युक्रेन बन्ने खतरामा ताइवान– युद्ध गर्न उक्साउँदै पश्चिम, एउटै भ्रमणले चर्काउन सक्छ द्वन्द्व

ताइवानमाथि आक्रमण गर्नका लागि चीनलाई उक्साउने गतिविधि अमेरिकाले बढाउन थालेको छ । 

त्यसै सिलसिलामा अमेरिकी संसद्को तल्लो सदन हाउस अफ रिप्रेजेन्टेटिभ्सकी सभामुख न्यान्सी पलोसी ताइवान जान खोजिरहेकी छन् । गत अप्रिल महिनामा नै उनी त्यहाँ जान खोजेको भए पनि त्यतिखेर कोभिड लागेको भन्दै यात्रा रद्द गरेकी थिइन् । 

पलोसी त्यहाँ गइन् भने सन् १९९७ पछि ताइवान पुग्ने उच्चतम अमेरिकी अधिकारी हुनेछिन् । त्यो वर्ष सभामुख न्युट गिनग्रिच ताइवान गएका थिए । 

चीनले पलोसीको सम्भावित भ्रमणको खबर सार्वजनिक भएपछि त्यसमा घोर आपत्ति जनाएको छ । मंगलवार (१९ जुलाईमा) चीनको परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता चाओ लिच्यानले पलोसी ताइवान गएमा चीन–अमेरिका सम्बन्धमा गम्भीर असर पर्ने बताए । त्यस भ्रमणले अमेरिका स्वयंले अपनाएको एक चीन नीतिलाई उल्लंघन गर्ने तथा त्यो वाशिङटन र बेइजिङबीच भएका विभिन्न सहमतिको पनि विपरीत हुने उनको भनाइ छ ।

चाओले यसभन्दा पनि कडा बयान दिँदै अमेरिका आफ्नो तरिकाले अघि बढेमा चीनले राष्ट्रिय सार्वभौमसत्ता तथा भौगोलिक अखण्डताको सुरक्षाका लागि दृढ उपाय अपनाउने बताए । यस भ्रमणको सबै परिणाम अमेरिकाले नै बेहोर्नुपर्ने उनको भनाइ छ । 

चिनियाँ अधिकारीहरूले विगतमा पनि यस्तै कठोर बयान दिने गरेका छन् । गत जुन महिनामा चीनका रक्षामन्त्री वे फङ्हले अमेरिकी समकक्षी लोयड अस्टिनसँग सिंगापुरमा भएको वार्ताका क्रममा ताइवान स्वतन्त्र बनाउने प्रयास गरिएमा चीनले युद्ध गर्न नहिचकिचाउने र पृथक्तावादी सबै प्रयासलाई धूलोपीठो बनाउने चेतावनी दिएका थिए ।

पढ्नुहोस् यो पनि :

 

सिंगापुरमा अमेरिका र चीनका रक्षामन्त्रीले ताइवानका बारेमा किन गरे दन्तबझान ?

अझ त्यसमाथि केही समययता चिनियाँ जनमुक्ति सेनाको वायुसेनाले ताइवानको हवाईक्षेत्र नजिक रहेको एयर डिफेन्स आइडेन्टिफिकेसन जोनमा व्यापक रूपमा लडाकू विमानहरू उडाउन थालेको छ । ताइवानमा पृथक्तावादी स्वरहरू उच्च हुन थालेको भन्दै चेतावनी दिनका लागि चीनले यो गतिविधि बढाएको बताइन्छ । 

वायुसेनासँगै चिनियाँ जलसेनाले पनि ताइवान नजिक आफ्नो सक्रियतामा वृद्धि गरेको छ । उसले त्यहाँ विभिन्न किसिमका सैन्य अभ्यासहरू गरिरहेको छ । 

यसैबीच चिनियाँ जलसेनाको उभयचर आक्रमण जहाज हाइनान सैन्य कारवाहीका लागि योग्य बनिसकेको चीनको सरकारी मुखपत्र ग्लोबल टाइम्सले खबर दिएको छ । ताइवानमाथि चीनको आक्रमण उभयचर किसिमको हुने पश्चिमको आकलन छ ।

यससँगै चीनले ताइवानलाई नै ध्यानमा राख्दै डेढ महिनाअघि अन्य मुलुकमा युद्धको अवस्थामा बाहेक पनि चिनियाँ सेनाको तैनाथीलाई वैधता दिने परीक्षण प्रारूप (ट्रायल आउटलाइन्स) जारी गरेको छ । यी प्रारूपहरूले चीनको राष्ट्रिय सार्वभौमसत्ता, सुरक्षा तथा विकास चासोका साथै विश्व शान्ति र क्षेत्रीय स्थिरताको संरक्षण समेत गर्ने लक्ष्य लिएका छन् । ताइवानको भूमि उपयोग गरी पश्चिमले चीनको स्थिरता खलबल्याउन कोशिश गर्ने आकलनका साथ यो आउटलाइन्स ल्याइएको हो ।

पढ्नुहोस् यो पनि :

 

छिमेकमा अमेरिकी चलखेल बढ्दा चीनले लियो रुसकै जस्तो नीति, के सन्देश दिन खोज्दैछन् सी ?

