अमेरिकाको गुप्तचर संस्थाले युक्रेनमा रुसको आक्रमण भएमा किएभ सहित पूरा देश ७२ देखि ९६ घन्टामा रुसी कब्जामा जाने अनुमान गरेको थियो । 

लडाइँ शुरू भएको ७२ घन्टाभन्दा बढी समय बितिसक्दा पनि किएभमाथि रुसको नियन्त्रण नहुँदा अमेरिका तथा पश्चिमले रुसलाई गिल्ला गरिरहेको छ । युक्रेनीहरूले रुसको कठोर प्रतिकार गरिरहेको भन्दै पश्चिमाहरू काखी बजाइरहेका छन् । 

यस्तो स्थितिमा अमेरिकाले सन् २००३ मा इराकमाथि गरेको आक्रमण र अहिले रुसले युक्रेनमाथि गरेको आक्रमणको तुलना गरिहेरौं । यी दुई घटनाको तुलनाले कुनै पनि देशमाथि कब्जा गर्न कति गाह्रो छ भन्ने कुरा देखाउँछ । 

अमेरिकाले इराकमा आफ्ना ३ लाख सैनिक उतारेको थियो । इराक भौगोलिक हिसाबमा युक्रेनभन्दा सानो मुलुक हो र युक्रेन जति बाक्लो जनघनत्व पनि त्यहाँ छैन । तैपनि इराक कब्जा गर्न अमेरिकालाई तीन हप्ता लागेको थियो । 

त्यसमाथि इराकलाई अन्य कुनै पनि देशले सहायता उपलब्ध गराएको थिएन । अनि इराकको गुप्तचर सेवा पनि क्षमतावान थिएन । विदेशी शक्तिहरूले इराकलाई अमेरिकी सेनाको गतिविधिका बारेमा चौबीसै घन्टा सूचना उपलब्ध गराएका थिएनन् । 

तर युक्रेनलाई पश्चिमी सैन्य गठबन्धनले चौबीसै घन्टा सूचना दिइरहेको छ । अनि नेटोले युक्रेनलाई हतियार उपलब्ध पहिलेदेखि गराएको छ र अहिले पनि गराइरहेको छ । 

र विश्वलाई रुसप्रति घृणा उत्पन्न गराउन मनोवैज्ञानिक कारवाही तथा प्रचारबाजी (साइअप्स प्रोपागान्डा) फैलाइरहेको छ । पश्चिमका सञ्चारमाध्यमहरू त्यसका लागि व्यापक परिचालित गरिएका छन् । 

युक्रेनको जनघनत्व बाक्लो छ र इराकको भन्दा जनसंख्या पनि बढी छ । अनि रुसले युक्रेनमा यतिखेर ३० देखि ४० हजार सैनिक मात्र पठाएको छ । 

रुसी सैनिकहरू द्रुत गतिमा अघि बढिरहेका छन् । उनीहरू सकेसम्म कम नागरिक हताहत हुन् भन्ने विषयमा सचेत छन् । यति ठूलो देशमा आक्रमण गर्नुपरेको अनि युक्रेनी सुरक्षा बलले आवासीय क्षेत्रमा लुकेर प्रहार गरिरहेकोले रुसी सेनालाई निकै विवेक प्रयोग गरेर मात्र सैन्य कारवाही गर्नुपर्ने बाध्यता छ । 

जंगी अड्डाहरूलाई ताकेर लक्ष्यमा ठ्याक्कै प्रहार गर्ने हतियार (प्रिसिजन वेपन्स) को प्रयोग रुसी सेनाले गरिरहेको छ । 

सैन्य दृष्टिकोणबाट हेर्दा रुसले अहिलेसम्म आफ्नो क्षमताभन्दा निकै कम बलप्रयोग गरिरहेको छ । विशेषगरी उसले अत्याधुनिक घातक हतियार प्रयोग गरेकै छैन । कमभन्दा कम नागरिक हताहतीका लागि उसले यस्तो सतर्कता अपनाएको हो । 

