फ्रान्सका राष्ट्रपति इम्मानुएल म्याक्रों तीनदिने चीन भ्रमणका क्रममा बुधवार बेइजिङ पुगेका छन् । 

तीन वर्षभन्दा बढीको अन्तरालमा म्याक्रों चीन पुगेका हुन् । कोभिड महामारी तथा रुस–युक्रेन द्वन्द्वका कारण म्याक्रों चीन जान सकेका थिएनन् । अहिले व्यापारीहरूको विशाल टोलीका साथ उनी चीन पुगेर विश्वको दोस्रो अर्थतन्त्रसँग आर्थिक सम्बन्ध कायम राख्नका लागि कोशिश गरिरहेका छन् । 

पश्चिमी सञ्चारमाध्यमहरूमा म्याक्रोंले चीनका राष्ट्रपति सी चिनपिङलाई रुस–युक्रेन युद्ध रोक्नका लागि थप सक्रिय पहल गर्न अनुरोध गर्ने उल्लेख गरिएको छ । यस द्वन्द्वलाई रोक्न सक्ने क्षमता चीनसँग मात्र छ किनकि रुसमाथि चीनको प्रभावका कारण पुटिनले सीलाई सुन्छन् भन्ने कुरामा म्याक्रों तथा पश्चिमी जगत विश्वस्त छन् । 

युद्ध शुरू हुनुअघि त्यसलाई रोक्न आफैं मस्को पुगेका अनि युद्ध चलिरहेको बेलामा पनि पुटिनसँग फोनमा कुराकानी गरेका म्याक्रोंले आफ्नो तहबाट युद्ध रोक्न सम्भव नरहेको कुरा बुझेर सीलाई पुकारा गरिरहेका हुन् । 

आज (६ अप्रिल) म्याक्रों र सीबीच भेटघाट हुँदैछ र उनीहरूले युक्रेन युद्धका विषयमा कुराकानी गर्नेछन् । त्यसो त चीनले १२ बुँदे शान्ति प्रस्ताव ल्याएर युद्ध रोक्नका लागि पहल थालिसकेको छ । युद्धरत दुवै पक्षलाई शान्ति प्रस्तावका केही बुँदा मान्य छन् भने अन्य बुँदामा उनीहरू सहमत छैनन् । 

युद्धका कारण सबभन्दा बढी समस्या युरोपले बेहोर्नुपरिरहेको तीतो यथार्थलाई म्याक्रोंले सीसमक्ष राख्ने द गार्डियन पत्रिकामा एन्जलिक क्रिसाफिस र एमी हकिन्स लेख्छन् । पुटिनमाथि कूटनीतिक दबाब दिई युद्ध अन्त्यका लागि पहल गर्न सीलाई म्याक्रोंले अनुरोध गर्ने सम्भावना छ । 

त्यसका साथै चीनसँगको आर्थिक सम्बन्धलाई अघि बढाउने उद्देश्य पनि म्याक्रोंले लिएका छन् । अमेरिकाले फ्रान्स लगायतका पश्चिमा साझेदारहरूलाई चीनसँगको आर्थिक सम्बन्धविच्छेदका लागि प्रेरित गरिरहेको वर्तमान परिस्थितिमा म्याक्रोंले फ्रान्सको स्वतन्त्र वैदेशिक आर्थिक नीतिलाई स्थापित गर्न खोजेको देखिन्छ । 

रोयटर्स समाचार संस्थामा मिसेल रोज र लाउरी चनको सामग्रीमा उल्लेख भएअनुसार, म्याक्रोंले चीनसँग व्यापारिक तथा कूटनीतिक सम्बन्ध घटाउने कार्यको प्रतिकार गर्नुपर्ने बताए । बेइजिङ र पश्चिमका बीच पार पाउनै नसकिने तनावको स्थिति रहेको भन्ने भाष्यलाई म्याक्रोंले अस्वीकार गरेका छन् । 

अनि चिनियाँ विश्लेषकहरू युरोपका अन्य देशभन्दा फ्रान्ससँग चीनको सम्बन्ध बलियो रहेको मान्यता राख्छन् । गत फेब्रुअरी महिनामा प्रकाशित एक प्रतिवेदनमा फुदान विश्वविद्यालयका प्राध्यापक चाङ ची र स्वे शङले अकस सम्झौताका कारण फ्रान्स र अमेरिकाको सम्बन्ध बिग्रिएको अनि रुस–युक्रेन द्वन्द्वमा अमेरिका र फ्रान्सले रुसलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा भिन्नता देखिएको तर्क गरेका छन् । त्यसैले कतिपय चिनियाँहरू म्याक्रोंलाई केही हदसम्म मैत्रीपूर्ण पश्चिमी नेताका रूपमा लिन्छन् । 

