पाकिस्तानको चुनावी नतिजामा स्पष्ट बहुमत ल्याउन नसकेका दुई विरोधी राजनीतिक नेताहरू, पाकिस्तान मुस्लिम लिग (पीएमएलएन)का नवाज शरीफ र पाकिस्तान तहरीक-ए-इन्साफ (पीटीआई) का इमरान खानले आ-आफ्नो दल विजयी भएको घोषणा गरेका छन् । तर, चुनावपछि पाकिस्तानले झन् अनिश्चितताको सामना गर्ने देखिएको छ ।

सबैभन्दा विवादित चुनाव

निर्वाचन आयोगको वेबसाइटमा पोस्ट गरिएको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार जेलमा रहेका नेता खानको पीटीआईसँग जोडिएका स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूले सबैभन्दा बढी सीट जितेका छन् ।

१०२ सीटमा स्वतन्त्र उम्मेदवार विजयी हुँदा त्यसमध्ये कम्तीमा ९७ जना पीटीआई सम्बद्ध उम्मेदवार छन् । (चुनाव चिह्नसमेत खोसिएपछि पीटीआईका उम्मेदवारहरू स्वतन्त्र रूपमा मैदानमा उत्रिएका थिए ।)

यसैबीच, शरीफको पीएमएलएन ७३ सिटसहित दोस्रो स्थानमा छ भने बिलावल भुट्टो जरदारीको पाकिस्तान पिपुल्स पार्टी (पीपीपी)ले ५४ सी0टसहित तेस्रो स्थान हात पारेको छ । अझै केही स्थानको नतिजा आउन बाँकी छ ।

'यो सम्भवतः पाकिस्तानको इतिहासमा सबैभन्दा विवादास्पद चुनाव हो,' अल जजिराका कमल हैदरले इस्लामावादबाट रिपोर्टिङ गरेका छन् ।

उनका अनुसार पीटीआईका अध्यक्ष गोहर अली खान राष्ट्रिय संसद् र पञ्जाब प्रान्तमा हुनेछन्, जहाँ उनीहरूले बहुमत भएको दाबी गरिरहेका छन् । उनीहरूले खैबर पख्तुनख्वा प्रान्तमा पनि चुनाव जितेका छन् ।

यसैबीच, चुनाव जितेको दाबी गर्ने पीएमएलएनका शरिफले पनि आफूले गठबन्धन सरकार बनाउन खोज्ने बताएका छन् ।

पीपीपीका जरदारीले आफ्नो पार्टीविना केन्द्र, पञ्जाब र बलुचिस्तान प्रान्तमा सरकार गठन हुन नसक्ने कुरामा जोड दिएका छन् ।

अल जजीराका संवादडाटा आबिद हुसेनका अनुसार मतदान बन्द भएको दुई दिनपछि ठूला तीन राजनीतिक शक्तिहरूबीच विभाजित जनादेश देखा परेको छ र अब के हुन्छ भन्ने बारेमा अस्पष्टता छ ।

पछिल्लो समय देखिएको विभाजनसँगै दुई वर्षदेखि राजनीतिक अस्थिरता, पूर्वनिर्धारित अर्थतन्त्र र बढ्दो आन्तरिक उथलपुथल भोगेको २४ करोड १० लाख जनसंख्या भएको देश पाकिस्तानमा कसले सरकार बनाउने भन्ने ठूलो प्रश्न खडा भएको छ । आगामी सरकार निर्माणमा ठूलो सुरक्षा चुनौती रहेको हुसैनको भनाइ छ ।

पाकिस्तानी राजनीतिक विश्लेषक जैघम खानले प्रारम्भिक नतिजाको घोषणापछि दुईवटा सम्भावित परिदृश्य रहेको बताए ।

'सबैभन्दा सम्भावित परिदृश्य गठबन्धन सरकार हो, जसमा सबै राजनीतिक दल समावेश हुन्छन् तर पीटीआई समावेश हुनेछैन,' खानले अल जजीरालाई भने । यसमा दुई ठूला राजनीतिक दल पीपीपी र पीएमएलएन, साथै जमात-ए-इस्लामी र अन्य समावेश हुनेछन् ।

'दोस्रो परिदृश्य अलि कम सम्भावित तर प्राविधिक रूपमा सम्भव के छ भने, पीपीपीले पीटीआईसँग हात मिलाएर सरकार बनाउने,' उनल भने । स्वतन्त्र उम्मेदवार बनेका पीटीआई आवद्ध उम्मेदवारले सबैभन्दा बढी सीट जितेका छन् ।

