गत सोमवार अमेरिकाको रक्षा मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको ग्लोबल पोस्चर रिभ्युले अमेरिका थप युद्धहरूमा संलग्न रहने स्पष्ट संकेत दिएको छ । 

महिनौंको विश्लेषण र अमेरिकाका विभिन्न सरकारी निकायहरूबीचको समन्वयका आधारमा यो समीक्षा तयार पारिएको अमेरिकाको रक्षा मन्त्रालयको कथन छ । राष्ट्रिय सुरक्षा रणनीतिको मस्यौदा तयार पार्नका लागि यस समीक्षाले योगदान गर्नेछ । प्रतिस्पर्धी मुलुकहरू चीन र रुसलाई फाइदा पुग्न सक्ने आकलन गर्दै उक्त समीक्षाको पूर्ण प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिएको छैन । 

प्रतिवेदनको रूपरेखाका बारेमा अमेरिकाको रक्षा मन्त्रालयले दिएको जानकारीलाई हेर्दा अमेरिकाले शीतयुद्धकालीन मानसिकताका साथ चीन र रुससँगको प्रतिस्पर्धालाई चर्काउन खोजेको देखिने भनी दी इन्टरसेप्ट पत्रिकामा जेरेमी स्काहिलले टिप्पणी गरेका छन् ।

त्यस्तै अमेरिकाका सैन्य विश्लेषक स्कट रिट्टरले ग्लोबल टाइम्समा यस समीक्षाको विश्लेषण गर्दा दुईवटा कुरा पाएका छन् ।

उनका अनुसार, पहिलो कुरा त यस समीक्षाले अमेरिकाको राष्ट्रिय सुरक्षालाई चीनसँग एक पक्ष मात्र अन्तिममा बाँकी रहने (जिरो सम) लडाइँका रूपमा लिएको छ । दोस्रो, बाइडन प्रशासनले अमेरिका र चीनबीचको संघर्षलाई लोकतन्त्र तथा निरंकुशताको लडाइँका रूपमा लिएको छ । 

तदनुरूप चीनलाई हिन्द–प्रशान्त क्षेत्रमा जसरी भए पनि रोक्ने अमेरिकाको रणनीति हो । समीक्षाको सारांशमा स्पष्ट रूपमा लेखिएको छ, ‘हिन्द प्रशान्त क्षेत्रमा यस समीक्षाले साझेदार र सहयोगीहरूसँग थप सहकार्य गर्न निर्देशन दिएको छ । क्षेत्रीय स्थिरतामा योगदान गर्ने पहलहरूलाई अघि बढाउन अनि चीनको सैन्य आक्रामकता तथा उत्तर कोरियाबाट आउने जोखिमलाई निवारण गर्न सहकार्य गरिनेछ ।’

चीनको घेराबन्दी गर्नका लागि अस्ट्रेलिया र प्रशान्त महासागरमा रहेका टापु मुलुकहरूमा सैन्य पूर्वाधार निर्माण गर्ने र सैन्य साझेदारी बढाउने उल्लेख पनि समीक्षामा गरिएको छ । विशेषगरी अस्ट्रेलिया र ग्वाममा सैन्य अड्डा बनाएर चीनलाई सेकेन्ड आइल्यान्ड चेनमा घेराबन्दी गर्ने अमेरिकाको योजना देखिन्छ । 

सेकेन्ड आइल्यान्ड चेन भन्नाले जापानको बोनिन टापुसमूह र भोल्केनो टापुसमूहदेखि लिएर मारियाना टापुसमूहको ग्वाम अनि पश्चिमी क्यारोलाइन टापुसमूहदेखि पश्चिमी न्यु गिनीसम्मको क्षेत्र हो । 

कुरिल टापुसमूहदेखि ताइवान र फिलिपिन्स हुँदै बोर्नियोसम्मको क्षेत्र चिनियाँ भूभागबाट अत्यन्तै नजिक छन् र तिनलाई फर्स्ट आइल्यान्ड चेन भनिन्छ । त्यसको सबभन्दा महत्त्वपूर्ण टापु ताइवान हो र त्यसमा कब्जा गर्न सके वरपरका क्षेत्रमा शक्तिप्रदर्शन गर्न चीनलाई सहज हुनेछ । त्यसैले अमेरिका कुनै पनि हालतमा चीनलाई ताइवानमाथि कब्जा जमाउन दिने पक्षमा छैन ।

तर ग्लोबल पोस्चर रिभ्युमा अमेरिकाले जोड दिएर सेकेन्ड आइल्यान्ड चेनलाई सैन्य रूपमा थप सशक्त बनाउन खोजेको देख्दा कतै उसले फर्स्ट आइल्यान्ड चेनमा हार मानिसकेको त हैन भन्ने प्रश्न पनि उठाउन सकिन्छ ।

विशेषगरी चीनका परम्परागत ब्यालिस्टिक तथा क्रुज क्षेप्यास्त्रहरूमा फर्स्ट आइल्यान्ड चेनलाई तहसनहस बनाइदिन सक्ने क्षमता विकसित भइसकेको अमेरिकाको थिंकट्यांक र्‍यान्ड कर्पोरेसनले आकलन गरेको छ । त्यसभन्दा एक कदम अघि बढ्दै चीनका हतियारले सेकेन्ड आइल्यान्ड चेनमा रहेका अमेरिकाका सैन्य अड्डालाई समेत जोखिममा पार्न थालेकाले अमेरिकाले त्यहाँ सैन्य मजबूती बढाउन खोजेको देखिन्छ । 

