गीतसंगीत सुखदुःखको साथी हो । गीत संगीतलाई ध्वनि र सुरको संयोजनबाट निर्मित अलग्गै भाषा पनि भन्ने गरिन्छ ।

नेपालमा धेरै रुचाइने नेपाली लोकदोहोरी गीतले मानिसको जीवनलाई वास्तविकता आभास गराउँछन् । पछिल्लो समय समाजमा भएको यथार्थतालाई भावनामा समेटेर गाइएका गीत श्रोता र दर्शकको रोजाइँमा पर्न थालेका छन् ।

कसैको पीडा र वास्तविकता समेटेर गीत सुन्दा/हेर्दा मानिसले आँसु समेत थाम्न नसकिने हुन्छ । समाजमा रहेको यथार्थतालाई टपक्कै टिपेर गाउने गायक हुन् बसन्त लम्साल । 

पछिल्लो समय मोफसलमा लोकदोहोरी गीतमा जमेर वास्तविक समाजको यथार्थतालाई लम्सालले गीतमा उतार्ने गर्छन् । अर्घाखाँचीको पाणिनी गाउँपालिका–८ पालीमा जन्मिएका सुमधुर स्वरका धनी लम्साल नेपाली लोकदोहोरी गीतमा उदाउँदा कलाकार हुन् ।

गाउँघर र भीरपाखामा बाल्यकाल बिताएका लम्साल सानैदेखि गीतसंगीत भनेपछि हुरुक्कै हुन्थे । सानैमा गीत गुनगुनाउँथे । स्वर पनि गजबकै थियो ।  

रेडियोमा बजेका गीत सुनेपछि टपक्कै टिपेर दुरुस्तै गाइदिन्थे । ४ कक्षामा पढ्दा जिल्लाका १५ भन्दा बढी विद्यालयबीच भएको गीत गायन प्रतियोगितामा उनले प्रथम स्थान पनि हाँसिल गरे । त्यो बेला उनले कक्षा शिक्षकले लेखेको गीत गाएका थिए ।

त्यसपछि उनलाई ‘गीत संगीतमा केही गर्न सक्छु’ भन्ने लाग्यो, गीतसंगीत नै मनमा खेलिरहन्थ्यो । २०६६ सालमा कमला माविबाट एसएलसी परीक्षा उत्तीर्ण गरेपछि उनी उच्च शिक्षाको लागि बुटवल झरे । ११–१२ कक्षा पढ्दै गर्दा बसन्तलाई नयाँ गीतिएल्बम निकाल्छु भन्ने लागेर गीतका लागि घोत्लिन थाले ।

बुटवल झरेकै २ वर्षपछि २०८६ सालमा उनले ‘बिछोडको घाउ’ गीत बजारमा ल्याए । त्यो गीत देशभरका रेडियोमा अत्यधिक बज्यो । 

त्यो गीतले बसन्तको चिनारी नै अर्कै बनाइदियो । त्यो बेला यूट्युबको ट्रेन्डिङ, भाइरलको जमाना थिएन । त्यहीँ गीतले नै बसन्तलाई साँच्चै गीत संगीतमा प्रवेश गरायो अनि चिनायो पनि । बिछोडको घाउ गीतमा लम्साल र पवित्रा सतुङ्गे मगरको स्वर छ । अहिले बसन्त गायनसँगै गीत रचना गर्ने एक प्रतिभाशाली व्यक्तित्वमा चिनिन्छन् । 

‘गाउनु, बजाउनु र नाच्नुको संयोजन संगीत हो । लोकगीत जनसमुदायको गीत पनि हो । यसैको वरिपरि रहेर मैले गीत लेखें, लय खोजें । अनि बजारमा ल्याएँ,’ लम्साल भन्छन्, ‘म अर्घाखाँचीमा जन्मे/हुर्केको हुँ । मैले घरमा गाउने गीत सबैलाई मन पर्थ्यो । घरमा बुवाआमाले पनि प्रोत्साहन गर्नुभयो । त्यसले मलाई पनि झनै आकर्षित गर्‍यो । त्यतिबेला साना बच्चाहरूलाई त सिक्ने कुनै ठाउँ थिएन । म बुटवल झरेपछि संगीतसँग नजिक भएँ । सिकें ।’

विशेष गरेर बसन्तले वियोगान्त खालका गीत मन पराउने गर्छन् । त्यही कारणले उनका गीत पनि वियोगान्त र भावनात्मक सन्देश दिने खालका छन् । उनलाई वियोगान्त गीतका धरोहर मानिन थालेका छन् । 

उनी स्नातकोत्तर तहको अध्ययन गर्दैछन् । बुटवल झरेर दोहोरी साँझमा गीत गाउँदै उनी संगीत यात्रामा प्रवेश गरेका हुन् । ‘पूर्णकालीन रूपमा लोकदोहोरी गीतमा लाग्छु भन्ने सोचाइ कम थियो,’ लम्साल भन्छन्, ‘मेरो परिवार संगीत त मन पराउँथ्यो तर त्यो बेलामा संगीतमा लाग्नेहरू बिग्रिन्छन् भन्ने थियो । म गायनबाट टाढा जान नसक्ने भइसकेको थिए । बुटवलमा आएर गायनलाई हातमुख जोर्ने पेशा बनाएपछि गीत संगीतमा लागियो ।’

