नेपाल पर्यटन तथा होटल व्यवस्थापन प्रतिष्ठान (नाथम)का प्रिन्सिपल रामकैलाश बिछाको स्नातकोत्तरको शैक्षिक प्रमाणपत्र नक्कली रहेको आरोप त्यहाँ कार्यरत शिक्षकहरूले लगाएका छन् ।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमातहत रहेको उक्त कलेजका प्रिन्सिपलकै शैक्षिक योग्यताको प्रमाणपत्र नक्कली रहेको आरोप लागेको हो ।

स्नातक तथा स्नातकोत्तर तहको अध्यापन हुने उक्त कलेजमा प्रिन्सिपल हुनका लागि स्नातकोत्तर तह उत्तीर्ण भएकै हुनुपर्ने प्रावधान छ । प्रिन्सिपलमा जागिर खानकै लागि उनले भारतबाट ल्याएको स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्र नक्कली रहेको आरोप लागेको छ ।

कलेज स्रोतबाट लोकान्तरलाई प्राप्त स्नातकोत्तर तहको शैक्षिक प्रमाणपत्र भारतको तमिलनाडु प्रान्तमा रहेको मदुराई कामराज विश्वविद्यालयले जारी गरेको देखिन्छ । प्रमाणपत्रमा उनको नामको अंग्रेजी स्पेलिङ नै गलत छ । सर्टिफिकेटमा नाम राम कैलाशबिल्हा लेखिएको छ ।

सन् २०१२ मा उनले एमएससी टुरिजम एन्ड हस्पिटालिटी म्यानेजमेन्ट (नन सेमेस्टर)अन्तर्गत सन् २०१२ मा फर्स्ट क्लासमा स्नातकोत्तर उत्तीर्ण गरेको भनिएको छ । कुल १००० अंकमा ६५४ अंक ल्याएर फर्स्ट क्लास उत्तीर्ण भएको प्रमाण पत्रमा उल्लेख छ । उनको रजिस्ट्रेसन नम्बर १० एन ####००१ उल्लेख गरिएको छ । ९ अक्टोबर २०१२ मा जारी प्रमाणपत्रमा परीक्षा नियन्त्रक डा. एम राजियाकोडीको हस्ताक्षर छ ।

नाथमको स्नातकोत्तर तहमा अध्यापन गराउने एक शिक्षकले प्रिन्सिपल बिछाको स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्र नक्कली हुनुको दुईवटा आधार प्रस्तुत गरे । पहिलो, विदेशबाट स्नातकोत्तर तह उत्तीर्ण गरे पनि नेपालको त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट उनले समकक्षता (इक्विभ्यालेन्ट) गराएका छैनन् ।

नक्कली सर्टिफिकेट भएकै कारण ११ वर्षसम्म पनि समकक्षता नलिएको ती शिक्षकको आरोप छ । दोस्रो, उनले आफ्नो स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्र नाथमको प्रशासनलाई पनि रेकर्डका लागि उपलब्ध गराएका छैनन् ।

'आवश्यक पर्दा मसँग स्नातकोत्तर तहको शैक्षिक प्रमाणपत्र छ भनेर क्याम्पस प्रशासनलाई देखाउने र रेकर्डमा सधैंका लागि राख्न नदिने गर्नुभएको छ,' ती शिक्षकले लोकान्तरसँग भने, 'कहीँ कतै यो सर्टिफिकेटको रेकर्ड नरहोस् र नियामक निकायले जाँच तथा छानबिन नगरोस् भन्ने उद्देश्यले उहाँले त्यो सर्टिफिकेट क्याम्पस प्रशासनमा दाखिला गराउनुभएको छैन ।'

उनको स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्र नक्कली रहेको भनी छानबिन गर्नका लागि नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी) र अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा उजुरी समेत परेको उनले खुलाए ।

'सीआईबी र अख्तियारमा पनि उजुरी परेको छ । उजुरीकर्ताले फलोअप गर्दा सर्टिफिकेटका विषयमा भारतमा पत्राचार गरिएको भनेर सीआईबीबाट जानकारी दिने गरिएको छ,' ती शिक्षकले लोकान्तरसँग भने ।

यस विषयमा बिछासँग प्रतिक्रिया लिँदा उनले आफ्नो स्नातकोत्तर तहको सर्टिफिकेट सक्कली रहेको दाबी गरे । तर, त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट समकक्षता प्रमाणित नगराएको भने उनले स्वीकारे ।

'मलाई स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्र इक्विभ्यालेन्ट गराउन जरुरी नै छैन । मलाई नेपालमा थप अध्ययन गर्नुपरेको भए इक्विभ्यालेन्ट गराउँथें,' बिछाले लोकान्तरसँग भने, 'र, मैले आफ्नो स्नातकोत्तर तहको सर्टिफिकेट क्याम्पस प्रशासनमा जम्मा गर्न जरुरी पनि छैन, किनभने मैले आफ्नो स्नातक तहको सर्टिफिकेटबाट नै प्रिन्सिपलको जागिर खाएको हो ।'

