कात्तिक १७, २०८०
सोउल– उत्तर कोरियाले दूतावास बन्द गर्ने हालैको शृङ्खला आफ्नो बाह्य सम्बन्ध सुधार गर्नका लागि ‘नियमित मामिला’ भएको स्पष्ट पारेको छ । दक्षिण कोरियाले आर्थिक सङ्कटका कारण दूतावास बन्द गरेको दाबी गर...
काठमाडौं – साउदी अरब र इरानबीच लामो समयदेखि द्वन्द्व छ । तर अहिले आएर उनीहरूबीचको तिक्तता झनै बढेर गएको छ ।
यी दुई शक्तिशाली मुलुकहरू लामो समयदेखि क्षेत्रीय प्रभुत्वका लागि संघर्ष गरिरहेका छन् ।
दशकौं पुरानो संघर्षको केन्द्रमा धर्म पनि छ । साउदी अरब सुन्नीबहुल देश हो भने इरान शियाबहुल देश हो ।
पश्चिम एसियामा धार्मिक विभाजन देखिन्छ । केही देश शियाबहुल छन् भने केही चाहिँ सुन्नीबहुल । समर्थन र सल्लाहका लागि उनीहरू इरान वा साउदी अरबतर्फ ढल्किन्छन् ।
ऐतिहासिक रूपमा साउदी अरब राजतन्त्र हो । साउदी अरब इस्लामको जन्मस्थल हो र इस्लामिक विश्वमा सबभन्दा महत्त्वपूर्ण स्थान हो । त्यसैले ऊ आफूलाई मुस्लिम संसारको नेता ठान्छ ।
तर सन् १९७९ मा इरानमा भएको इस्लामिक क्रान्तिले उसलाई चुनौती दियो । त्यसपछि पश्चिम एसियामा क्रान्तिकारी धर्मतन्त्रसहितको शासनप्रणाली देखियो । इरानले यो मोडल संसारभरि फैलाउने लक्ष्य लिएको थियो ।
विगत १५ वर्षमा लगातार केही घटनाका कारण साउदी अरब र इरानबीच मतभेद बढेको छ ।
सन् २००३ मा अमेरिकाले इरानको प्रमुख विरोधी इराकमा आक्रमण गरेर सद्दाम हुसेनको सत्ता ढाल्यो अनि देशलाई तहसनहस बनायो । त्यसपछि शियाबहुल सरकार बन्ने बाटो खुल्यो र देशमा इरानको प्रभाव तीव्र गतिमा बढ्यो ।
सन् २०११ मा अरब देशहरूमा विद्रोहको आवाज चर्किरहेको थियो । त्यसले गर्दा त्यहाँ राजनीतिक अस्थिरता उत्पन्न भयो ।
इरान र साउदी अरबले यस उथलपुथलको फाइदा उठाउँदै सिरिया, बहराइन र यमनमा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्न थाले ।
इरानका आलोचकहरू ऊ पश्चिम एसियामा आफू र आफ्ना निकटवर्तीहरूको प्रभुत्व चाहन्छ । इरानदेखि भूमध्यसागरसम्म ऊ नियन्त्रण चाहन्छ ।
इरानले क्षेत्रीय प्रभुत्वको संघर्ष जित्न थालेको देखिन्छ ।
सिरियाका राष्ट्रपति बशर अल–असदलाई इरान (र रुस) को समर्थन छ । त्यसैको बलमा उसको सेनाले साउदी अरबको समर्थन भएको विद्रोही गुटलाई व्यापक रूपमा पछार्न सक्षम बनेको छ ।
साउदी अरब अहिले इरानको प्रभुत्व रोक्न आतुर छ । साउदी युवराज मोहम्म्द बिन सलमानको सैन्य दुस्साहसले क्षेत्रीय तनावलाई झनै खराब बनाएको छ ।
उनले छिमेकी मुलुक यमनमा विद्रोही हूतीविरुद्ध चार वर्षदेखि युद्ध गरिरहेका छन् । त्यहाँ इरानको प्रभाव नबढोस् भनेर उनले त्यसो गरेका हुन् । तर चार वर्षपछि अब यो युद्ध उनका लागि गलपासो बनेको छ ।
इरानले हूती विद्रोहीहरूलाई सहयोग गरेको आरोप अस्वीकार गरे पनि संयुक्त राष्ट्रसंघको एक प्रतिवेदनमा तेहरानले हूतीहरूलाई हतियार र प्रविधि दुवै उपलब्ध गराइरहेको उल्लेख छ ।
यहुदी देश इजरायल आफ्नो सीमासँग जोडिएको सिरियामा इरान समर्थक लडाकूहरूको आक्रमणका कारण डराएको छ । इजरायल र साउदी अरबले सन् २०१५ मा इरानको आणविक कार्यक्रमको प्रबल विरोध गरेका थिए ।
इरान र साउदी अरबबीचको प्रतिद्वन्द्विता शीतयुद्ध जस्तै छ । उनीहरू आमनेसामने भएर लडिरहेका छैनन् । तर उनीहरू छद्मयुद्ध (प्रोक्सी वार) मा अल्झिएका छन् ।
