वैशाख ३० गते हुने स्थानीय तह निर्वाचनका लागि उम्मेदवारी मनोनयन गर्ने दिन (वैशाख १२ गते) एमाले उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल गृहजिल्ला रूपन्देही आइपुगेका थिए । बुटवल उपमहानगरपालिका लगायत देशका विभिन्न स्थानमा उम्मेदवार मनोनयनमा भएको उपस्थिति देखेर उत्साही पौडेलले ६० प्रतिशत स्थानीय तहमा एमालेले जीत हासिल गर्ने दाबी गरे । उम्मेदवारको मनोनयनलगत्तै बुटवलस्थित एमाले लुम्बिनी प्रदेश कमिटीको कार्यालयमा लोकान्तरका लागि विमल गौतम, सुशील पन्त र प्रकाश आचार्यले उपाध्यक्ष पौडेलसँग स्थानीय निर्वाचनको सेरोफेरोमा रहेर कुराकानी गरेका छन् ।

प्रस्तुत छ, सदाबहार शालीन, भद्र र लागेको काम फत्ते गरेरै छाड्ने स्वभावका नेता पौडेलसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :

यसपटक स्थानीय तहको उम्मेदवार छान्न कत्तिको सकस भयो ? 

हामीले सहज ढंगले उम्मेदवार चयन गर्‍याैं, अरू पार्टीको तुलनामा । यसअघिको तुलनामा उम्मेदवार बन्ने आकांक्षा, त्यसका निम्ति पहल र प्रयासहरू तुलनात्मक रूपमा बढी देखियो, जुन स्वाभाविक थियो । पार्टी निर्वाचनमा जाँदैछ भने त्यसका लागि नेता/कार्यकर्ताले म योग्य छु भनेर दाबी प्रस्तुत गर्नुलाई म स्वाभाविक ठान्छु । हामीले एउटा व्यवस्थित प्रणाली स्थापित गरेका थियौं । त्यसअनुसार साथीहरूले इच्छा व्यक्त गर्नुभयो र सहज ढंगले नै छनोट भयो । लोकतान्त्रिक र वैज्ञानिक विधि निर्धारण गरिएको हुनाले उम्मेदवार छान्न एमालेलाई कुनै समस्या भएन । 

उम्मेदवार छनोटका आधार के थिए ? 

उम्मेदवार छनौटको आधार सम्बन्धित व्यक्तिको लोकप्रियता, निजको निष्ठा, क्षमता र योगदान थियो । पार्टीले बनाएको मापदण्डको आधारमा नै उम्मेदवार छानिएका हुन् ।

उम्मेदवारी मनोनयनअघि नै यहाँ पार्टीका विभिन्न कार्यक्रममा सहभागी हुन थुप्रै जिल्ला पुग्नुभयो । यसपटक मतदाताको प्रतिक्रिया कस्तो पाउनुभएको छ ? 

मनोनयनको दिनसम्म आइपुग्दा नेकपा एमालेको पक्षमा असाधारण आकर्षण देखिएको छ । उम्मेदवारलगायत एमालेका कार्यकर्तामा असाधारण उत्साह र आत्मविश्वास छ । मनोनयनको बेला देखिएको उत्साहले यसपटकको निर्वाचनमा विजयी हुने शक्ति एमाले हो भन्ने कुराको शुरूमै संकेत गरेको छ । 

तर, राम्राभन्दा हाम्रा मान्छेले टिकट पाए भन्ने व्यापक गुनासो छ नि !

हाम्रा त हाम्रै हुन्, एमालेले एमालेकै मान्छे छान्ने हो । कांग्रेस, माओवादी र जसपाका छान्ने कुरा भएन । हाम्रा भनेको एमालेका छानिएका छन् । व्यक्तिले आफ्ना मान्छे छानेको होइन, जनताको माझमा, कार्यकर्ताको माझमा काम गरिरहेका, कार्यकर्ताले छानेका, जनताले चाहेका मान्छे उम्मेदवार बनेका छन् । 

सत्तारुढ दलहरू गठबन्धन बनाएर चुनावमा होमिएका छन् । पाँचदलीय गठबन्धन एमालेका लागि चुनौती हो कि होइन ? उनीहरूको तालमेललाई कसरी सामना गर्नुहुन्छ ? 