तर पोलिटको पत्रिकाका सुजेन लिन्च र स्टुअर्ट लाउको शब्द सापटी लिँदै भन्नुपर्दा अमेरिकी दबाबमा म्याक्रोंले  युरोपेली आयोगकी अध्यक्ष उर्सुला फोन देर लेयनलाई पनि आफूसँगै बेइजिङ लगेका छन् । 

उर्सुलाले चीनविरुद्ध कठोर रवैया अपनाइरहेकी छन् । अमेरिकाले भनेको जस्तो चीनसँग पूर्ण सम्बन्ध विच्छेद (डिकपलिङ) शब्दावलिको साटो उनले जोखिमरहितता (डि–रिस्क) भन्ने शब्द प्रयोग गरेकी छन् । संवेदनशील प्रविधिमा चीनको पहुँचलाई सीमित पार्ने अनि महत्त्वपूर्ण वस्तुहरूमा चीनप्रतिको निर्भरता घटाउने उनको आशय हो । यो एक किसिमले भन्दा नरम किसिमको सम्बन्ध विच्छेद हो । 

चीनप्रति म्याक्रोंको लचिलो दृष्टिकोण अनि उर्सुलाको कठोर दृष्टिकोणलाई बीबीसीकी टेस्सा वोङले ‘गूड कप, ब्याड कप’ (नरम र कठोर प्रहरी) का रूपमा चित्रित गरेकी छन् । अमेरिकाका राष्ट्रपति जो बाइडनसँग निकट सम्बन्ध राख्ने अनि नेटोको अडानलाई खुलेर समर्थन गर्ने उर्सुला ब्याड कप हुन् भने चिनियाँ शान्ति प्रस्तावमा मिलनविन्दु भेटिएको भन्ने म्याक्रों गूड कप हुन् । 

चीनले युरोपेलीहरूबीचको मतभिन्नतालाई आफ्नो पक्षमा उपयोग नगरोस् भन्नका लागि म्याक्रोंसँग उर्सुला पनि पछि लागेको देखिन्छ ।

युरोपका प्रभावशाली मुलुकलाई अमेरिकी प्रभावबाट मुक्त गरी आफूसँगको सम्बन्ध सुधारका लागि फकाउने चीनको उद्देश्य रहेको कतिपय विश्लेषकहरूको मत छ । फ्रान्स अनि (केही हदसम्म) जर्मनी अमेरिकी नेतृत्वको एंग्लो–स्याक्सन कठोर नीतिबाट प्रस्थान गरी स्वतन्त्र नीति अपनाउन खोज्छन् र त्यसलाई रोक्न अमेरिकाले उर्सुलालाई उपयोग गर्न खोजेको देखिन्छ । 

बेइजिङमा म्याक्रों र उर्सुलाले ताइवानका विषयमा चीनलाई संयमित रहनका लागि आग्रह गर्ने बताइएको छ । तर ताइवानकी राष्ट्रपति त्साई इङ–वनले अमेरिकामा त्यहाँका सभामुख केभिन मककार्थीसँग बुधवार भेटघाट गरेपछि आक्रोशित चीनले ताइवान नजिक एन्टी–सबमरिन हेलिकप्टर र तीनवटा युद्धपोत पठाएको खबर छ । त्यसैले आफ्नो सार्वभौम भूभागका रूपमा लिएको ताइवानका विषयमा चीनले कुनै लचकता अपनाउने छैन । 

त्यसैले पश्चिमले अपेक्षा गरेजस्तो म्याक्रों र उर्सुलाको यो साझेदारीको असर राष्ट्रपति सीमाथि पर्ने सम्भावनाका विषयमा शंका छ । रुसलाई घातक हतियार सहयोग नगरे पनि रुसको सुरक्षा चिन्तालाई गम्भीरतापूर्वक लिएको चीनले कारोबारी सम्बन्ध कायम राखिरहनेछ । वास्तवमा भन्ने हो भने रुसमाथि चीनको प्रभावका कारण युरोपको सुरक्षामा चीनसँगको सुसम्बन्ध महत्त्वपूर्ण हुनाले युरोपेली संघले चीनसँग निहुँ खोज्ने सुविधा छैन । 

