काठमाडौं, ५ कात्तिक – कात्तिक ७ गतेदेखि मुख्यसचिवको पद खाली हुँदैछ । मुख्यसचिव राजेन्द्रकिशोर क्षेत्री कात्तिक ७ गते ५८ वर्षे उमेरहदका कारण घर फर्कंदैछन् । उनी मुख्यसचिवबाट बिदा भएसँगै कर्मचारी प्रशासनले नयाँ नेतृत्व पाउनेछ ।

सरकारका ५० जना सचिवमध्ये वरिष्ठ तीनजना सचिव अहिले मुख्यसचिवको मुख्य दौडमा छन् । प्रधानमन्त्री कार्यालयका सचिवद्वय शंकर अधिकारी एवं ङइन्द्रप्रसाद उपाध्याय र गृहसचिव लोकदर्शन रेग्मी मुख्यसचिवको दौडमा छन् ।

अर्थसचिव शान्तराज सुवेदी र शिक्षासचिव शान्तबहादुर श्रेष्ठ पनि निजामती सेवाको यो प्रमुख पदका लागि प्रतिस्पर्धामा थिए । तर उनीहरू केही दिनअघि सेवानिवृत्त भएका छन् ।

कार्यकाल सकिनुभन्दा एकवर्षअघि नै तत्कालीन मुख्यसचिव सोमलाल सुवेदी एडीबीको जागिर खान गएपछि सरकारले सचिव क्षेत्रीलाई मुख्यसचिव बनाएको थियो ।

सरकारले वरिष्ठता र कार्यसम्पादनको आधारमा वरिष्ठ तीन सचिवमध्येबाट एकजनालाई मुख्यसचिव बनाउने परम्परा छ । सोही अनुसार हालका तीन वरिष्ठ सचिवहरू अधिकारी, रेग्मी र उपाध्यायमध्येबाट एकजना मुख्यसचिव बन्नेछन् ।

मुख्यसचिवको दौडमा रहेका तीन सचिवमध्ये गृहसचिव रेग्मी निकै बाठा खेलाडीको रूपमा देखिएको समकालीनहरू बताउँछन् । विमलेन्द्र निधिले गृहसचिव बनाएर लगेका उनी जनार्दन शर्मा गृहमन्त्री हुँदा पनि गृहमै छन् । तर पछि निधिसँग उनको सम्बन्ध बिग्रेको जानकारहरू बताउँछन् ।

नेताहरूलाई ‘मिलाउन र रिझाउन सक्ने’ भएकै कारणले मन्त्री फेरिएपनि उनी गृहसचिवमै अड्न सकेको उनलाई नजिकबाट चिन्नेहरू बताउँछन् ।

‘रेग्मी नेताका प्यारामध्येका सचिव हुन्,’ एक बहालवाला सचिवले भने, ‘मुख्यसचिवमा उनको चर्चा व्यापक छ ।’
विभिन्न राजनीतिक दलका नेताहरूसँग रेग्मीले निकट सम्बन्ध बनाएको स्रोतहरू दाबी गर्छन् ।

यसबीच उनले प्रधानमन्त्री देउवा र देउवापत्नी आरजुलाई भेट्न अनेक प्रयास गरिरहेको तर भेट पाउन नसकेको स्रोतको दाबी छ । अर्थसचिव हुँदा राजधानीको पाँचतारे होटलबाट महंगो खाजा मगाएर खाने गरेको समाचार बाहिर आएपछि रेग्मीको तीव्र आलोचना भएको थियो ।

वरिष्ठताको आधारमा अधिकारी र उपाध्याय अग्रपंक्तिमा छन् ।

प्रधानमन्त्री कार्यालयका सचिव अधिकारी वरिष्ठताको आधारमा सबैभन्दा अघि छन् । निजामती सेवामा इमान्दार सचिवका रूपमा चिनिने उनी हालसम्म विवादमा आएका छैनन् ।

कम बोल्ने र भलाद्मी व्यक्तिको छवि बनाएका उनी वरिष्ठता नमिचेर मुख्यसचिव बनाउने विषयमा प्रधानमन्त्रीले अडान लिए भने मुख्यसचिव हुन सक्नेछन् ।

‘वरिष्ठताका आधारमा त म नै मुख्यसचिव हुनुपर्ने हो,’ उनले लोकान्तरलाई संक्षिप्त प्रतिक्रिया दिए । वरिष्ठताको आधारमा अधिकारी नै मुख्यसचिव हुनुपर्ने समकालीनहरू बताउँछन् ।

‘अधिकारी सोझा सचिव हुन्, सोझा मान्छेलाई नै बनाऔं भन्ने कुरा पनि भएको देखिन्छ,’ एकजना सचिवले भने, ‘तर रेग्मी बाठा छन्, त्यस्ता बाठाको अगाडि अधिकारीजस्ता सिधाले अवसर पाए भने राम्रै हुन्थ्यो ।’

मुख्यसचिवको दौडमा रहेका उपाध्याय पनि वरिष्ठमध्येका एक सचिव हुन् । तर उनले नेताहरूसँग सम्बन्ध बनाउन नसकेका कारण उनको मुख्य सचिव बन्ने सम्भावना कम रहेको सिंहदरबारभित्र चर्चा सुनिन्छ ।

‘नेताले जे भन्यो त्यही काम नगर्ने भएकोले पनि उपाध्यायलाई चाहिँ अप्ठ्यारो हुनसक्छ,’ सिंहदरबार स्रोतले भन्यो ।

उपाध्यायले नेताहरूले गराउन खोज्ने गलत कामलाई ठाडै रोक्ने गरेको सचिवहरू बताउँछन् । निजामती सेवामा इमान्दार छवि बनाएका उपाध्यायले ल्हासामा महावाणिज्यदूतका रूपमा काम गरेका थिए ।

उपाध्यायको सफा छविकै कारण सचिवमा बढुवा हुने बेलामा उनलाई तत्कालीन मुख्यसचिव लीलामणि पौड्यालले सिफारिश गरेका थिए । निजामती सेवामा स्वच्छ छवि बनाएका र केही कामले चर्चा कमाएका मुख्यसचिव पौड्यालले धेरै कम कर्मचारीको प्रशंसा गर्थे । सचिव उपाध्यायको कार्यशैली, इमान्दार प्रयत्न र सोचबाट पौड्याल पनि प्रभावित थिए ।

---

---