रुसले एकदमै सामान्य हतियार प्रयोग गरिरहेको छ । विगत २० वर्षमा रुसले विकसित गरेको क्यालिबर बाहेक हातहतियार प्रयोग गरेकै छैन ।

अहिलेसम्म रुसले यस आक्रमणमा कब्म्याट ड्रोन, घुमीघुमी लक्ष्यमा प्रहार गर्ने लोइटरिङ म्युनिसन, हाइपरसोनिक क्षेप्यास्त्र, विद्युतीय हतियार (इलेक्ट्रोनिक वारफेयर) वा व्यापक क्षेत्रलाई विनाश गर्ने हवाई आक्रमणको उपयोग गरेकै छैन । रुसले सिरियामा विद्रोहीहरूका विरुद्ध प्रयोग गरे जति हतियार युक्रेनमा प्रयोग गरेकै छैन । 

रुससँग युक्रेनका सबै भवनहरू ध्वस्त पार्न सक्ने हतियार छ । क्रुज क्षेप्यास्त्र, ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र, मल्टिपल लोन्च रकेट सिस्टम, हेभी मोर्टार, हेभी फ्लेमथ्रोअर मल्टीब्यारल रकेट लोन्च सिस्टमको प्रयोग रुसले गरेकै छैन । 

रुसी र युक्रेनीहरू समान स्लाभ जातिका मानिस भएकाले रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले सकेसम्म कम नागरिक हताहत हुन् भन्नेमा ध्यान दिन सेनालाई निर्देशन दिएका छन् । पश्चिमप्रति बफादार लागूपदार्थ दुर्व्यसनी र नवनाजीहरूलाई मात्र तारो बनाउन उनले आदेश दिएका छन् । 

तर इराकमा आक्रमण गर्दा अमेरिकाले यस्ता कुरामा ध्यान दिएको थिएन । गोरा र काला क्रिस्चियन अमेरिकीहरूलाई खैरो छाला भएका इराकी मुसलमानहरूप्रति कुनै मायाममता थिएन । युद्धमा मारिने सर्वसाधारण उनीहरूका लागि कोल्याटरल ड्यामेज मात्र थिए । यस्तो हुँदा समेत इराक कब्जा गर्न अमेरिकालाई तीन हप्ता लागेको थियो । 

युक्रेनमा अहिलेसम्म लगभग ४०० रुसी सैनिकको ज्यान गएको अनुमान बेलायतको रक्षा मन्त्रालयले गरेको छ । रुस आफैंले हताहतीको यकिन संख्या सार्वजनिक गरेको छैन । लुगान्स्क र डोनेत्स्कमा भएको क्षतिलाई समेत जोड्दा बेलायती अनुमान सही हुन सक्छ । युक्रेनी अधिकारीहरू चाहिँ ३५ सय रुसी सैनिक मारिएको भनी प्रचारबाजी गरिरहेका छन् ।

इराकमाथि अमेरिकी आक्रमणको तुलनामा युक्रेनमाथि रुसको आक्रमण भर्खर मात्र शुरू भएको हो । अनि माथि भनिए जस्तै रुसले क्षमताभन्दा कम हतियार मात्र प्रयोग गरेको छ । अमेरिकाले इराकमा तैनाथ गरेको सैनिकको संख्याभन्दा आठ गुणा कम सैनिकका साथ रुसले कारवाही चलाइरहेको छ । 

युक्रेनी नागरिक कम मारिऊन् भनेर रुसले सतर्कता अपनाइरहँदा युक्रेनी सरकार चाहिँ आफ्ना नागरिकलाई बलि चढाउन उद्यत देखिन्छ । उसले १८ देखि ६० वर्षका पुरुषलाई देश छोडेर जान प्रतिबन्ध लगाएको छ । अनि जनतालाई मोलोटोभ ककटेल अर्थात् पेट्रोल बम प्रहार गरेर रुसी सैनिकहरूलाई रोक्न पनि उसले निर्देशन दिएको छ । 

