‘द क्लिफ’ । पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जाल (यूट्युब, टिकटक, फेसबूक) मा निकै नै चर्चामा रहने गरेको नाम हो ‘द क्लिफ’ ।

‘क्लिफ’ अंग्रेजी शब्द हो । यसको नेपाली अर्थ हुन्छ – ‘ठाडो भीर’ ।

नेपालको हिमाली तथा पहाडी जिल्लाहरूमा पर्याप्त मात्रामा ठाडा भीर छन् । नेपालको अनेकौं विशेषता मध्येको एक यो पनि हो ।

पर्यटन व्यवसायी राजु कार्कीले विगत १० वर्षदेखि ‘द क्लिफ’ सञ्चालन गरिरहेका छन् । ‘द क्लिफ’ कम्पनीलाई कार्कीले साहसिक पर्यटनको माध्यम बनाइरहेका छन् । उनले साहसिक पर्यटनको नविनतम स्वाद समेत पर्यटन पारखीहरूलाई चखाइरहेका छन् द क्लिफबाटै ।

सिन्धुपाल्चोकको खाडीचौरमा जन्मिएका कार्कीले स्थानीय शारदादेवी माध्यमिक विद्यालयबाट एसएसली उत्तीर्ण गरे । १२ कक्षाको अध्ययन समेत उनले त्यहीँबाट सकाए ।

१२ कक्षा अध्ययन गर्ने समयसम्ममा कार्कीलाई साहसिक खेलहरूमा रुचि लाग्न थालिसकेको थियो । सुनकोशीमा बेलाबखत पर्यटकहरूले र्‍याफ्टिङ गरेको उनले देखेका थिए ।

नदीमा पौडी खेलेको तथा बालुवामा उनी आफैं पनि हाम फाल्ने गरेको कार्की सम्झन्छन् । त्यस्तै दृश्यहरू हेर्दै र भोग्दै जाँदा कार्कीलाई यसमा रमाइलो लाग्थ्यो ।

१२ कक्षाको नतिजामा उनी उत्तीर्ण भए । नतिजा आएपश्चात उनले काम शुरू गर्ने सोच बनाए ।

सिन्धुपाल्चोकको ‘द लास्ट रिसोर्ट’ । नेपालकै पहिलो बन्जीजम्प भएको भोटेकोशीको ‘द लास्ट रिसोर्ट’ विदेशीहरूका लागि पनि आकर्षणको केन्द्र थियो । 

सोही रिसोर्टमा उनले आफ्नो औपचारिक जागिरे जीवन शुरू गर्ने अवसर पाए ‘ट्रेनी’का रूपमा । उनले शुरूमा रिसोर्टमा आफूले तालिम लिए र पछि अरूलाई नै काम सिकाउन थाले । 

बन्जी गर्न जानेहरूलाई डोरी बाँधिदिने, स्टेप सिकाउने जस्ता काम शुरूआती दिनहरूमा गरेको कार्की सम्झन्छन् ।

कार्कीले शुरूआती दिनमा मासिक ३ हजार ५०० रुपैयाँ पारिश्रमिक लिएर काम गरेका थिए । त्यो पनि सिजनमा मात्रै ।

समय बित्दै जाँदा कार्कीले रिसोर्टमा करीब ७ वर्ष काम गरे । शुरूआती दिनमा ‘ट्रेनी’ बनेका कार्की ७ वर्षपछि ‘इन्स्ट्रक्टर’ बनेर निस्किए । उनले रिसोर्टमा बन्जीतर्फको मुख्य जिम्मेवारी नै सम्हालेका थिए । 

रिसोर्टमै काम गर्दा परिचित भएकी फ्रेन्च नागरिक फ्लोरेन्ससँग उनले विवाह गरे । कार्कीलाई विवाहपश्चात फ्रान्स जानुपर्ने भयो । फ्रान्समा रहेकी उनकी सासुआमाको स्वास्थ्यमा समस्या आएपछि उपचार तथा भेटघाटका लागि पत्नीसँग फ्रान्स गएको कार्की सम्झन्छन् । 

फ्रान्स बसाइ नै कार्कीका लागि एउटा अवसर बनिदियो । फ्रान्समा कार्कीले करीब ३ वर्ष बिताए । 

स्वदेशमा रहँदै केही गरौं भन्ने सोच राख्ने कार्कीलाई फ्रान्सको ३ वर्षे बसाइले एक किसिमको हुटहुटी नै जगाइदियो ।

उनी भन्छन्, ‘फ्रान्स गएपछि मलाई नेपाल निकै नै मिस भयो । नेपालमै त्यति राम्रो अवसर छन्, विदेश किन आउँछन् होला है जस्तो लाग्थ्यो र नेपालमै केही गर्नुपर्छ भन्ने लाग्थ्यो ।’

फ्रान्स बसाइका क्रममा त्यहाँको साहसिक खेल तथा साहसिक पर्यटनबारे उनले अध्ययनहरू गरे । 