यी सबै घटनाक्रम विकसित भइरहँदा कुनै पनि बेलामा ताइवानमाथि चीनको आक्रमण हुन सक्ने आकलन अमेरिकाले गरेको छ । अनि अमेरिकी अधिकारीहरूको भनाइ र क्रियाकलापले चीनलाई आक्रमणका लागि उत्तेजित बनाउन खोजेको आभास पनि पाइन्छ ।

अमेरिकाको ट्रम्प प्रशासनले चीनविरुद्ध व्यापारयुद्ध शुरू गरेपछि अनि चीनको घेराबन्दीका लागि हिन्द प्रशान्त रणनीति ल्याएपछि उक्त प्रशासनका अधिकारीहरू ताइवान जान थालेका थिए । बाइडन प्रशासनले त्यसैलाई निरन्तरता दिएको छ र यसै वर्ष मात्र पनि अमेरिकी सांसदहरू ताइवान पुगेका छन् । अब संसद्की सभामुख नै ताइवान जान खोजेर चीनलाई सन्देश दिन चाहेकी छन् ।

त्यसो त अमेरिकी सेनाले पलोसीको भ्रमण यस समयमा उपयुक्त नभएको सुझाव दिएको राष्ट्रपति बाइडनले पत्रकारहरूलाई बताएका छन् । मासाचुसेट्स राज्यबाट एयर फोर्स वन विमान चढी वाशिङटन आउने क्रममा पत्रकारहरूसँग कुराकानी गर्दै बाइडनले सेनाको अनिच्छाको जानकारी दिएका हुन् ।

तर तिनै बाइडनले क्वाड सम्मेलनमा भाग लिन जापान गएको बेलामा पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै ताइवानमाथि चीनको आक्रमण भएको खण्डमा अमेरिकी सेनाले हस्तक्षेप गर्ने बताए । ताइवानका विषयमा अमेरिकाले अपनाएको रणनीतिक दुविधाको नीति परित्याग गर्ने संकेत उनले दिएको भए पनि पछि अमेरिकी अधिकारीहरूले बाइडनको आशय त्यो नभएको भन्दै विवाद थामथुम पार्न खोजेका थिए ।

पढ्नुहोस् यो पनि :

 

रुसपछि चीनलाई कमजोर बनाउने बाइडनको रणनीतिक चाल, अमेरिकी जालो तोड्न सफल होलान् सी ?

चीनलाई उत्तेजित पार्नका लागि अमेरिकी जलसेनाको युद्धपोत विगत एक सातामा तीनपटक ताइवान जलसन्धिमा प्रवेश गरेको छ । स्वतन्त्र तथा खुला हिन्द प्रशान्तको प्रतिबद्धताका नाममा अमेरिकी सेनाले चालेको कदमलाई चीनले उत्तेजनात्मक कदम भनेको छ । 

रुसले युक्रेनमाथि चलाइरहेको विशेष सैन्य कारवाहीलाई चीनले निकै ध्यान दिएर नियालिरहेको र रुसले गरेको गल्ती नदोहोरिने गरी आक्रमण गर्न खोजेको अमेरिकाको भनाइ छ ।

अमेरिकी गुप्तचर निकाय सीआईएका प्रमुख विलियम बर्न्सले बुधवार (२० जुलाईमा) यसको विस्तृत वर्णन गरे । अमेरिकाको प्रभावशाली थिंकट्यांक एस्पन सिक्योरिटी फोरमले आयोजना गरेको कार्यक्रममा बोल्दै बर्न्सले ताइवानमाथि चीनको आक्रमण अवश्यम्भावी रहेको तर यो तत्कालै नहुने बताए । 

कतिपय विश्लेषकहरूले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको राष्ट्रिय महाधिवेशनअघि राष्ट्रपति सी चिनपिङले ताइवानमाथि आक्रमण गरी पार्टीमा आफ्नो पकड थप बलियो बनाउने र तेस्रो कार्यकाल चलाउनका लागि माहोल तयार पार्ने योजना बनाएको बताएका छन् । तर बर्न्सले उक्त आकलनलाई अस्वीकार गरेका छन् । 

बर्न्सका अनुसार, चीनले युक्रेनमा रुसको संघर्ष देखेर अहिल्यै ताइवानमाथि आक्रमण गर्नु उचित नहुने निष्कर्ष निकालेको छ । भविष्यमा आफूले द्रुत गतिमा निर्णायक विजय हासिल गर्ने सामर्थ्य प्राप्त भएको अनुभव गरेपछि चाहिँ चीनले आक्रमण गर्ने सम्भावना रहेको उनी बताउँछन् ।