अनि रुस–युक्रेन द्वन्द्वका कारण युरोपको अर्थतन्त्र पनि अभूतपूर्व रूपमा दबाबमा परेको स्थितिलाई युरोपेली नेताहरूले विचार गरिरहेको हुनुपर्छ । विशेषगरी फ्रान्समा बढ्दो महंगीका कारण आक्रान्त जनतालाई म्याक्रों सरकारले ल्याएको सेवानिवृत्ति उमेर बढाउने निर्णयले आक्रोशित बनाइरहेको छ । उनीहरूको निरन्तर विरोध प्रदर्शनका कारण त्यहाँ आर्थिक र सामाजिक कठिनाइहरू देखिन थालेका छन् । 

यस्तो स्थितिमा चीनसँग थप सहकार्य गरेमा मात्र फ्रान्सले अर्थतन्त्र उकास्ने अवसर पाउनेछ भनी चाइना इन्स्टिच्युट्स अफ कन्टेम्पोररी इन्टरनेशनल रिलेशन्सका रिसर्च फेलो सन कछिनले ग्लोबल टाइम्सलाई दिएको टिप्पणी सान्दर्भिक छ । यो कुरा फ्रान्स मात्र नभई सम्पूर्ण युरोपको सवालमा पनि लागू हुन्छ ।

युरोपको रणनीतिक स्वायत्तताको पैरवी गर्ने तथा व्यावहारिकतावादी नीति अपनाउने म्याक्रोंले फ्रान्सलाई अमेरिका र चीनबीचको सन्तुलनकारी शक्तिका रूपमा उभ्याउन खोजेका छन् । त्यसैले चीनसँग कटुतापूर्ण सम्बन्ध राख्नका लागि अमेरिका र युरोपका अन्य केही देशले गरेको प्रयासका विपरीत म्याक्रोंले राष्ट्रपति सीसँग दक्षिणी भागमा रहेको क्वाङ्चाउको शुक्रवार भ्रमण गर्ने कार्यक्रम छ । 

सीका बुवा सी चोङसुनले क्वाङ्चाउमा चीनको आर्थिक सुधारको सूत्रपात गरेकाले उक्त स्थान सीका लागि विशेष महत्त्वपूर्ण छ । उक्त भ्रमणमा म्याक्रोंसँग उर्सुला रहने छैनन् अनि सी र म्याक्रोंले खुलेर कुरा गर्ने अवसर पाउनेछन् । त्यस्तै म्याक्रोंसँग गएका ५३ जना कारोबारी सीईओहरूले चीनसँगको आर्थिक सम्बन्धको घनत्व वृद्धिमा पैरवी पनि गर्नेछन् ।  

त्यसो त चीनलाई पनि युरोपसँगको सम्बन्धमा कठोरता अपनाउने सुविधा छैन । अमेरिकासँगको सम्बन्ध बिग्रिरहेको बेलामा विश्वका अन्य मुलुकहरूसँगको आर्थिक सम्बन्ध वृद्धि गर्ने चीनको रणनीति छ र युरोप त्यसका लागि महत्त्वपूर्ण कडी हो । त्यसैले गत फेब्रुअरीमा चीनका शीर्ष कूटनीतिकर्मी वाङ यीले युरोपका विभिन्न देशहरूको भ्रमण गरी सम्बन्ध सुधारका लागि पहल गरेका थिए । 

चीन आफैं पनि आर्थिक रूपमा स्वनिर्भर हुन खोजिरहेको छ र राष्ट्रपति सीले दोहोरो परिचालन (डुआल सर्कुलेशन) को नीति ल्याएर विदेशी कारोबार तथा आन्तरिक उपभोगलाई वृद्धि गराउन खोजेका छन् । विदेशी कारोबार युरोपका शीर्ष अर्थतन्त्रहरूसँगको आर्थिक सुसम्बन्धबाट बढ्ने हो । 

त्यसैले म्याक्रोंको ताजा चीन भ्रमण दुवै पक्षका लागि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण रहेको छ । बहुध्रुवीय विश्वमा स्वतन्त्र परराष्ट्रनीति अपनाउँदै फ्रान्सले चीनप्रति युरोपेली संघको भन्दा लचिलो दृष्टिकोण राख्दै आर्थिक र कूटनीतिक सम्बन्ध कायम गर्नु सुखद घटनाक्रम हो । फ्रान्सलाई चीनसँगको सामीप्यको मूल्य चुकाउनका लागि एकध्रुवीयता पक्षधर शक्तिले कदम चाल्न सक्ने सम्भावनालाई चाहिँ इन्कार गर्न सकिँदैन ।