पिँध नभएका पार्टीहरू हाट्टहुट्ट गर्न आएका हुन्, सुकेर जान्छन्- गोकुल बाँस्कोटा [अन्तर्वार्ता]

वैशाख १० गते हुने प्रतिनिधिसभा सदस्यको उपनिर्वाचन नजिकिँदै गर्दा चितवनमा राजनीतिक गतिविधि बढेको छ ।

मंसिर ४ को चुनावमा रास्वपा विजयी भएको चितवन २ मा उपनिर्वाचनका माध्यमबाट आफ्नो राजनीतिक विरासत फर्काउन नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमाले लागिपरेका छन् ।

एमालेले सञ्चालन गरेको ‘मिसन ग्रासरुट’ अभियानका सिलसिलामा चितवनमा रहेका एमाले पोलिटब्युरो सदस्य गोकुल बाँस्कोटाले चितवन २ को चुनावी अभियानमा कमान्डरको भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन् ।

उनी उम्मेदवार मनोनयनदेखि कार्यकर्ता भेटघाटमा सक्रिय छन् ।

मंसिर ४ को चुनावी नतिजा उल्टाएर एमाले उम्मेदवार रामप्रसाद न्यौपानेलाई जिताउन भन्दै चितवनमा सक्रिय बाँस्कोटासँग लोकान्तरका लागि गगन अर्यालले कुराकानी गरेका छन् ।

प्रस्तुत छ कुराकानीको सारः

उपनिर्वाचनको उम्मेदवारी मनोनयनअगावै चितवनमा आउनुभएको थियो । कस्तो पाउनुभयो यहाँको माहोल ? 

म चितवनमा ग्रासरुट मिसनका लागि आएको थिएँ । पार्टीले जिम्मा लगाएका ठाउँमा मैले काम गरें । भरतपुर महानरपालिकाका १० वटा वडाहरूमा म सक्रिय भएको थिएँ ।

माडी रत्ननगरलगायत क्षेत्रको काम समेत सकेर चुनावी अभियानमा सक्रिय भएको छु । 

उम्मेदवारी मनोनयनका क्रममा तपाईंले भदौरे हिलो पखालिएर नारायणी कञ्चन बनेको छ । अब फेरि चैते हुरी आउँदैन भन्नुभएको थियो । के भन्न खोज्नुभएको हो ? प्रस्ट भाषामा भन्दिनुस् न । 

अहिले नेपाली समाज निम्नपूँजीवादी अधैर्यताको शिकार भएको छ । त्यसबाट कोही पनि अछुतो छैन । मानिसहरू आफैंसित समेत असन्तुष्ट भएका छन् । उनीहरूसँग कुनै बाटो छैन ।

उनीहरूले समाज विज्ञानका, आर्थिक रूपान्तरणका, नेतृत्व स्थापनाका, क्रान्तिका, आर्थिक समाजिक परिवर्तनका मुद्दालाई बुझेका छैनन् । यो कुरा बुझाउनलाई राजनीतिक दलहरूले पनि कसरत कम गरे । मेनस्ट्रिमका मिडियाहरूले पनि यो दायित्व भुले।

मानिसहरूलाई छिटोछिटो परिवर्तन चाहिएको छ । उदाहरणका लागि यहाँ पेरिसको जुन फेसन भित्रियो, त्यो फेसन माग गरेर बुवाआमालाई सराप्ने र आफू काम नगर्ने स्थिति देखिएको छ । बुवाआमाको हैसियत नभए पनि त्यो फेसन चाहिन्छ । यसले समाजिक अधैर्यता सिर्जना गरेको छ ।

सञ्चार क्षेत्रको स्वतन्त्रता, राजनीतिक स्वतन्त्रता, मानिसहरूको स्वतन्त्रतालाई आर्थिक रूपान्तरणतर्फ नलगेर निजी दृष्टिकोणतर्फ लगेको देखिन्छ । यसले समाजको उन्नतितर्फ नभएर केही मानिसको हिरोइजमतर्फ विश्वास केन्द्रित गरेको छ । यही बाछिटा नेपाली समाजमा छताछुल्ल भएको छ ।

नेपाली बौद्धिकताले अहिले आएर त्यो बुझेको छ । यहाँ कोही अति विषेश हुन् भन्ने मानक सिर्जना खोजिएको थियो, त्यो अहिले चिरिएको छ । कानूनको सामान्य कुरालाई नबुझेर स्टन्टबाजीबाट समस्याको समाधान खोज्ने, दौडिने पंक्ति प्रभावित भएको थियो । समाजमा ज्ञान हासिल गरेको पुस्ता मौन बसेको थियो । अहिले ठक्कर हन्डर खाएर फेरि राजनीतिको लय ठीक ठाउँमा फर्किन थालेको छ । चितवनमा पनि बदलिएको मनोविज्ञान पाएको छु । 

तपाईंले चितवन- २ मा मंसिरको नतिजा उल्टिने बताइरहनुभएको छ । त्यसको आधार के हो ?