यो गठबन्धन पानीको फोका जस्तै हो । गठबन्धन बालुवाको लड्डु जस्तै हो । गठबन्धनको अवस्था के छ भन्ने कुरा सडकमा देखिसकिएको छ । राष्ट्र र जनताको हित होइन, संकीर्ण स्वार्थका निम्ति बनेको अपवित्र गठबन्धनले हाम्रा लागि चुनौती बन्न सक्ने हैसियत राख्दैन ।  यो गठबन्धन सिद्धान्तहीन, अनैतिक र लक्ष्यहीन ढंगले बनेको स्वार्थको गठबन्धन हो । यो गठबन्धनलाई जनताले अस्वीकार गरेका छन् । यो गठबन्धन अरूका हाम्रा निम्ति चुनौती खडा गर्न होइन, आफ्नो अस्तित्व रक्षाका निम्ति बनेको हो । गठबन्धनका सन्दर्भमा सामना भन्ने शब्दको प्रयोग असान्दर्भिक मात्रै होइन, अनुचित पनि हुन जान्छ । 

हामी जनतामा गइरहेका छौं । जनताको विश्वाससहित शानदार ढंगले चुनाव जित्दैछौं । मैले भनिहालें, यो गठबन्धन बालुवाको लड्डु वा पानीको फोका जस्तो । जतिसुकै डल्लो पार्न खोजेपनि बालुवाको लड्डु बन्छ ? यो त एमालेले फू गर्‍यो भने फुट्छ । गठबन्धनको अवस्था के छ भन्ने देखिएकै छ । तपाईं चितवनमा हेर्नुस्, काठमाडौंमा हेर्नुस्, गठबन्धनको अवस्था के छ भनेर । त्यसैले यसलाई हामीले गणना गरेका छैनौं । यसलाई चुनौती ठानेका पनि छैनौं । 

पाँचदलीय गठबन्धनलाई अनैतिक भन्नुभयो । कमल थापा र एकनाथ ढकालको पार्टीलाई लिएर हिँड्ने एमालेचाहिँ कसरी नैतिक भयो ? 

पाँचदलीय गठबन्धनलाई हराउन एमाले एक्लै काफी छ । कमल थापा र एकनाथजीहरूले सूर्य चिह्न लिएर चुनाव लड्छौं भनेपछि उहाँहरूको गच्छेअनुसार केही ठाउँ दिएको मात्र हो । सूर्य चिह्नबाट चुनाव लड्नुको राजनीतिक र कानूनी अर्थ के हुन्छ, त्यो त सबैले बुझेकै छन् नि । 

गठबन्धनलाई पानीको फोका, बालुवाको लड्डु भन्नुभयो, यसअघि झिनो मतान्तरले जितेका ठाउँहरूमा एमालेलाई हराउन त गठबन्धन काफी होला नि ! 

गठबन्धनका दलहरूको एउटै उद्देश्य आफूले चुनाव जित्नेभन्दा पनि एमालेलाई हराउने भन्ने छ । एमालेको श्रेष्ठता, अग्रतालाई उहाँहरूले मञ्जुर गरिसक्नुभयो । एमालेलाई एक्लै जित्न सकिँदैन भनेर स्वीकार गरिसक्नुभयो । गठबन्धन नबनाई एमालेको सामना गर्न सक्दैनौं, एमालेसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्दैनौं भनेर स्वीकार गरिसक्नुभयो । एमाले सबैभन्दा बलियो, शक्तिशाली पार्टी हो, प्रतिपक्षमा भइकन पनि एमालेसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने ल्याकत छैन भनेर उहाँहरूले गठबन्धन गर्नुभएको छ ।

झिनो मतान्तरको कुरा गर्दा अहिलेको निर्वाचन २०७४ सालको होइन भन्ने हेक्का राख्नुपर्छ । २०७९ सालमा आइपुग्दा जनमतमा व्यापक परिवर्तन भएको छ । २०७४ का मतदाताले पार्टीहरूप्रतिको मूल्यांकन अद्यावधिक गरेका छन् । ठूलो संख्यामा नयाँ मतदाताहरू राम्रो पार्टीलाई मतदान गर्ने मनस्थितिका साथ सहभागी हुँदैछन् । नयाँ मतदातामा एमालेको वर्चश्व छ । हिजो कांग्रेस र माओवादीलाई मतदान गरेका मतदाताले समीक्षा गरेका छन्, गल्ती महशुश गरेका छन् र उनीहरू यसपटक एमालेको पक्षमा छन् । 

