाँले । उहाँ अझै पनि चुप बस्नुभयो भने आन्दोलन नै सखाप हुने खतरा छ ।
कुनै बेला यस्तो समय पनि थियो, प्रचण्ड बोलेपछि देश, जनता र अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा पनि तरंग आउने गर्दथ्यो । सबैको ध्यान हुन्थ्यो । अहिले त उहाँले केही नगरेको, सबै ओलीले गरेजस्तै देखिएको छ ।
नेपाली कांग्रेसबाट धोका भएको र गठबन्धन सम्बन्धमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ने प्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको अभिव्यक्तिले राजनीति तरंगित छ । माओवादीको विधा...
बैतडीको झुलाघाटदेखि पाँचथरको चिवाभञ्ज्याङसम्म मध्यपहाडी यात्रा सकेर नेकपा एमालेको नेतृत्व काठमाडौं फर्किएको छ । संसद्को प्रमुख प्रतिपक्षी दल एमालेको नेतृत्वले मध्यपहाडी यात्राका दौरान सरकारको चर्को आलोचना गरेक...
नेकपा एमाले संसदीय दलका उपनेता सुवास नेम्वाङले आफूलाई नेपालको संसदीय अभ्यासमा अनुभवी र अभिभावकीय छवि बनाउन सफल भएका छन् । तत्कालीन संविधानसभा अध्यक्षसमेत रहेका नेम्वाङले संविधानसभासहित छ पटक व्यवस्थापिका&nd...
संघीय संसद्को बजेट अधिवेशन प्रारम्भ भई संवैधानिक प्रबन्धअनुसार दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा यही जेठ १५ गते नेपाल सरकारका अर्थमन्त्रीबाट आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को वार्षिक आय–व्यय (बजेट) प्रस्तुत भइसकेको छ । ...
बुटवल विकासका दृष्टिले काठमाडौंपछिका प्रमुख शहरमध्ये एक मानिन्छ । बुटवल धेरै क्षेत्रमा देशलाई नेतृत्वदायी भूमिका खेल्ने शहर पनि हो । २०७९ मा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनपछि बुटवल उपमहानगरपालिकामा दोस्रो कार्यकाल...
बुधवार उच्च अदालत विराटनगर पुग्दा धरान उप–महानगरपालिकाका मेयर हर्क साम्पाङ एक वकिलसहित भेटिए । मुद्दाको पेशी भएकाले उनी आफैं उपस्थित भएका रहेछन् । धरान खानेपानी विकास बोर्डको बैठक नबोलाएको भन्दै सा...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...