यो भनेको शहरी युद्धकला (अर्बन वारफेयर) को एक रूप हो । यसलाई सफलताका साथ दमन गर्न निकै कौशल चाहिन्छ र समय पनि लाग्छ । यो गृहयुद्धमा पनि उपयोग गरिने विधि भएकाले युक्रेनमा रुसी आक्रमणपछि गृहयुद्ध समेत चर्किने देखिन्छ । 

बेलायत लगायतका पश्चिमी मुलुकहरूले रुसलाई युक्रेनमा थप पीडा दिने गरी युक्रेनलाई हातहतियार सहयोग गर्ने बताइरहेका छन् र हतियार उपलब्ध समेत गराइरहेका छन् । अर्थात्, उनीहरू युक्रेन गृहयुद्धमा प्रवेश गरोस् र अमेरिका अफगानिस्तान तथा इराकमा लामो समय फसे जस्तै रुस युक्रेनमा लामो समय फसोस् भनी रणनीति बनाइरहेका छन् । 

तर युक्रेनमा असैन्यीकरण र नाजीविहीनीकरण (डिमिलिटराइजेसन यान्ड डिनाजिफिकेसन) मात्र गर्ने रुसको योजना छ । आखिर ऊ अफगानिस्तान र इराकमा लोकतन्त्र बहाली गर्न अमेरिकाले चलाएको जस्तो कारवाही युक्रेनमा चलाइरहेको छैन, मात्र नेटोको आक्रामकताबाट आफ्नो सुरक्षालाई बलियो बनाइरहेको छ । 

युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदीमीर जेलेन्स्कीले रुससँग तटस्थताका लागि वार्ता गर्न सकिने भनेपछि पुटिनले केही समयका लागि सैन्य कारवाही रोक्न रुसी सेनालाई निर्देशन दिएका थिए । पछि अमेरिकाकी परराष्ट्र राज्यमन्त्री वेन्डी शरम्यानले किएभको निर्णयलाई स्वीकार गरिने बताएकी थिइन् । तर रुसलाई युक्रेनमा हावी हुन नदिने रणनीति बनाएको पश्चिमले जेलेन्स्कीलाई रुससँग सम्झौता गर्नबाट रोक्यो । जेलेन्स्कीले सम्झौता गर्न नमानेपछि रुसको सैन्य कारवाही पुनः शुरू भयो ।  

युक्रेनी सेनालाई अमेरिकाले लामो समयदेखि तालिम दिँदै आएको छ । अमेरिकाका सैन्य तथा गुप्तचर प्रशिक्षकहरूले युक्रेनीलाई आवासीय क्षेत्रमा भारीभरकम हतियार तैनाथ गर्न लगाउँछन् । 

त्यहाँबाट प्रहार गरिएका हतियारलाई प्रतिकार तथा प्रत्याक्रमण गर्नका लागि रुसी सेनाले कारवाही चलाउँदा आवासीय क्षेत्र समेत चपेटामा पर्न गएको छ । इराक र सिरियामा विद्रोहीहरूलाई अमेरिकीले यस्तै तालिम दिएर सरकारी फौजलाई सर्वसाधारणमाथि आक्रमण गराउने परिस्थिति निर्माण गरेको उदाहरण छ ।

यसरी आवासीय क्षेत्रमा रहेका सर्वसाधारणमाथि रुसी सेनाले आक्रमण गरेर युद्धअपराध गरेको भन्ने भाष्य स्थापना गर्न खोजिँदैछ । युक्रेनमा भइरहेको आक्रमणमा युद्धअपराधको मुद्दा आकर्षित हुने भनी अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतले बताइसकेको छ । 

रुसले यसलाई पनि मद्देनजर राख्दै विवेकपूर्ण कारवाही चलाउनुपरेको छ । 

अनि सर्वसाधारण नमार्न र युक्रेनी नवनाजीहरूलाई मात्र सफाया गर्न रुसी सेनाले किएभ लगायतका शहरमा घरघरमा गएर खानतलाशी गर्नुपर्नेछ । दोस्रो विश्वयुद्धमा सोभियत सेनाले जर्मनीमा यसै गरी नाजीहरूको सफाया गरेको थियो । त्यस्तो कारवाही पूरा गर्नका लागि समय लाग्छ ।