अमेरिकाले त्यस क्षेत्रमा जमीनबाट मार हान्ने मध्यम दूरीका क्षेप्यास्त्रहरू तैनाथ गर्ने सम्भावना छ । यही सम्भावनालाई मद्देनजर गर्दै अमेरिकाले सन् २०१९ मा इन्टरमिडिएट रेन्ज न्युक्लीयर फोर्सेस सन्धिबाट हात झिकेको थियो । 

उक्त सन्धिले ५०० देखि ५ हजार किलोमिटर दूरीको दायरामा जमीनबाट मार हान्ने ब्यालिस्टिक र क्रुज क्षेप्यास्त्रहरूको तैनाथीमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो । अब त्यस सन्धिमा नबाँधिएको अमेरिकाले सेकेन्ड आइल्यान्ड चेनका मुलुकहरूमा त्यस्ता क्षेप्यास्त्र राख्न सक्ने देखिन्छ । 

हिन्द प्रशान्त क्षेत्रमा चीनलाई रोक्नका लागि अमेरिकाले यसै कडीमा अकस साझेदारी पनि ल्याएको यहाँ स्मरणीय छ ।

अमेरिका, बेलायत र अस्ट्रेलियाबीचको यस साझेदारीले अमेरिकालाई हिन्द प्रशान्त क्षेत्रमा निगरानी गर्ने अवसर दिएको छ । अमेरिकाले अस्ट्रेलियालाई आणविक ऊर्जाबाट चल्ने पनडुब्बीको सम्झौता गराएर अस्ट्रेलियामा सैन्य उपस्थिति बढाउने रणनीति बनाएको स्पष्ट हुन्छ । अस्ट्रेलिया सेकेन्ड र थर्ड आइल्यान्ड चेनको बीचमा पर्ने रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण मुलुक हो । 

अस्ट्रेलियामा अमेरिकाले लडाकू तथा वमवर्षक विमानहरू तैनाथ गर्ने अनि स्थलसेनाको तालिम तथा बन्दोबस्तीका सामानमा थप साझेदारी गर्ने जानकारी रक्षा मन्त्रालयकी अधिकारी मारा कार्लिनले दिएकी छन् । त्यसका साथै दक्षिण कोरियामा अट्याक हेलिकप्टरको जत्था तथा आर्टिलरी डिभिजनको हेडक्वार्टर पनि राख्ने अमेरिकाको योजना रहेको छ । 

त्यस्तै उक्त क्षेत्रको अर्को सानो मुलुक पालाउमा पनि अमेरिकाले सैन्य अड्डा राख्न खोजेको छ । ताइवानलाई मान्यता दिने सीमित मुलुकहरूमध्ये एक पालाउलाई फकाउनका लागि सन् २०१९ को अगस्ट महिनामा अमेरिकाका तत्कालीन रक्षामन्त्री मार्क एस्पर त्यहाँ पुगेका थिए । पालाउ चीनको बेल्ट यान्ड रोड इनिसिएटिभतिर नलागोस् भनी अमेरिकाले वर्षैैपिच्छे त्यहाँ ठूलो लगानी गर्ने कुरा पनि एस्परले उठाएका थिए ।

अमेरिका आफैं मात्र नभई आफ्ना साझेदारहरूलाई पनि युद्धको भुमरीमा पार्न तम्तयार रहेको यसबाट देखिने भनी काउन्टरपन्च नामक वेबसाइटमा विनोय क्याम्पमार्कले गरेको टिप्पणी गरेका छन् ।   

हिन्द प्रशान्त क्षेत्रबाहेक बाइडन प्रशासनले युरोप, पश्चिम एसिया, हर्न अफ अफ्रिका लगायतका ठाउँमा पनि सैन्य उपस्थिति कायम राख्ने र त्यसलाई थप बलियो बनाउने ग्लोबल पोस्चर रिभ्युमा उल्लेख गरिएको छ । 

युक्रेन संकटका कारण रुससँग अनि ताइवानका कारण चीनसँग अमेरिकाको भिडन्त हुने सम्भावना जीवितै छ । त्यसबाहेक इरानसँगको आणविक सम्झौता वार्ता पनि गत साता हुन नसकेर धकेलिएको छ र त्यसको कुनै टुंगो छैन । 

यस्तो अवस्थामा अमेरिकाले संसारभरि आफ्नो सैन्य शक्ति प्रदर्शनलाई थप चर्काउने संकेत दिने गरी ग्लोबल पोस्चर रिभ्यु सार्वजनिक गरेको छ । युद्ध भन्दा पनि कूटनीतिमा विश्वास गर्ने भनिएका बाइडनले अमेरिकाको युद्ध पूँजीवादी नीतिलाई पल्टाउने हैसियत राख्दैनन् भन्ने तथ्यलाई यसले स्थापित गरेको छ ।