काठमाडौं- काठमाडौंको सुन्धारामा एउटा यस्तो सरकारी कार्यालय छ, जहाँ सेवाग्राहीका लागि भनेर निकै फराकिलो काउन्टर राखिएको छ । उक्त काउन्टरबाट एकैपटक सयौं सेवाग्राहीले सुविधा लिन सक्छन् । सरकारी कार्यालयमा कर्मचारीको अभाव छैन भन्ने सुन्दा जो कोही पनि अचम्म पर्न सक्छन् तर उक्त कार्यालयमा पर्याप्त कर्मचारी छन् । 

काउन्टरका प्रत्येक कुर्ची एक/एक कर्मचारीहरूले सेवाग्राहीलाई सेवा दिन तत्परताका साथ बसेका छन् । 

काउन्टर शाखामा सेवाग्राहीले कुर्नु नपरोस् भनेर करीब एकदर्जन जति काउण्टर सेक्सन बनाइएको छ । सेवाग्राही सहज ढंगले पालो कुर्न सकुन् भनेर प्रत्येक सेक्सनमा डिजिटल प्रणाली जडान गरिएको छ । 

सेवाग्राही आउनेबित्तिकै टोकन लिन्छन् र तुरुन्तै उनीहरूलाई काउन्टरमा डिजिटल आवाजले बोलाउँछ । 'टोकन नम्बर फलानो, यति नम्बर काउन्टरमा आउनुस्,' डिजिटल सिस्टम बोलाउँछ । टोकन नम्बर लिइसकेका कुनै पनि सेवाग्राहीले हालसम्म ५ मिनेटसम्म कुर्नुपरेको रेकर्ड छैन । 

अझ अचम्मको कुरा के भने उक्त सरकारी कार्यालयमा सेवाग्राही निकै कम जान्छन् । बुधवार दिउँसो लोकान्तरकर्मी उक्त कार्यालयमा पुग्दा जम्माजम्मी २ जना सेवाग्राही थिए । आधा घण्टासम्म कुर्दा पनि थप कोही सेवाग्राही आएनन् । 

उक्त सरकारी कार्यालयको नाम हो- गोश्वारा हुलाक कार्यालय । कार्यालय यति कामविहीन बनेको छ कि कुनै दिन त अति न्यून संख्यामा सेवाग्राही आउँछन् ।  

कार्यालयमा सेवाग्राहीको भीड नभएपछि चिठी सम्बन्धी सम्पूर्ण काम काउन्टर शाखाबाट नै हुन्छ । कार्यालय बाहिर परिसरमा रहेका पत्र मन्जुषा कामविहीन भएका छन् । 

समयसापेक्ष नीति तथा कार्यक्रम अभावका कारण हुलाकमा सेवा लिन आउने सेवाग्राही घट्दै गइरहेका छन् । इन्टरनेट र मोबाइल प्रयोगको वृद्धिसँगै व्यक्तिगत सूचना हुलाकमार्फत् आदानप्रदान गर्ने काम निकै घटेको छ । पछिल्लो समय कार्यालयमा नगन्य सेवाग्राही आउने गरेको देखिएको छ ।

हालसम्म कार्यालयमा ४ सय ४४ जना कर्मचारीले काम गर्दै आएकोमा चालू आर्थिक वर्षको शुरूआतमा भएको नयाँ सर्वेक्षण पश्चात ३ सय ६० जना कर्मचारीको दरबन्दी कायम रहेको हो । राजधानीमा अवस्थित गोश्वारा हुलाक कार्यालयमा यति कर्मचारी सामान्य भएपनि सेवाग्राहीको संख्याका आधारमा यो बडेमानको संख्या हो ।

‘कार्यालयले चिठीपत्र बाहेक द्रुत डाँक सेवा (ईएमएस) र वित्तीय सेवा जस्ता क्षेत्रमा काम गर्दै आएको छ,' उपसचिव समेत रहेका कार्यालय प्रमुख वेद प्रसाद भण्डारीले भने, ' व्यक्तिगत रूपमा चिठीपत्र आदानप्रदानको काम न्यून भएतापनि सरकारी कार्यालय र अन्य कार्यालयबीचको चिठीपत्र आदानप्रदानमा हुलाकको प्रयोग प्रभावकारी रहेको छ ।'

ईएमएस नेपाल सरकारको हुलाक सेवाबाट डकुमेन्ट तथा मालसामान वितरणका लागि संचालित सेवाको नाम हो । भण्डारीका अनुसार ईएमएसमार्फत् नेपाल र विदेशका ३९ देशमा कागजात र सरसामानहरू पठाउन सकिन्छ । यसबाट दक्षिणी महादेश अस्ट्रेलियादेखि युरोपका कतिपय देश हुँदै अमेरिकासम्म कागजात र सामान पठाउन सकिन्छ । 

यस कार्यालयले काठमाडौं उपत्यकाभित्र ३ वटा गाडी राखेर ३ वटै रुट निर्माण गरी 'घुम्ती हुलाक सेवा'को सञ्चालन गर्ने गर्छ । घुम्ती हुलाक सेवाले अहिलेसम्म उपत्यकाभित्रका सरकारी कार्यालयलाई मात्रै समेटेको छ । 

घुम्ती हुलाक सेवाले हुलाकको आम्दानी र प्रभावकारितामा वृद्धि गरेको कार्यालय प्रमुख भण्डारीले बताए । 'घुम्ती हुलाक सेवाबाट कार्यालयले गतवर्ष टिकट र सेवाशुल्कमार्फत ६६ लाख आम्दानी गरेको छ,’ उनले जानकारी दिए ।

व्यावसायिक सेवामा कार्यलयले द्रुत डाँक सेवा सञ्चालन गर्दै आएको छ । ‘यो सेवामा हामीले समयसीमा निर्धारण गरेर नै सामान ईएमएस गर्दै आएका छौं । समयमा सम्बन्धित व्यक्तिले सामाग्री प्राप्त नगरेमा उचित क्षतिपूर्तिको समेत व्यवस्था गरेका छौं । तर यसको प्रभावकारी प्रचार हुन सकिरहेको छैन,’ भण्डारीले बताए ।

कार्यालयले सञ्चालन गर्दै आएको गर्दै आएको हुलाक बचत बैंक ६२ वटा जिल्ला हुलाकमा रहेको छ । तर स्वचालित सेवाको अभावमा थोरै सेवाग्राहीमा सीमित हुँदै आएको छ । पछिल्लो समय सरकारले बचत बैंक सञ्चालन नगर्ने निर्णय गरेपछि यसको कारोबार परिणाममा थप कटौती भएको गुनासो भण्डारीले गरे ।

'सञ्चारको क्षेत्रमा हुलाक एउटा पुरानो संस्था हो,' कार्यालय प्रमुख भण्डारी भन्छन्, 'चिठीपत्र आदानप्रदानका लागि हुलाकको महत्व घटेको छैन । सूचना प्रविधिको विकाससँगै इन्टरनेटको प्रयोगका कारण चिठीपत्रको प्रयोग घट्यो । हामीले हुलाकलाई व्यवसायीकरण गर्न सकिरहेका छैनौं ।' 

यसको समयानुकूल विकास गर्न जरुरी रहेको भण्डारीको भनाइ छ ।