सत्य कुरा के हो भने हिजो एमाले एमाले थिएन । माओवादी माओवादी थिएन । कांग्रेस कांग्रेस भएन । सबै अलमलमा थिए । त्यो समयमा एउटा कथित भाष्य निर्माण गर्न खोजिएको रहेछ । पुराना पुस्ताले केही गर्न सकेनन्, अब नयाँलाई भन्ने थियो । राजनीतिकको जगविना सिर्जित त्यो भाष्यविरुद्ध दलहरूले हिजो प्रश्न गरेनन् ।

विश्वमा जति नै भए पनि मुख्य २ वटा विचारधारा छन् । एउटा समाजवाद र अर्को उच्च पूँजीवादको प्रवर्द्धन हो । 

नेपालमा केही संवैधानिक छिद्रहरू, राजनीतिक छिद्रहरू, लघुताभाषी मानसिकताको उपयोग पनि भयो । परिवर्तनको आशा गर्ने तर निर्णय गर्ने बेलामा आफ्नो 'सोसियो इकोनिमक' धरातललाई बिर्सने अवस्था देखिएको छ- जस्तै स्थिरताको पक्षमा मतदान नगर्ने र स्थिरता नचाहने ।

अहिले देशमा मुख्य २ वटा दल छन् । एउटा समाजवादी केन्द्र, जुन एमाले नै हो । जसले लोकतन्त्रसहितको वैज्ञानिक समाजवादको परिकल्पना गरेको छ । अर्को नव उदारवादको संरक्षण गर्ने पार्टी नेपाली कांग्रेस हो । त्योबाहेक बाँकी दलको नयाँ समाजिक आर्थिक भाष्य के छ त ? पूँजीवादी हुन् भने नेपाली कांग्रेसको छत्रछायाँमा जाने हुन्, समाजवादको विचारधारा बोक्नेहरू एमालेको छत्रछायाँमा नै आउने हुन् ।

त्यसकारण अहिले देखिएका नयाँ दलको 'भेरियन्ट'को असर नेपाली कांग्रेसलाई हो, एमालेलाई कुनै पनि असर पर्दैन् ।

अस्ति तपाईंले चितवन टुरिस्ट उम्मेदवारबाट पीडित जिल्ला भन्नुभएको थियो । यसपटक रैथाने उम्मेदवार पनि छन् । यसले तात्त्विक फरक के पार्छ ? 

नेपाली समाज युरोपेली समाज होइन, जहाँ एजेन्डाको आधारमा मतदान होस् । एजेन्डाको आधारमा मतदान हुने हो भने नयाँ आएका दलले यो गर्छु भनेर नयाँ एजेन्डा दिन सक्नुपर्‍यो नि त !

अहिले त अरू दलका नेताहरूले जान्दै जान्दैनन् भन्ने भाष्य निर्माण भएको हो । इतिहासको पुस्ता र अहिलेको पुस्ता मात्रै जान्ने छ भन्ने होइन, भविष्यको पुस्ता पनि जान्ने आउँछ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।

समाजको क्रमिक विकास एउटा छ, सुविचारित ढंगले आउने विकास अर्को छ । हाट्टहुट्ट गरेर आउनेले हल्ला गर्ने मात्र हो, सिस्टममा तात्त्विक फरक पार्दैनन् । 

चुनाव जित्न एजेन्डा चाहिन्छ कि उम्मेदवार ? 

एजेन्डा चाहिन्छ । मैले एजेन्डाले चुनाव जितेको हुँ । हामीले सुख र समृद्धि भनेका थियौं । त्यसभित्र अरू ६-७ वटा विषय छन्, तिनीहरूलाई देखाएर मैले जितेको हुँ ।

अर्को कुरा जनतालाई दिएको वचन पूरा गर्नुपर्छ । मेरो नागरिकता नेपाली हो भने त मैले नेपाली जनताको सेवा गर्नुपर्छ नि त ! मेरो निर्वाचन क्षेत्रमा मैले जान नपाएको ठाउँमा गाडी चढेर आउँछु भनेको थिएँ । बाटो थिएन, बनाएँ अनि गाडी चढेर गएँ । यसले पुष्टि भयो नि ! 

मंसिर ४ को चुनावपछि रास्वपालाई एमालेको स्याटेलाइट पार्टीको रूपमा विश्लेषण गरिएको थियो । अस्ति त तपाईंले पिँध नभएको र टेक्ने आधार नभएको भनेर टिप्पणी गर्नुभयो नि ? 

मैले 'सोसियो इकोनोमी'को आधारमा भनेको हुँ । उसको (रास्वपाको) वर्ग दृष्टिकोण के हो त ? यस्तो जानिन्न, उस्तो जानिन्न, म नेपालीवादी हुँ भन्न सक्छन् । तर आजसम्म राजनीतिक अर्थशास्त्रले, समाजशास्त्रले गाइड गरेको कुरा अमेरिकी र जाप्निज समाजशास्त्र हो । विकसित, विकाशील र हाम्रोजस्तो तेस्रो विश्व भनिने समाज त एउटै हो । त्यसकारण समाजलाई डोहोर्‍याउने विचार र विद्वताको कुरा गरेको हुँ ।

पूरै अन्तर्वार्ता हेर्नुहोस्, भिडियोमा :