विरोध प्रदर्शनको अर्थ

चुनावी नतिजा आउने क्रममा लगातार दोस्रो दिन देशभर विरोध प्रदर्शन भयो । प्रदर्शनकारीहरूले निर्वाचन परिणाम ढिलाइले अधिकारीहरूलाई मतगणनामा धाँधली गर्न अनुमति दिएको पुष्टि भएको दाबी गरे ।

नेटब्लक्सले मतदानको क्रममा सोशल मिडिया प्लेटफर्म एक्स (ट्वीटर) मा राष्ट्रव्यापी अवरोध भएको दाबी गर्‍यो । इमरान नेतृत्वको पार्टी पीटीआईले उक्त अवरोधलाई 'बिलकुलै लाजमर्दो' भनेको छ ।

अनुगमनकर्ता संस्था 'फ्रि एन्ड फेयर इलेक्सन नेटवर्क'ले निर्वाचन सम्पन्न गरेकोमा निर्वाचन आयोगको सकारात्मक मूल्यांकन गरेको छ तर नतिजा घोषणा गर्न भएको ढिलाइले परिणामको वैधानिकतामाथि प्रश्न उठ्न सक्छ भन्ने टिप्पणीसमेत गरेको छ ।

यसबाहेक सरकारले निर्वाचनको दिन मोबाइल र इन्टरनेट सेवाहरू निलम्बन गरेको छ,' उक्त संस्थाले भनेको छ, 'निर्वाचन परिणाम व्यवस्थापन प्रक्रिया सुधार गर्न संसदीय प्रयासहरूको वर्षौंको प्रयासलाई कमजोर बनाइएको छ,' उक्त संस्थाको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

यसैबीच अमेरिका, बेलायत र युरोपेली संघले पाकिस्तानको चुनावी प्रक्रियाबारे चिन्ता व्यक्त गर्दै पार्टीका कार्यकर्ताहरूको गिरफ्तारीलगायत हस्तक्षेप, अनियमितता र जालसाजीको दाबीलाई पूर्णरूपमा छानबिन गरिनुपर्ने बताएका छन् ।

नयाँ सरकार गठनमा सेनाको कस्तो भूमिका ?

पाकिस्तानमा जनतामा निराशा र अनिश्चितताको बीचमा देशको शक्तिशाली सेनाका प्रमुख जनरल सैयद असिम मुनीरले मतदानपछि आफ्नो पहिलो सार्वजनिक बयानमा भनेका छन्, 'राष्ट्रलाई अराजकता र ध्रुवीकरणको राजनीतिबाट अगाडि बढ्नका लागि स्थिर हात र उपचारात्मक स्पर्श चाहिन्छ, जुन २५० मिलियन जनताको प्रगतिशील देशलाई सुहाउँदैन ।'

‘चुनाव जीत र हारको शून्य योग प्रतियोगिता (जिरो सम गेम) होइन, जनताको जनादेश निर्धारण गर्ने अभ्यास हो,’ मुनीरले एक वक्तव्यमा भनेका छन् ।

सेना देशको राजनीतिक मामिलामा एक प्रमुख खेलाडी हो र सन् १९४७ देखि तीन दशकभन्दा बढी समयसम्म प्रत्यक्षरूपमा शासन गरेको अनुभव सेनासँग छ ।

किंग्स कलेज लन्डनकी वरिष्ठ फेलो आयशा सिद्दिकाले पाकिस्तानको सेनाले पीएमएलएनको नेतृत्वमा कमजोर गठबन्धन बनाउन चाहेको शंका आफूलाई लागेको बताइन् ।

'एक हिसाबले यी हामीले पाएका नतिजाहरू हुन्,' सिद्दिकाले अल जजीरालाई भनिन्, 'तर म यो पनि तर्क गर्छु कि यो सेनाले अपेक्षा गरेको परिणाम होइन । उनीहरूले मतदाताको उपस्थिति कम गराउन धेरै प्रयास गरे, तर मानिसहरू जोशका साथ बाहिर आएर मतदान गरे ।'

सिद्दिकाका अनुसार सेनाले पीएमएलएन र पीपीपीलाई सँगै ल्याएर गठबन्धन सरकारलाई समर्थन गर्ने सम्भावना छ, तर भुट्टो जरदारी, शहबाज शरीफ वा नवाज शरीफले कसले नेतृत्व गर्ने भन्ने अझै निश्चित छैन ।

अल जजीरामा प्रकाशित विश्लेषणलाई लोकान्तरका लागि ईश्वर अर्यालले भावानुवाद गरेका हुन् । - सम्पादक