सिरिया यसको स्पष्ट उदाहरण हो । यमनमा साउदी अरबले इरानमाथि विद्रोही हूतीहरूलाई ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र दिएको आरोप लगाएको छ । त्यो क्षेप्यास्त्र साउदी सीमामा प्रहार गरिएको थियो ।
इरानले खाडीको रणनीतिक जलमार्गहरूमा पनि प्रभाव देखाएको छ । उक्त जलमार्ग भएर नै साउदी अरबबाट तेल आपूर्ति गरिन्छ । हालै विदेशी ट्यांकरहरूमाथि गरिएको आक्रमणमा पनि इरानको हात रहेको अमेरिकाको भनाइ छ । तर इरानले त्यसलाई अस्वीकार गरेको छ ।
खाडीको समुद्री सीमामा इरान र साउदी अरब आमनेसामने छन् र बढ्दो तनावका कारण दुवैमा व्यापक संघर्षको जोखिम बढेको छ ।
अमेरिका तथा पश्चिमी शक्तिहरूका लागि खाडीमा अन्तर्राष्ट्रिय शिपिङ र तेल ट्यांकरको स्वतन्त्र आवागमन आवश्यक छ ।
युद्ध भएमा जलमार्गमा अवरोध आउँछ । अनि अमेरिकी जलसेना र वायुसेना पनि युद्धमा होमिने सम्भावना रहन्छ ।
लामो समयदेखि अमेरिका र उसका सहयोगी देश पश्चिम एसियामा इरानलाई अस्थिर फैलाउने शक्तिका रूपमा लिइरहेका छन् । साउदी नेतृत्व पनि इरानलाई आफ्नो अस्तित्वमाथिको खतराका रूपमा बुझ्छ । साउदी युवराज
सलमान इरानको बढ्दो प्रभाव रोक्नका लागि जुनसुकै हदमा पुग्ने कुरा गर्छन् ।
साउदी अरब असुरक्षित छ भन्ने कुरा शनिवार मात्र उसका तेल प्रशोधन केन्द्रहरूमा गरिएको आक्रमणले देखाइसकेको छ । युद्ध भइहालेछ भने पनि योजनाबद्ध रूपमा नभई कुनै अप्रत्याशित घटनाका कारण शुरू हुन सक्छ ।
तर साउदी अरबको सक्रियता, ट्रम्प प्रशासनले यस क्षेत्रमा देखाएको चासो लगायतले पश्चिम एसियामा अनिश्चितताको संकेत गरेको छ । यसले पश्चिम एसियामा यस तनावलाई थप अर्को आयाम दिएको छ ।
बीबीसीबाट
सोउल– उत्तर कोरियाले दूतावास बन्द गर्ने हालैको शृङ्खला आफ्नो बाह्य सम्बन्ध सुधार गर्नका लागि ‘नियमित मामिला’ भएको स्पष्ट पारेको छ । दक्षिण कोरियाले आर्थिक सङ्कटका कारण दूतावास बन्द गरेको दाबी गर...
सिरियाको पूर्वी प्रान्त देइर अल–जोरमा मध्यरातपछि अमेरिकी हवाई आक्रमणमा परी कम्तीमा नौ जना लडाकू मारिएका छन् । सिरियन अब्जरभेटरी फर ह्युमन राइट्सका अनुसार अमेरिकी लडाकु विमानले देइर अल–जो...
अमेरिका र बेलायतका सेनाले बिहीवार यमनको हुथी नियन्त्रित कैयौं क्षेत्रहरूमा हवाई हमला शुरू गरेका छन् । लाल सागर (रेड सी) हुँदै सामान ओसारपोसार गर्ने कमर्सियल जहाजमाथि पटक-पटकको ड्रोन हमला तत्काल रोक्न...
पेट्रो चीनको शाखा चाङ्छिङ तेल क्षेत्रले उत्तरपश्चिम गान्सु प्रान्तको ह्वान्सियान काउन्टीमा १० करोड टनभन्दा बढी भूगर्भीय भण्डार भएको तेल क्षेत्र फेला पारेको छ। हालसम्म चाङ्छिङ आयलफिल्डले यस क्षेत्रमा ५०.२४ मिलियन टनको...
हमासको कमान्ड सेन्टरलाई निशाना बनाउँदै इजराइली सेना बुधबार गाजाको सबैभन्दा ठूलो अस्पतालमा प्रवेश गरेको छ । हजारौँ बिरामी र आश्रय लिएका नागरिकहरू रहेको अस्पतालमुनि हमासको कमान्ड सेन्टर रहेको सेनाले बताएको छ ...
पाकिस्तानको क्वेटामा सुरक्षाकर्मीको एउटा समूहमाथि शुक्रबार आक्रमण हुँदा कम्तीमा १४ सैनिकको मृत्यु भएको छ । घटनाबारे बलुचिस्तान प्रान्तका एक वरिष्ठ सरकारी अधिकारी सइद अहमद उमरानीले एएफपीसँग भने, “तटीय ...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...