फ्रान्स, स्विजरल्याण्ड लगायतमा रहेको साहसिक खेल तथा पर्यटनहरूलाई उनले अध्ययन गरे । त्यसपछि नेपालमा आफैं केही काम गर्ने अठोट लिएर उनी फर्किए ।

सोचलाई साकार पारेको यो विन्दु

नेपाल फर्किएपश्चात उनले साहसिक पर्यटनलाई नै प्रवद्र्धन गर्ने गरी काम गर्ने योजना बनाए । त्यसका लागि भोटेकोशी आसपास नै तयारी थाले तर त्यहाँ उनले कसैको पनि साथ पाएनन् ।

उनले आफैंले काम शुरू गरेको लास्ट रिसोर्टसँग समन्वय गरेर काम शुरू गर्ने सोच राखेका थिए तर त्यहाँ भनेजस्तो भएन । 

विगत सम्झँदै कार्की भन्छन्, ‘भी आकारको रक क्लाइम्बिङ वा अन्य केही सञ्चालनमा ल्याउने भन्ने सोच थियो । त्यहाँ सफल भएन ।’

सिन्धुपाल्चोकमा आफूले सोचेजस्तो नभएपछि उनी कुष्मातर्फ लागे । कुष्माको अग्लो स्थानबारे उनले पहिले नै सुनेका थिए । 

त्यहीँ केही काम गर्न सकिन्छ कि भन्दै उनले केही समय अध्ययन गरे । कुष्मामा सरकारले बनाएको झोलुङ्गे पुललाई नै आधार बनाएर व्यवसाय सञ्चालन गर्ने उनको सोच थियो । 

उनले शुरूआतमा त्यहाँबाट बन्जीजम्प र पौडी खेलाउने योजना बुनेका थिए तर सरकारी जग्गामा काम गर्ने सोचले कारणवश धक्का खायो ।

‘प्रक्रियागत झमेला हुने, ढिला हुने जस्ता समस्याले सरकारी जग्गामा काम नगर्ने निधो गरें,’ उनले भने । करीब ७ वर्षअघिको सोचलाई साकार बनाउने पहिलो विन्दु उनलाई यहीँबाट मिल्यो । त्यसपछि उनले एउटा टीम खडा गरे । 

द क्लिफकै नामबाट आफैं पुल बनाउने र त्यहाँबाट सम्भव भएजति सबै पर्यटकीय गतिविधि सञ्चालन गर्ने सोच बनाएर काम अगाडि बढाए उनले । त्यहाँ करीब ६ वर्ष लगाएर द क्लिफले पुल सञ्चालनमा ल्याउन सफल भएको उनले बताए ।

पर्वतको कुष्माबाट शुरू भएर बाग्लुङको बलेवासम्म झोलुङ्गे पुल कोरोना महामारीपछि सञ्चालनमा आएको छ । कार्कीले पुललाई एसियाकै नमूना पुल बनाउने भनेर शुरू गरिएको स्मरण गरे । 

‘एसियाकै नमूना पुल बनाउने भनेका थियौं । संघर्ष पनि नमूना गर्‍यौं,’ उनले भने । 

नेपाल भ्रमण वर्ष २०२१ लाई लक्षित गरेर २०७७ वैशाख १ गतेबाट सञ्चालनमा ल्याउने भनिए पनि कोरोना महामारीका कारण केही समयपछि मात्रै यो सञ्चालनमा ल्याइएको थियो । जुन पुलको लम्बाई ५२० मिटर र २२८ मिटर उचाइ छ ।

विश्वकै दोस्रो अग्लो बन्जी

यो पुलबाट उनले नेपाललाई एक ऐतिहासिक बन्जी हबको रूपमा विकसित गराउने अभियानमा केही सफलता पाएका छन् । यस पुलबाट कार्कीले विश्वकै दोस्रो अग्लो बन्जी जम्प गराउँदै आएका छन् ।

बन्जी पारखीहरूले पुलबाट २२८ मिटर माथि उचाइबाट तल खोंचमा बन्जी हान्न सक्नेछन् । यस्तै सोही पुलबाट विश्वकै अग्लो स्वीङ गराउन पनि उनी सफल भएका छन् ।  

यसअघि विश्वकै अग्लो बन्जी मकाउबाट हुँदै आएको छ । मकाउपछिको यो विश्वकै अग्लोमध्ये दोस्रोमा पर्ने कार्की बताउँछन् ।

शुरूमा ३२ करोड लगानीमा द क्लिफले यहाँ बन्जी र स्वीङ शुरू गरेको थियो । व्यवसाय विस्तारसँगै लगानी पनि अहिले बढ्दै गएको छ । 

कार्कीका अनुसार अहिले सो क्षेत्रमा लगानी करीब ५० करोड रुपैयाँभन्दा बढी छ । व्यवसाय विस्तारका लागि कम्पनीले जग्गा समेत विस्तार गर्दै जाँदा लगानी बढ्न गएको उनी बताउँछन् । 