दोस्रो कुरा, यसअघि चुनावमा दोस्रो, तेस्रो भएको अधिकांश स्थानहरूमा यसपटक एमालेले शानदार ढंगले विजय हासिल गर्दैछ । वीरगञ्ज महानगरमा एमालेले शानदार ढंगले जित्दैछ । यो खालको स्थिति देशभरी छ । त्यसले गर्दा यो निर्वाचनमा ७५३ मध्येएमाले एक्लैले ६० प्रतिशतभन्दा बढी पालिका र जनप्रतिनिधि जित्दैछ । 

तपाईंहरूले पछि पनि सोध्नुहुनेछ– ६० प्रतिशत भनेको के भयो भनेर ? सोध्दा मैले जवाफ दिन सक्नेगरी आत्मविश्वासका साथ भन्दैछु कि ६० प्रतिशतभन्दा बढी नै हामी जित्दैछौं । महानगरको कुरा गर्दा एकाध ठाउँमा चिप्लिइएछ भने बेग्लै कुरा हो, नत्र सबै, ६ वटै महानगरमा हामीले जित्दैछौं । 

यति धेरै ठाउँमा चुनाव जित्छौं भनेर ढुक्कसाथ भन्दै हुनुहुन्छ, यसपछाडिको सूचना या आधारचाहिँ के हो ? 

नेकपा एमालेको नेतृत्वमा मात्र विकास, समृद्धि सम्भव छ भन्ने कुरा हिजो एमालेले काम गरेका ठाउँमा स्थापित भएका मानकहरूले पुष्टि गर्छन् । दूरदराजका, सुदूरवर्ती क्षेत्रका, गाउँका ग्रामिण क्षेत्रका या शहरी क्षेत्रका मतदाता वा बुद्धिजीवी, यो वा त्यो पेशामा आवद्ध मतदातालाई गएर सोध्नुस् न । सबैले भन्छन्, देशको विकास गर्ने पार्टी एमाले मात्र हो भनेर ।  

एमालेले सरकारको नेतृत्व गर्दैगर्दा जे जस्ता काम गर्‍यो, विकासको, समृद्धिको र सामाजिक न्यायको मानक कायम गरेको छ । विकास र समृद्धि तथा सामाजिक न्यायको नायक एमाले हो । चुनाव जित्ने एउटा आधार यो हो । 

दोस्रो कुरा, हिजो अवसर पाएको बेला काम गरेको थियो, भोलि पनि यसले अवसर पायो भने गर्छ भन्ने कुरा जनताको मनमा गढेको छ । किन अरूको घोषणापत्रलाई आमजनताले पत्याउँदैनन् ? आलोचना पनि गर्दैनन् ? किन भन्दा, अरू पार्टीका घोषणापत्रमा टिप्पणी गर्नुको औचित्य नै छैन ।  एमालेको घोषणापत्रप्रति आमजनताको चासो छ । किन भन्दा एमालेले कार्यान्वयन गर्छ भन्ने विश्वास जनतामा छ । हिजो राम्रो गरेको थियो, घोषणापत्रमार्फत भोलि पनि राम्रो काम गर्छ भन्ने ठानेका छन्, त्यसै अर्थमा एमालेलाई मतदाताले विश्वास गरेका छन् । 

अब तपाईंकै गृहजिल्लाको प्रसंगामा जाऊँ, स्थानीय तहको उम्मेदवार छनोट गर्दा रूपन्देहीमा विष्णु पौडेलको रोजाइलाई ‘उपेक्षा’ गरियो भन्ने टिकाटिप्पणी सुनियो नि !

विष्णु पौडेलको शक्ति, प्रभाव, लोकप्रियता र क्षमताबाट अतालिएकाहरूले गरेको कुण्ठाग्रस्त र नादान टिप्पणी हो यो । यो अति नै सतही, सस्तो र आधारहीन टिप्पणी हो । यस्तो पूर्वाग्रही टिप्पणीको बारेमा शब्द र समय खर्च गर्नु पनि व्यर्थ हुन्छ । यसबारे मैले केही भन्नुपर्दैन । सब कुराको जवाफ समयले दिन्छ । 

स्थानीय तहमा एमालेलाई पराजित गर्न सकियो भने संसदीय चुनावमा विष्णु पौडेलको अभिछिन्न विजयी यात्रामा रोक लगाउन सकिन्छ भन्ने कुनै मनोविज्ञानले काम गरिरहेको त छैन ? 