उनको भनाइलाई पुष्टि गर्ने गरी अमेरिकी गुप्तचर निकाय नेसनल इन्टेलिजेन्सकी निर्देशक एभ्रिल हाइन्सले पनि सन् २०३० सम्ममा चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गरिसक्ने बताएकी छन् । राष्ट्रपति सीले सैन्यशक्ति प्रयोग गरी ताइवानलाई चीनमा मिसाउन खोजेको हाइन्सको भनाइ छ ।

तर अमेरिकी अधिकारीहरूको यो आकलनलाई सोलोडोलो पत्याउनुपर्ने कुनै कारण छैन । चीनले ताइवानलाई मुख्यभूमिमा मिसाउने भनी आकांक्षा व्यक्त गरेको भए पनि त्यस्तो पुनरेकीकरणका लागि युद्ध नै आवश्यक छ भन्ने अर्थ निकाल्न मिल्दैन । चिनियाँ पत्रकार मु चुनशानका अनुसार, चिनियाँ जनता र चिनियाँ समाज नै युद्धको पक्षमा छैनन् ।

चिनियाँ अधिकारीहरूले चर्को कुरा गरे पनि चिनियाँ जनता युद्धमा इच्छुक नरहेको द डिप्लोम्याटमा मु लेख्छन् । तर चीनले ताइवानलाई पृथक्तावादी सोच त्याग्नका लागि र पश्चिमबाट ताइवानले पाउने समर्थन रोक्नका लागि चर्को कुरा गर्ने अनि आफ्ना हातहतियार देखाउने गरेको मुको भनाइ छ । अमेरिका र इजरायलले इरानलाई आणविक हतियार बनाउनबाट रोक्ने उद्देश्यले अपनाएको अधिकतम दबाबको रणनीति चीनले ताइवानमा लागू गर्न खोजेको उनी लेख्छन् ।

तर रुस युक्रेनमा फसे जस्तो गरी चीन ताइवानमा फसोस् र उसको आर्थिक विकासको गति रोकियोस् भन्ने उद्देश्य अमेरिकीहरूले लिएको चाहिँ देखिन्छ । ताइवानलाई करोडौं डलर बराबरको हातहतियार उपलब्ध गराउनका लागि उनीहरूले जोड दिएको देख्दा ताइवानको युक्रेनीकरण रणनीतिको आभास पाइन्छ । 

चीनले ताइवानमाथि आक्रमण गरी त्यसलाई आफ्नो अधीनमा ल्याउने परिदृश्यको आकलन गर्दै अमेरिकाको थिंकट्यांक सेन्टर फर ए न्यु अमेरिकन सिक्योरिटीले अक्टोबर २०२१ मा एउटा द पोइजन फ्रग स्ट्राटेनी शीर्षकको दस्तावेज सार्वजनिक गरेको छ । क्रिस डोगर्टी, जेनी माटुस्चाक र रिप्ली हन्टरले तयार पारेको उक्त दस्तावेजमा चीनलाई आक्रमणबाट विमुख बनाउने रणनीतिका बारेमा विशद चर्चा गरिएको छ । 

यो थिंकट्यांकको दस्तावेजलाई गम्भीरतापूर्वक लिनु जरूरी छ किनकि बाइडन प्रशासनका एसियाली प्रमुख कर्ट क्याम्बेलले मिशेल फ्लोर्नोयसँग मिलेर यो थिंकट्यांक खोलेका हुन् । यस संस्थाको दस्तावेजले बाइडन प्रशासनको सोचको थोरबहुत संकेत दिन्छ । 

हुन त ताइवानमाथि चीनको सम्भावित आक्रमणको हौवा पिटाएर अमेरिकी हतियार उद्योगलाई मालामाल बनाउने योजनाको संकेत जुलाई १ मा सीएनएनकी काइली एटवूडले तयार पारेको रिपोर्टबाट पनि पाइन्छ । त्यसमा उल्लेख भएअनुसार, अमेरिकी सांसदहरूले ताइवानलाई व्यापक संख्यामा छिटो हतियार उपलब्ध गराउन बाइडन प्रशासनलाई जोड दिइरहेका छन् । 

यी घटनाहरूलाई नियाल्दा अमेरिकीहरू ताइवानमाथि चीनको आक्रमणका लागि उत्सुक भइरहेको जस्तो लाग्छ । चिनियाँ अधिकारीहरूको बयान र चिनियाँ सेनाको गतिविधिले पनि त्यसैको संकेत गरेका छन् । र अमेरिकीहरूले बिछ्याएको यस जालोमा चीन पर्छ कि पर्दैन भविष्यले बताउनेछ ।