आकर्षणको केन्द्र बन्दै ‘मिनी एक्टिभिटिज्’

बन्जी र स्विङबाट शुरू भएको व्यवसाय अहिले ६ वटा ‘मिनी एक्टिभिटिज्’मा रूपान्तरित छ । जसमा क्रेजी ब्रिज, गुलेली पिङ, स्काई चेयर, फ्यामिली पिङ, हर्स राइडिङ लगायत छन् । 

कार्कीले द क्लिफमार्फत विश्वकै अग्लो लामो स्काई साक्लिङ खोलेका छन् । आकाशमा डोरीको सहायताले साइकलिङ गर्ने साहसिक खेल स्काइ साइकलिङमा खेल्न सकिन्छ ।

यस्तै कार्कीले कम्पनीमार्फत नेपालकै पहिलो ‘स्काई क्याफे’ सञ्चालनमा ल्याएका छन् । जुन विश्वकै उच्च स्थानमा रहेको कार्कीको दाबी छ । ‘स्काई क्याफे’ द क्लिफको नयाँ प्रकृतिको व्यवसाय हो ।

गत २०७८ फागुन १२ गते आफ्नी पत्नीसहित तत्कालीन अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मा समेत क्याफेमा पुगेका थिए । अर्थमन्त्री शर्मा क्याफेमा पुगिसकेपछि त्यसको चर्चा निकै भएको कार्की बताउँछन् ।

उनले भने, ‘मन्त्रीज्यू नै जानुभएपछि त्यहाँ धेरैको आकर्षणको केन्द्र बनेको छ ।’ यद्यपि अहिले वर्षा सिजन शुरू भएसँगै पर्यटक आगमनको संख्या घटेको छ । ‘यो समय अफसिजन हो, अहिले त पर्यटकीय गतिविधि घटेको छ,’ उनले भने ।

हालै मात्र स्काई क्याफेमा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा पत्नी आरजु देउवा पुगिन् । उच्च तहका अधिकारीहरूको भ्रमणले पनि अहिले केही सहज भएको कार्की बताउँछन् । स्काई क्याफेमा २ हजार ५०० रुपैयाँ तिरेर जो कोही पनि जान सक्छन् । 

कार्कीका अनुसार त्यहाँ १५ मिनेट बस्ने व्यवस्था मिलाइएको छ । त्यहाँ जुस र कफीसहित फूड प्लेटर पाइन्छ भने भिडियो र फोटोको शुल्क पनि सोही प्याकेज अन्तर्गत नै पर्छ । 

सो क्याफे पछिल्लो समय युवा पुस्ताको आकर्षणको केन्द्र बन्दै गएको कार्की बताउँछन् । करीब १ करोड लगानीमा स्काई क्याफे सञ्चालनमा ल्याइएको छ । 

कम्पनीले केही दिनअघि मात्रै स्काई ग्लाइडिङ सार्वजनिक गरेका छ । स्काई ग्लाइडिङ स्काई साइकल र जीपलाइनको समिश्रण भएको कार्कीले बताए ।

नेपालमा पहिलो पटक सार्वजनिक गरिएको स्काई ग्लाइडिङमा उभिएर मज्जा लिन सकिन्छ ।

विकासको नमूना 

द क्लिफले आफ्नो प्रोजेक्ट सो क्षेत्रमा सञ्चालन गरेपछि त्यस क्षेत्रको जीवनशैली नै फेरिएको कार्की बताउँछन् । अहिले बलेवा क्षेत्रमा शिक्षा तथा स्वास्थ्य सुविधाको पहुँच बढ्दै गएको उनको भनाइ छ । 

बागलुङ क्षेत्रमा पनि युवाहरू पलायनको दर कम भएको उनी बताउँछन् । सो क्षेत्रमा अहिले होमस्टे र होटलहरू पनि निकै खुलिरहेका छन् । 

ट्याक्सी समेतले रोजगारी पाएको भन्दै कार्कीले लोकान्तरसँग भने, ‘यसले विकास भनेको यस्तो हुने रहेछ है भन्ने चाहिँ त्यहाँ देखाएको छ ।’

द क्लिफलाई ब्राण्ड बनाउने योजना

द क्लिफको परियोजना अहिले करीब ४२ रोपनी क्षेत्रफलमा छ । उनले बिस्तारै नयाँ–नयाँ साहसिक खेलहरू अध्ययन गर्ने र सञ्चालनमा ल्याउने सोच बनाएका छन् । जसका लागि जग्गा र लगानी पनि विस्तार गर्दै जाने सोचमा उनी छन् ।

साथमा द क्लिफलाई एउटा मजबुत ब्राण्डको रूपमा विकास गरेर अगाडि बढ्ने समेत उनको योजना छ । पछिल्लो समय आन्तरिक पर्यटकहरूको बाक्लो उपस्थितिले व्यवसायलाई टेवा दिएको भन्दै युवाहरूका लागि थप योजना ल्याउने उनको सोच छ ।