विचरा, त्यो कल्पनासम्म कसैले गर्न सके त्यसलाई महान मान्नुस् । रूपन्देहीमा १६ वटा पालिका छन् । १६ मध्ये उपमहानगरसहित कम्तिमा १३ पालिकामा हामीले शानदार ढंगले जीत हासिल गर्नेछौं । उपमहानगरसहित सबै नगरपालिका र बहुसंख्यक गाउँपालिकामा हामीले सहज जीत हासिल गर्दैछौं । विष्णु पौडेललाई पछार्ने सपना देख्न त पाइन्छ, सपना देख्नलाई कसले रोक्न सक्छ र ? त्यस्तो सपना देख्नेहरू ब्युँझनासाथ, निर्वाचन परिणाम प्रकाशित हुनासाथ निराश हुनेछन् । 

यसपटक बुटवलको मेयर जित्न गठबन्धनलाई कत्तिको चुनौती ठान्नुभएको छ ? 

बुटवलमा पनि गठबन्धन गर्‍याछन् रे भन्ने मैले पनि सुनें । तर गठबन्धनको अस्तित्व मतदाताले अनुभूति गर्ने तहमा छैन । रूपन्देहीका जनतालाई यहाँ गठबन्धन छ भन्ने नै थाहा छैन । यहाँ एमाले विभाजित भएको छ भन्ने पनि आभास छैन । तपाईं पत्रकार साथीहरू एमाले विभाजनको कुरा गर्नुहुन्छ नि, एमाले विभाजित भएको छ भन्ने रूपन्देहीवासीलाई थाहा छैन । यो गठबन्धन एमालेका लागि चुनौती बन्छ भन्ने यहाँका जनतालाई पत्यार छैन । विगतमा भन्दा फराकिलो मतान्तरले बुटवलमा हामीले चुनाव जित्छौं । एमालेको श्रेष्ठता नयाँ उचाइबाट पुनर्पुष्टि हुन्छ । 

बुटवलका समस्या समाधान गर्न अहिले तपाईंहरूले अगाडि सारेका उम्मेदवार सक्षम हुनुहुन्छ ? 

हो, उहाँ सक्षम हुनुहुन्छ । उहाँ (बाबुराम भट्टराई) यहाँको धेरै पुरानो र अनुभवी नेता हो । भूमिगत कालदेखि उहाँ पार्टीमा लाग्नुभएको हो । राजनीतिक र सामाजिक काममा सक्रिय हुनुहुन्छ । बुटवलको समस्या र विकासको बारेमा राम्रो दख्खल राख्नुहुन्छ । समस्या चिन्ने र समाधान दिन सक्ने, दृष्टिकोण राख्ने उम्मेदवार हुनुहुन्छ । हाम्रो उम्मेदवारको सामु अरू फिक्का छन् । भारी बहुमतका साथ बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको एमालेका उम्मेदवारहरू विजयी बन्नुहुन्छ र उहाँहरूको नेतृत्वमा बुटवलले विकासमा फड्को मार्नेछ । 

स्थानीय तहको चुनावलाई मिनी जनमतसंग्रहको रूपमा लिने गरिन्छ । मंसिरमा हुने प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनमा यो चुनावले के प्रभाव पार्न सक्छ ? 

स्थानीय चुनावका सम्बन्धमा इतिहासबाट शिक्षा लिएको भए हुन्थ्यो । २०७४ सालको स्थानीय तहको निर्वाचनभन्दा केही पहिलेसम्म नेकपा एमाले सरकारमा थियो ।  छापामार शैलीमा सरकारबाट हटाएर हामीलाई प्रतिपक्षमा पुर्‍याइयो । एमाले प्रतिपक्षमा रहेको बेला कांग्रेस र माओवादीले सरकारमा बसेर गठबन्धन गरेका थिए । एकाध ठाउँमा मतपत्र च्यातेर, जालझेल गरेर र राज्य शक्तिको दुरूपयोग गरेर परिवारका सदस्यलाई जिताउने बाहेक त्यो गठबन्धनले कुनै राम्रो नतिजा दिएको थियो र ? त्यसकारण तपाईंले भनेको ठीकै हो, स्थानीय चुनावले सन्देश दिँदैछ । 

