संघीय चुनावको रापताप जति बढ्दै छ त्यति नै सघन छलफलमा राजनीतिक दलका नेताहरू छन् । 

विशेषगरी सत्ता गठबन्धनमा रहेका वामपन्थीदलहरू आगामी चुनावलाई लिएर घनिभूत छलफलमा छन् । 

स्थानीय चुनावमा नेपाली कांग्रेससँगको गठबन्धनमा त्यति सन्तुष्ट नरहेका नेकपा माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टी संघीय चुनावमा न कांग्रेसको साथ छाड्न सक्ने अवस्थामा छन्, न त यसअघिकै जसरी चुनावी गठबन्धनमा सहभागी हुन चाहन्छन् । 

संघीय चुनावमा सकेसम्म धेरै सीटमा जीत निकाल्ने सूत्रको खोजीमा उनीहरू जुटेका छन् । 

त्यसका लागि वामपन्थी दलहरूको मोर्चाबन्दी गरेर कांग्रेससँग बार्गेनिङ पावर बढाउने उनीहरूको प्रारम्भिक प्रयास छ । 

सत्ता गठबन्धनमा रहेका नेकपा माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी पार्टी र जनता समाजवादी पार्टी सरकारमा नरहेको तर भावनात्मकरूपमा निकट रहेको वामदेव गौतम नेतृत्वको नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियानसहितको वामपन्थी मोर्चा बनाउने बारेको सघन छलफलमा नेताहरू रहेका छन् । 

तत्कालीन नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को बहुमत सचिवालय सदस्य दुईपटक छलफलमा जुटेका छन् । वामपन्थी पार्टीहरूलाई समेटेर एउटै कम्युनिस्ट पार्टी बनाउने र अहिले तत्काल त्यो सम्भव नभए वामपन्थी मोर्चा बनाएर निर्वाचनमा सहभागी हुने गरी उनीहरूको छलफल केन्द्रित छ । 

छलफलकै दौरानमा नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले डा. बाबुराम भट्टराई र माधव नेपालसँग पार्टी एकताको प्रस्ताव नै गरिसकेका छन् । चुनावअघि वामपन्थी शक्तिहरूलाई एउटै जुवामा ल्याएर काँध मिलाउने प्रयासमा प्रचण्ड देखिन्छन् ।   

प्रचण्डका पुराना सहकर्मी डा. बाबुराम भट्टराई अहिले जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)बाट बाहिरिने क्रममा छन् । जसपाका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले डा. भट्टराईसहित ९ जना केन्द्रीय सदस्यलाई कारवाही गरिसकेका छन् । 

जसपाबाट बाहिरिएर नयाँ पार्टी बनाउने कि पुरानो पार्टीमा मर्ज हुने भन्ने दोधारमा रहेका डा. भट्टराईलाई प्रचण्डले निरन्तर भेटेर मन्त्रणा गरिरहेका छन् ।

प्रचण्डले भट्टराईलाई माओवादी केन्द्रमै फर्कन गरेको आग्रह सौहार्दपूर्णरूपमा भट्टराईले इन्कार गरेका छन् । 

भट्टराई माओवादी केन्द्रमा नआउने भएपछि प्रचण्डले नयाँ सूत्र निकालेका छन्– समाजवादी केन्द्र । यसमा नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियानका संयोजक वामदेव गौतमको पनि समर्थन छ । 

समाजवादी केन्द्र बनाउँदा माधव नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादी र उपेन्द्र यादव नेतृत्वको जनता समाजवादी पार्टीलाई पनि सम्मिलित गरेर नयाँ पार्टी बनाउन सकिने प्रस्ताव प्रचण्डले डा. भट्टराईसँग गरेको स्रोतले बताएको छ । 

डा. भट्टराईले नयाँ पार्टी दर्ताको प्रयास गरिरहेका छन् । प्रचण्डले माओवादी केन्द्रमा आउन गरेको प्रस्ताव अस्वीकार गरेपछि नयाँ पार्टी बनाउनेबारे भट्टराईले प्रस्ताव गरेको स्रोतले बताएको छ । 

नयाँ पार्टी बनाउने विषयमा प्रचण्डले डा. भट्टराईसँग बुधवार बिहान ९ बजेदेखि ११ बजेसम्म हात्तीवनस्थित प्रचण्डका भाञ्जा गोकुल भण्डारीको अपार्टमेन्टमा छलफल गरेका छन् । 

माधव नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादी र माओवादी केन्द्र समान एजेण्डा लिएर अघि बढिरहेकाले सबैलाई समेट्ने गरी नेकपा समाजवादी केन्द्र नामको पार्टी बनाउन सकिने प्रचण्डको भनाइ छ । 