२०५० सालमा पर्यटन मन्त्रालयअन्तर्गतको विकास समिति हुँदा नै आफूले प्रशिक्षक पदमा अधिकृतसरह जागिर खाएको हुनाले अहिले स्नातकोत्तर तहको प्रमाणपत्रको कुनै आवश्यकता नै नरहेको र त्यस विषयमा कसैलाई सरोकार नहुनुपर्ने उनको कथन छ ।

'शाखा अधिकृत हुँदा स्नातक तहकै प्रमाणपत्रको आधारमा निजामतीतर्फका कर्मचारीहरू उपसचिव, सहसचिवसम्म बढुवा हुन्छन्,' बिछाले थपे, 'त्यसैगरी तालिम केन्द्र हुँदा प्रशिक्षक भएजस्तै अहिले कलेजको हेड अफ डिपार्टमेन्टमा बढुवा भएको हो । सिनियर भएको नाताले मलाई प्रिन्सिपलको समेत जिम्मेवारी दिइएको हो ।'

आफू कलेजमा शिक्षक नभएर होटल एन्ड करिकुलम विभागको हेड अफ द डिपार्टमेन्ट रहेको हुनाले प्रिन्सिपलको जिम्मेवारी दिइएको उनको दाबी छ । 'मैले स्नातक वा स्नातकोत्तर तहमा पढाएको भए मलाई स्नातकोत्तर तहको शैक्षिक प्रमाणपत्रको आवश्यकता पर्थ्यो । तर, म यहाँ हाकिम भएको हुनाले मलाई क्याम्पसमा त्यो सर्टिफिकेट पेस गर्न आवश्यकता नै छैन, कुनै जरुरी नै परेको छैन,' बिछाले लोकान्तरसँग भने ।

भारतबाट नै होटल म्यानेजमेन्टमा स्नातक गरेको र पछि स्नातकोत्तर गरेको उनले बताए । '१२५ वर्ष पुरानो मदुराई विश्वविद्यालयबाट उत्तीर्ण गरेको स्नातकोत्तर तहको शैक्षिक प्रमाणपत्र फेक हो वा होइन भन्ने प्रश्न गर्ने अधिकार पत्रकारको होइन,' उनले थपे, 'त्यसको छानबिन वा अनुसन्धान गर्ने निकायले छानबिन गर्ला नि ! मलाई पत्रकारले सोधेर टर्चर दिनुभएन ।'

उक्त विश्वविद्यालयमा रेगुलर कोर्स तथा डिस्ट्यान्स लर्निङ कोर्स समेत रहेका हुनाले आफूले सिरियरली डिस्ट्यान्स लर्निङ कोर्स गरी स्नातकोत्तर तह उत्तीर्ण गरेको उनले बताए ।

उक्त कलेजमा स्नातक तह र स्नातकोत्तर तहको कोर्स पढाइन्छ । त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन प्राप्त भएको ब्याच्लर अफ होटल म्यानेजमेन्ट, ब्याच्लर अफ ट्राभल एन्ड टुरिजम म्यानेजमेन्ट गरी स्नातक तहका दुई कोर्स र मास्टर्स अफ होटल म्यानेजमेन्ट गरी स्नातकोत्तर तहको एक कोर्स अध्यापन गराइन्छ । बीचएममा २६४ जना, बीटीटीएममा १७६ जना, एमएचएममा ४० जना विद्यार्थीहरू एक शैक्षिक सत्रमा भर्ना हुन्छन् । बीएचएममा ५ लाख ७५ हजार रुपैयाँ, बीटीटीएममा ३ लाख रुपैयाँ र एमएचमा ३ लाख रुपैयाँ प्रतिविद्यार्थी शुल्क लिने गरिन्छ ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालयको व्यवस्थापन संकायका डीन डिल्लीराज शर्मा भने नाथममा त्रिभुवन विश्वविद्यालयकै व्यस्थापनतर्फ स्नातक तथा स्नातकोत्तर तहको पढाइ हुने हुनाले प्रिन्सिपल, हेड अफ डिपार्टमेन्ट (एचओडी) वा एकेडेमिक पदमा रहन स्नातकोत्तर अनिवार्य हुनुपर्ने बताउँछन् ।

'नाथमको विषयमा पर्यटन मन्त्रालयको आफ्नै बोर्डले हेर्नेगर्छ । त्यहाँको प्रिन्सिपलको सर्टिफिकेट फेक हो वा होइन भन्ने कुरा मलाई थाहा छैन,' डीन शर्माले लोकान्तरसँग भने, 'तर, नाथममा हाम्रै युनिभर्सिटीको स्नातक र स्नातकोत्तर तहको पढाइ हुने हुनाले प्रिन्सिपल, एचओडी वा शिक्षक हुनका लागि स्नातकोत्तर हुनैपर्छ ।'