निर्वाचनले दिने सन्देश के हो भने मुलुकको नेतृत्व अब एमालेले गर्छ । प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनबाट एकल बहुमतका साथ सरकार सञ्चालन गर्ने हैसियतका साथ आउँछ र प्रदेशमा पनि ७ मध्ये सके सातै नभए ६ वटा प्रदेशमा बहुमतको सरकार बनाउँछ भन्ने सन्देश यो चुनावले दिँदैछ । स्थानीय तहको चुनावले सन्देश के पनि दिनेवाला छ भने परमादेशबाट सत्ताच्युत गरिएको एमाले र केपी ओलीलाई जनादेशले पुनः स्थापित गर्दैछ । हामी चुनाव पर्खेर बसेका छौं ।

तपाईंमा आत्मविश्वास त धेरै देखियो, एमालेले सोचेजस्तो भएन र स्थानीय निर्वाचनमा पराजित हुनुपर्‍यो भने मंसिरमा हुने प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा फेरि माओवादीसँग तालमेल हुने सम्भावना कति छ ? 

चुनावी रणनीतिका सम्बन्धमा म रक्षात्मक मूल्यांकन गर्ने व्यक्ति हुँ । मैले जितिन्छ भनेको अवस्थामा कुनैपनि लडाईं हारेको अनुभव छैन । हारिन्छ भनेको लडाईं बरू जितेको अनुभव छ । 

म २०५१ सालदेखि संसदीय चुनाव लड्दै आएको छु । एकपटक अर्थात २०५६ सालमा चुनाव हारें । चुनाव हार्दा पनि ६ सय मतान्तरमा हारें । मेरो आकलन ११ सय मतान्तरले हार्छु भन्ने थियो । मेरो क्याल्कुलेसन करीब–करीब मिल्यो । मैले जितिन्छ भनेको चुनाव हारेको चाहिँ अनुभव छैन । त्यसर्थ, मेरो कन्फिडेन्समा कुनै अतिरञ्जना छैन । 

जहाँसम्म तपाईंको दोस्रो प्रश्न छ, एमालेलाई माओवादीसँग मिल्नुपर्ने आवश्यकता नै पर्नेछैन । स्थानीय तहको निर्वाचनको नतिजाले तपाईंको प्रश्नको प्रयोजनलाई असान्दर्भिक बनाउँदैछ । तपाईं पत्रकार भएको नाताले यो प्रश्न सोध्ने धर्म हो । तर वैशाख ३० को चुनावको नतिजाले तपाईंको प्रश्नको सान्दर्भिकता खण्डित गर्दैछ, असान्दर्भिक बनाउँदैछ । 

जब नेकपा एमाले एक्लै शानदार बहुमतका साथ प्रतिनिधि सभाको चुनाव जित्ने अवस्थामा हुन्छ भने माओवादीसँग तालमेल गर्नुपर्ने आवश्यकता नै रहन्न । त्यसमा पनि खिइँदै गएको, सक्किँदै गएको, दुब्लाउँदै गएको, हराउँदै गएको, बिलाउँदै गएको माओवादीसँग किन तालमेल गर्नुपर्‍यो ? हुम्लाको आइसको डल्लो आइस बक्समा हालेर वैशाखको चर्को घाममा नेपालगञ्जसम्म ल्याउन त सकिएला, तर बक्सबाट बाहिर निकालेपछिको हालत के हुन्छ ? बक्सबाट बाहिर निकालेपछि धेरैबेर रहनेवाला छैन । माओवादीको अवस्था पनि त्यस्तै हो । 

माओवादीभित्रका इमान्दार नेता, कार्यकर्ता र सदस्यहरू एमालेमा आइरहेका छन् । बाँकी रहेका फेरि पनि आउँछन्, ल्याउँछौं । अर्को चुनावसम्म माओवादी भन्ने पार्टी करीब–करीब सकिन्छ । त्यसकारण स्थानीय चुनावपछि हुने प्रतिनिधि सभा वा प्रदेश सभाको चुनावमा माओवादीसँग गठबन्धन गर्नुपर्ने आवश्यकता नै रहन्न, त्यस्तो गठबन्धनको सम्भावना नै छैन ।