रूपन्देहीको बुटवल उपमहानगरपालिकाको मोतिपुरमा निर्माणाधीन औद्योगिक क्षेत्रमा प्रहरी र जग्गा कब्जा गर्न आएकाबीच आइतवार भएको झडपमा मारिएका थप २ जनाको सनाखत भएको छ । 

सोमवार २ जनाको सनाखत भएको हो । मृतकमध्ये पूर्वी नवलपरासीको अरुणखोलाका १८ वर्षीय उज्जव कुमाल र रुपन्देहीको सुद्धोधन गाउँपालिकाका वीरेन्द्रप्रसाद कुर्मीको पहिचान खुलेको रुपन्देहीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी (सीडीओ) ऋषिराम तिवारीले बताए ।

आइतवार कपिलवस्तु जिल्लाको वाणगंगा–१० निवासी ४८ वर्षीय रमेश परियारको मृत्यु भएको पहिचान खुलेको थियो । अर्का १ जना मृतकको अझै सनाखत हुन सकेको छैन । 

सुरक्षा निकायले निकै संयमता अपनाउँदा–अपनाउँदै पनि घटना भएको सीडीओ तिवारीले बताए । सुरक्षा निकायलाई भीडबाट बाहिर सहज रूपमा निस्कने अवस्था नै नरहेपछि अन्तिममा प्रहरीले गोली चलाउन बाध्य भएको उनले बताए । झडपमा ४ जनाको मृत्यु भएको छ । झडपमा परी १६ जना सर्वसाधारण गरी ५० जना घाइते भएका प्रशासनको भनाइ छ ।

बुटवलको मुख्य बजारबाट दक्षिण पश्चिममा रहेको मोतिपुर क्षेत्र आइतवार दिनभरजसो तनावग्रस्त रह्यो । साँझ ४ बजेदेखि रुपन्देही जिल्ला प्रशासनले अनिश्चितकालका लागि कर्फ्यु जारी नगर्दासम्म तनाव जारी रह्यो ।

औद्योगिक क्षेत्र निर्माणस्थलमा बसोबास गर्न आएका ‘सुकुम्वासी’लाई हटाउन सकस परेपछि प्रहरीले गोली चलाएको थियो । युनिभर्सल कलेज अफ मेडिकल साइन्सेजका जनसम्पर्क अधिकृत सुशील गुरुङले ३ जनाको उपचारका लागि अस्पताल पुर्‍याउँदै गर्दा र १ जनाको उपचारका क्रममा मृत्यु भएको जानकारी दिए ।

अतिक्रमित जग्गाबाट स्थानीयलाई हटाउन खोज्दा सुरक्षाकर्मीमाथि ढुंगामुढा र पेट्रोल बम प्रहार भएको रुपन्देहीका सीडीओ ऋषिराम तिवारीको दाबी छ । मृतकका आफन्तले प्रहरीले नियतवश टाउको र छातीमा गोली हानेको आरोप लगाएका छन् । हुलमुलमा गएकाहरू कतिपय अझै हराइरहेका छन् । 

नेपाल सरकार मन्त्रिपरिषद्को २०७२ चैत १ गतेको निर्णयबाट लुम्बिनी प्रदेश रुपन्देही जिल्लाको साविक बुटवल नगरपालिका, टिकुलीगढ, आनन्दवन र फर्साटिकर गाविसका केही भाग ४ किल्ला तोकी ८१३ विगाहा क्षेफलमा मोतिपुर औद्योगिक क्षेत्र घोषणाबाटै स्थानीय चिढिएका थिए । यी क्षेत्र अहिले बुटवल उपमहानगरपालिका, तिलोत्तमा नगरपालिका र शुद्धोधन गाउँपालिकामा पर्छन् ।

२०७५ जेठ २१ गतेमा औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडको सञ्चालक समितिले ९४६ दशमलव ४६ विगाहा जग्गाको डीपीआर स्वीकृत गर्‍यो तर लिमिटेडले ८१३ विगाह जग्गाको मात्र लालपूर्जा प्राप्त गरेको थियो । बाँकी १३३ दशमलव ४६ विगाह जग्गाको लालपूर्जा प्राप्त नभई औद्योगिक क्षेत्र डीपीआरअनुसार निर्माण हुन सक्दैनथ्यो । समस्या के थियो भने १३३ दशमलव ४६ विगाहा जग्गा वर्षौंदेखि मानिसहरूको भोगचलनमा थियो ।

जग्गाको लालपूर्जा पाइने आशामा बसिरहेका उनीहरू थाहै नपाई औद्योगिक क्षेत्रको डीपीआरभित्र समावेश भएपछि सशंकित थिए । उठिबास हुने हो कि भन्ने भयले स्थानीयहरू राज्यसँग निरन्तर संघर्षमा थिए । त्यही विवादको शृंखलामा आइतवार ४ जनाको ज्यान जाने गरी झडपमा परिणत भएको छ ।

अहिले दोस्रो लकडाउन र बर्खा सकिएपछि औद्योगिक क्षेत्रबाट असुरक्षित महसूस गरिरहेका स्थानीयले नदी उकास क्षेत्रमा ‘सुकुम्वासी खुलेको’ हल्ला पिटे । यसो गर्नुको तात्पर्य आफूहरूलाई उठिबास लगाउनुअघि ‘नयाँ सुकुम्वासी’को समस्याले राज्यलाई अल्झाओस् भन्ने थियो । यसरी केही सुरक्षित हुन सकिन्छ भन्ने उनीहरूको मनोविज्ञान थियो ।

‘सुकुम्वासी खुलेपछि’ रूपन्देही, पाल्पा, गुल्मी, नवलपरासी, कपिलवस्तु, गुल्मी लगायतका जिल्लाबाट पहिले नै बुटवल र आसपासका क्षेत्रमा बसिरहेका मानिसहरू आउन थाले । सुकुम्वासीका नाममा मोतिपुर औद्योगिक क्षेत्रको जग्गा कब्जा गर्न थालेपछि भदौ २८ गतेमा मोतिपुर औद्योगिक क्षेत्र वरपर जिल्ला प्रशासन कार्यालयले निषेधित क्षेत्र घोषणा गरेको थियो तर निषेधाज्ञा लामो समय टिक्न सकेन ।

स्थानीय र आगन्तुक ‘सुकुम्वासी’ले बाँस गाढेर टहरा बनाउने र दिनभर कुर्न थाले । राति त्यहाँ कोही सुत्दैन्थे । गत शुक्रवारसम्म करीब २०० बिगाहा क्षेत्रफलमा १२ हजार जनाभन्दा धेरै व्यक्तिले जग्गा ओगटेर कुरिरहेको थिए । २ हजार वटा साना टहरा बनाइएको थियो ।

स्थिति तनावपूर्ण भएपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालयले अपराह्न ४ बजेदेखि अनिश्चितकालसम्मका लागि कर्फ्यू जारी गरेको छ । समस्या शुरू हुनुअघि नै स्थानीयसँग मिलेर समाधान खोज्ने प्रयास नै नगर्नुले दशैंको समयमा एउटा अप्रिय घटना घटेको छ ।