‘बिछोडको घाउ’पछि उनले ‘जिउँदै श्रद्धाञ्जलि नदेऊ आत्मा’लाई गीत ल्याए । जुन गीतले धेरैलाई रुवायो । बासुरी म्यूजिक प्रालिबाट बजारमा आएको गीतमा लय विधान कार्की र लेखन अर्जुन खड्काको रहेको छ । टिकटक, डाँफे चरी, हाम्रो प्यारो अर्घाखाँची गीतबाट उनले सर्वाधिक ‘भ्यूअर’ बटुले । त्यसपछि तीजका गीत विदेशतिर जान्न, रेलिमै, माइती घर, गोरखपुरे रेल, जुरेली चरी लगायत गीत पनि उनले बजारमा ल्याए । ती गीत पनि दर्शक/श्रोताको रोजाइमा परे ।

त्यसपछि पञ्चेबाजाको नचाहिने डोली भन्ने गीत आयो । नचाहिने डोली गीतमा लभ गरेर बिहे गर्ने चलन आएको सन्देश थियो । बिहेको सिजनमा नचाहिने डोली गीत धेरै बजेको लम्साल बताउँछन् । 

‘जीवनमा जस्तै गीत, संगीतमा पनि असल र कमसल पक्ष हुन्छन् । गायकको चेतना मजबुत बनाउन म आवश्यक देख्छु,’ उनले भने । गीतका शब्द र तिनको सार्थकतामा चिन्तन–मनन् र विश्लेषण गर्न आवश्यक रहेको युवा गायक लम्साल बताउँछन् । 

नेपालका गाउँघर, उकाली–ओराली, भञ्जाङ–चौतारीमा गुञ्जिने लोकदोहोरी गीतको ठूलो मैदान छ । लोकगीतमा स्वर, ताल, भाकालाई मात्र होइन, भाषा, भाव र साहित्यिक विषयलाई एकसाथ खेलाउन सकिन्छ । 

बसन्तलाई भाइरल हुन मन पर्दैन । उनलाई सबैको मनमा बस्न सक्ने कलाकार बन्ने रहर छ । आजकलका लोक तथा दोहोरी गीतहरूमा हुने अश्लील शब्द, संकेत र हाउभाउ उनले रुचाउँदैनन् । ‘गीत संगीत उत्ताउलो भएको छन् । भाइरल हुने नाममा उत्ताउला गीतहरू बजारमा ल्याउनु हुँदैन,’ उनले भने ।

बसन्तले अहिले पनि बुटवलको देउराली दोहोरी साँझमा गीत गाउँछन् भने बुटवलमा बुद्ध सामुदायिक टेलिभिजनमा लोकदोहोरी गीत सम्बन्धी कार्यक्रम पनि चलाउँछन् । उनले हालसम्म ६० भन्दा बढी गीतमा स्वर दिएका छन् । 

‘गीत संगीतको क्षेत्रमा आएर मैल नाम कमाएको छु । नाम पाएको छु । गुमाउन केही पनि गुमाएको छैन । यो क्षेत्रले देश–विदेशमा सम्पूर्ण लोक संगीत प्रेमीहरूको मन–मस्तिष्कमा बस्न पाएको छु । त्यसैले खुशी छु,’ उनी भन्छन् । 

मोफसलमा नै बसेर लोक तथा दोहोरी गीतको संरक्षण तथा जगेर्ना गर्नतिर बसन्त लागेका छन् । यसका लागि लोकदोहोरी पारखीको साथ तथा हौसलाको उनलाई खाँचो छ ।

‘मेरा गीतहरूलाई माया गरिदिनुभएको छ । तपाईंहरूको साथ माया सधैं रहने छ । तपाईंको साथले म अगाडि जाने हो । मेरा दर्शक–श्रोता भनेका मेरा भगवान् हुनुहुन्छ । त्यसैले सधैं भगवानको आशिर्वादले मलाई अगाडि बढ्ने प्रेरणा मिल्नेछ,’ उनले भने ।
 
कसैको भनेको भरमा संगीत क्षेत्रमा नआउन नयाँ कलाकारलाई बसन्तले सुझाव दिए । ‘पैसा र कसैको अनुरोधले कलाकार बनिँदैन । यो क्षेत्रमा टिक्न गाह्रो छ । आफूसँग कला र गला छ भने यो क्षेत्रमा अगाडि बढ्न सकिन्छ,’ बसन्तले भने ।

स्टेज कार्यक्रममा उनलाई अहिले भ्याइँ–नभ्याइँ छ । अहिले ‘गौतम बुद्ध जन्मेको देश’ गीत बजारमा ल्याउँदैछन् उनी ।