डीनले नै 'स्नातकोत्तरसम्मको योग्यता हुनुपर्छ' भने पनि प्रिन्सिपल बिछा भने त्यसको आवश्यकता नभएकाले मास्टर्सको सर्टिफिकेट पेस नगरेको जिकिर गर्छन् । स्नातक र स्नातकोत्तर तह उत्तीर्ण गर्ने विद्यार्थीको सर्टिफिकेटमा हस्ताक्षर गर्ने प्रिन्सिपलले नै स्नातकोत्तर छैनन् भने त्यो गम्भीर कुरा हो, त्यस विषयमा अविलम्ब छानबिन गरी कारबाहीको दायरामा ल्याउनुपर्छ ।

'नाथममा पहिले तालिम मात्र दिने गरिन्थ्यो । तर, पछि टीयूबाट सम्बन्धनप्राप्त स्नातक तथा स्नातकोत्तर तहको कोर्स सञ्चालन हुन थालेपछि बिछालाई पनि स्नातकोत्तरको प्रमाणपत्र आवश्यक पर्‍यो,' नाथमका एक एचओडीले लोकान्तरसँग भने, 'त्यसपछि उनले भारतबाट मास्टर्सको फेक सर्टिफिकेट ल्याउनुभयो । त्यो सर्टिफिकेट देखाएर प्रिन्सिपलको जागिर ४ वर्षदेखि खाइरहनु भएको छ, तर सर्टिफिकेट पेस भने गर्नुभएको छैन ।' छानबिन हुने डरले सर्टिफिकेट पेस नगरेको उनले खुलाए ।

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमातहतको निकाय भएकाले मन्त्रालयका सचिवको अध्यक्षतामा सञ्चालक समिति गठन गरिएको छ । मन्त्रालयका सचिव भरतमणि सुवेदी अध्यक्ष रहेको उक्त बोर्डमा श्रम विभागका महानिर्देशक कृष्णप्रसाद ज्ञवाली,  अर्थ मन्त्रालयका सहसचिव ईश्वरीप्रसाद अर्याल, ट्रेकिङ एजेन्सिज एसिसिएसन अफ नेपाल (टान)का अध्यक्ष निलहरि बास्तोला, नाटाका अध्यक्ष रमेश थापा, होटल एसोसिएसन अफ नेपाल (हान)का अध्यक्ष विनायक शाह, नेपाल पर्यटन बोर्डका सीईओ धनन्जय रेग्मी सदस्य छन् । त्यसैगरी नाथमका कार्यकारी निर्देशक नारदकुमार लुइँटेल उक्त बोर्डको सदस्य सचिव हुन् ।

प्रिन्सिपलको सर्टिफिकेट फेक रहेको तथा आवश्यक कारबाहीका लागि नाथमको बोर्डमा समेत उजुरी दिइएको छ । तर, बोर्डले कुनै पनि कारबाही गर्न सकेको छैन । बोर्डका सदस्य सचिव तथा नाथमका कार्यकारी निर्देशक लुइँटेल पनि विगत ४ वर्षदेखि यो विषय उठ्दै आएको स्वीकार्छन् ।

'प्रिन्सिपल बिछा राष्ट्रिय योजना आयोगका सदस्य डा. आरपी बिछाको आफ्नै कान्छो भाइ हुनुहुन्छ,' लुइँटेलले लोकान्तरसँग भने, 'उहाँको सर्टिफिकेटको विषय अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले टुंग्याइसकेको छ ।'

असाधारण बिदा लिएर ३ वर्ष निजी कलेजमा काम

प्रिन्सिपल बिछाले ३ वर्षको असाधारण बिदा लिएर निजी कलेजमा प्रिन्सिपलको हैसियतमा काम गरेको समेत पाइएको छ । १५ जुन २०१० देखि १५ जुन २०१३ सम्म उनले असाधारण बिदा लिएका थिए ।

सोही अवधिमा उनी पोखरास्थित नेपाल टुरिजम एन्ड होटल म्यानेजमेन्ट कलेजमा प्रिन्सिपल बनेका थिए । नाथमका प्रशासन प्रमुख ज्ञानेन्द्र राज पण्डितले मन्त्रालयमा पठाएको विवरणमा उनले उक्त तीन वर्षको असाधारण बिदा स्वीकृत गराएको देखिन्छ ।

त्यसबाहेक उनले झन्डै साढे ९ महिना थप बिदा स्वीकृत गराएका थिए । १६ जुन २०१३ देखि १४ मे २०१४ सम्म २८० दिनका लागि उनले बिरामी बिदा लिएको देखिन्छ । सहायक विभाग प्रमुख भएको अवस्थामा उनले २८० दिनको बिदा लिएको देखिन्छ ।

१३ फेब्रुअरी १९९४ मा प्रशिक्षकको रूपमा उनी अस्थायी नियुक्त भएका थिए भने ७ फेब्रुअरी १९९६ मा उनले स्थायी नियुक्ति पाएका थिए ।