हाम्रो देशमा हाम्रा आफ्नै मौलिक र रैथाने सूपहरू छन्, जुन परापूर्वकालदेखि नै चल्दै आएको झोल पदार्थ हो ।

विदेशी परिकार अँगाल्ने प्रवृत्तिका कारण हाम्रा मौलिक सूपहरू पनि लोप हुने स्थितिमा पुगेका छन् । यहाँ हामीले चर्चा गर्न लागेका ५ सूपहरू स्वस्थबद्र्धक र व्यावसायिक रूपमा प्रयोग गर्न सकिने खालका छन् ।

ज्वानोको झोल, क्वाटीको रस, जोगी झोल, सिस्नोको सूप, कोदो फापरको खोले यी ५ सूपहरू बनाउन चाहिने सामग्री र विधि समेत यहाँ उल्लेख गरिएको छ ।

ज्वानोको झोल 

ज्वानोको झोल बनाउन चाहिने सामग्रीः शुद्ध नेपाली घ्यु २ चिया चम्चा, ज्वानो १०० ग्राम, बेसार आधा चिया चम्चा, नेपाली लसुन १ पोटी, नुन स्वाद अनुसार, अदुवा पेस्ट आधा चिया चम्चा, जिराको धुलो पिन्च, चामलको पिठो आधा कप अर्थात् १२५ ग्राम, पानी १ लिटर 

ज्वानोको झोल बनाउने विधिः सर्वप्रथम बाक्लो कराइ बसाल्नुस् र घ्यू हालेर खर्‍याउनुस् । अनि ज्वानो, लसुन पिसेको, अदुवा हालेर ब्राउन कलर हुन दिने । केही समयपछि चामलको पिठो हालेर भुट्ने अनि पानी हालेर उम्लन दिने र स्वाद अनुसार नुन हालेर तातो तातो सर्भ गर्ने । यो सूप सुत्केरी महिलालाई पिलाउने प्रचलन भए तापनि जो कोहीलाई सर्भ गर्दा स्वस्थबद्र्धक र पोषिलो छ । 

क्वाटीको रस

क्वाटीको रस बनाउन चाहिने सामग्रीः ९ किसिमको गेडागुडी आधा किलो, लसुन १ पोटी, अदुवा ५ ग्राम, अकबरे खुर्सानी २ पिस, नुन स्वाद अनुसार, घ्यू या तोरीको तेल १० ग्राम, ज्वानो आधा चिया चम्चा, गरम मसला होल ५ ग्राम, जिरा धनियाँको धुलो आधा चिया चम्चा, बेसार पिन्च, गरम मसलाको धुलो आधा चिया चम्चा, तेज पात २ पिस, हरियो धनियाँ आधा मुठा ।

क्वाटीको रस बनाउने विधिः प्रेसरमा तोरीको तेल हालेर ज्वानो, गेडा जिरा, लसुन, अदुवा र खुर्सानी पड्काउने र काटेको प्याज हालेर ब्राइन हुन दिने । केही समयपछि बाँकी मसला, गरम मसला, नुन, काटेको गोलभेडा हालेर सानो आँचमा पकाउने । अब उम्रेको मिक्स गेडागुडी हालेर राम्ररी चलाउने । उम्लेको पानी हालेर सूपलाई ३ सिँटीसम्म पकाउने । अन्त्यमा पाकेपछि डाडुले केही खुड्ने र धनियाँ या हरियो लसुन हालेर सर्भ गर्ने । क्वाटी सूपमा खसीको मासु हालेर पनि पकाउन सकिन्छ ।

जोगी झोल

जोगी झोल बनाउन चाहिने सामग्रीः मुसुरको दाल ६० ग्राम, गाजर ४० ग्राम, आलु ३० ग्राम, सिमी २० ग्राम, बन्दा ३० ग्राम, काउली ३० ग्राम, प्याज १ पिस, लसुन ३ केस्रा, अदुवा सानो टुक्रा, नेपाली घ्यू २ चिया चम्चा, नुन स्वाद अनुसार, हरियो खुर्सानी २ पिस, पानी ७५० एमएल, हरियो धनियाँ या लसुन सानो आधा मुठा, बेसार पिन्च, चामल १ मुठी ।

जोगी झोल बनाउने विधिः चामल र दाल मिसाएर पखाल्ने र भिजाइ राख्ने । सूप प्यान बसालेर घ्यु हाल्ने र चप गरेको हरियो खुर्सानी, अदुवा लसुन फुराउने । हल्का बेसार हालेर भिजाएको दाल, चामल, मसिनो गरी डाइस काटेको सबै मिक्स भेजिटेबल ओइर्‍याउने । पानी नुन हालेर स्लो हिटमा पकाउने । ओएल डन हुनासाथ हल्का हरियो धनियाँ हालेर तातो–तातो सर्भ गर्ने ।

सिस्नोको सूप 

सिस्नोको सूप बनाउन चाहिने सामग्रीः ताजा सिस्नो २५० ग्राम, नेपाली लसुन १ पोटी, हरियो अकबरे खुर्सानी २ पिस, तोरीको तेल २५ एमएल, हिमाली टिमुर १ चिया चम्चा, नुन स्वाद अनुसार, मकैको पिठो ३० ग्राम ।

सिस्नोको सूप बनाउने विधिः बाक्लो किटको कराइमा पानी बसाल्ने र शुरूमा मकैको पिठो छर्कने । पानी उम्लन थालेपछि पखालेको सिस्नु ओइराइदिने । बिस्तारै घोटी–घोटी लेदो बनाउने र अन्त्यमा तेलमा कुटेको लसुन, हरियो खुर्सानी फुराएर तड्का दिने र नुन, हिमाली टिमुरको धुलो हालेर मज्जाले घोट्ने र तातो–तातो सर्भ गर्ने ।

कोदो फापरको पिठोको खोले

कोदो फापरको खोले बनाउन चाहिने सामग्रीः कोदोको पिठो २०० ग्राम, तिते फापरको पिठो १२० ग्राम, नेपाली घ्यू २ चिया चम्चा, नुन स्वादअनुसार, पानी ७५० एमएल ।

कोदो फापरको पिठोको खोले बनाउने विधिः बाक्लो कराइमा घ्यू तताउने र दुवै पिठो मिसाएर भुट्ने, ब्राउन कलर हुन थालेपछि पानी ओइराइ दिने र राम्ररी मिक्स गर्ने । स्वादअनुसार नुन हाल्ने र तातो–तातो सर्भ गर्ने ।

खसीको खुट्टी सूप

खसीको खुट्टी सूप बनाउन चाहिने सामग्रीः ताजा खसीको खुट्टा २ पिस, काटेको प्याज १ पिस, तोरीको तेल ५ टी स्पुन, मिक्स गरम मसला १–२ टी स्पुन, बेसार १–२ टी स्पुन, अदुवा लसुन पेस्ट १ चिया चम्चा, नुन स्वाद अनुसार, तेजपात २ पिस, धनियाँ आधा मुठा, अकबरे खुर्सानी ३ पिस, पिसेको जिरा १–२ चिया चम्चा ।

खसीको खुट्टी सूप बनाउने विधिः राम्ररी सफा गरेर खसीको खुट्टालाइ काट्ने र एक साइड लगाउने । प्रेसरमा तेल हालेर गरम मसला फुराउने । प्याज हालेर खैरो बनाउने । अदुवा लसुन र अन्य मसला हालेर चलाउने । खसीको खुट्टा हालेर केही छिन भुट्ने । आवश्यकता अनुसार पानी हालेर ५ सिँटी लगाउने । अन्त्यमा काटेको हरियो धनियाँ हालेर तातो–तातो सर्भ गर्ने ।