प्रचण्डले यसअघि नै माधव नेपालसँग पनि पार्टी एकताको प्रस्ताव गरिसकेका छन् । वामदेव गौतम र प्रचण्डले संयुक्तरूपमा नेपालसँग पार्टी एकताको प्रस्ताव गरेका थिए । माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी एकीकरण हुँदा अन्य वामपन्थी शक्तिलाई पनि एकै ठाउँमा ल्याउन सकिने भएकाले पहिले दुईपार्टी एक हुनुपर्ने सल्लाह गौतमले प्रचण्ड र नेपाललाई दिने गरेका छन् । प्रचण्डको प्रस्तावमा डा. भट्टराईले आफूनिकट नेताहरूसँग छलफल गरिरहेका छन् ।  

उता एकीकृत समाजवादीले पनि साउन ३ गते सचिवालय बैठकबाट वामपन्थी एकताको प्रयास थाल्ने निर्णय गरिसकेको छ । विचार मिल्ने पार्टीहरूसँग एकताको प्रयास गर्ने निर्णय सचिवालय बैठकले गरेको महासचिव डा. बेदुराम भुसालले बताए । 

वामपन्थी एकताको प्रयास गरिरहेका नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियानका संयोजक वामदेव गौतम भन्छन्, ‘चुनावअघि नै वामपन्थी पार्टीहरूको गठबन्धन बनाएर चुनावमा जाने तयारी गरिरहेका छौं । कांग्रेससहितको मूल गठबन्धन हुन्छ । त्यसैभित्र, वामपन्थी पार्टीहरूको पनि गठबन्धन बनाउने गरी छलफल भइरहेको छ ।’ 

नेकपालाई पुनस्र्थापना गर्ने प्रयासमा माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियान सहमत भएको गौतमले बताए ।

पहिलो प्रयास नेकपा ब्युँताउने

तत्कालीन नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको बहुमत सचिवालय सदस्यहरू वामपन्थी एकताका लागि भनेर दुईपटक छलफलमा जुटेका छन् । असार ९ गते र साउन ३ गते उनीहरूले छलफल गरेका थिए । ती छलफलमा नेकपा एकता संयोजन समिति बनाउने बारेमा प्रारम्भिक कुराकानी भएको बैठकमा सहभागी नेताहरूले बताएका छन् । 

तत्कालीन नेकपाका ९ जना सचिवालय सदस्यमध्ये ४ जना अहिलेको एमालेमा छन् भने पाँचजना पुनः वामपन्थी एकताको प्रयासमा छन् । माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड र नेता नारायणकाजी श्रेष्ठ, एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव नेपाल र नेता झलनाथ खनाल, नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियानका संयोजक वामदेव गौतम वामपन्थी एकताको प्रयासमा छन् । 

उनीहरूबाहेक तत्कालीन नेकपाको सचिवालयमा रहेका केपी शर्मा ओली, ईश्वर पोखरेल, रामबहादुर थापा र विष्णु पौडेल एमालेमा छन् । 

वामपन्थी एकतामा रहेका ५ जना नेताहरूले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीकै नाममा नयाँ पार्टी बनाउने बारेमा छलफल गरिरहेको नेता वामदेव गौतमले बताए । 

‘हामी तीनवटा पार्टी नेकपा बनाउने बारेमा सहमत भइसक्यौं । एमालेले फुँदा गाँसेर यो हुनुपर्छ र त्यो हुनुपर्छ भनेर बस्यो भने तत्काल ऊ एकता प्रयासमा छुट्छ । हामी नेकपा बनाएर जान्छौं ।’

२०७७ को फागुन २३ मा सर्वोच्च अदालतले नेकपा ऋषि कट्टेलको नाममा दर्ता भइसकेको भन्दै एमाले र माओवादी मिलेर बनेको नेकपालाई मान्यता दिन नसकिने फैसला सुनाएको थियो । तर, फेरि पनि नेकपाकै नाम दाबी गरेर पार्टी गठन गर्ने र अदालत जानुपरे पनि जाने गरी नेताहरूले छलफल गरिरहेको उनले बताए । 

‘नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीचाहिँ मान्ने तर, त्यसकै संक्षिप्तरूप नेकपा चाहिँ मान्य नहुने भन्ने हुँदैन । चुनाव चिह्न फरक थियो । नेताहरू फरक थिए । त्यतिबेला नेकपा खारेज हुनुपर्ने अवस्था थिएन । फेरि पनि त्यो बहसमा जान सकिनेबारे नेताहरू बीचमा छलफल भइरहेको छ । नेकपाको नाममा पार्टी दर्ता गर्ने र आवश्यक परे अदालत पनि जाने भन्ने प्रारम्भिक छलफल भइरहेको छ’, गौतमले भने । 

अदालतले फेरि पनि नेकपालाई अस्वीकार गरेमा त्यसको विकल्पमा नेकपा समाजवादी केन्द्र बनाउने बारेमा छलफल भएको उनले बताए । तर, छलफलमा रहेका केही नेताहरूले अदालतको झमेलामा लाग्नुभन्दा नेकपा समाजवादी केन्द्र नै बनाएर जाँदा उपयुक्त हुने राय पनि बैठकमा दिएका थिए ।

एउटै चुनाव चिह्नबारे छलफल  

समाजवादी केन्द्रको रूपमा पार्टी वा मोर्चा बनाउनेबारे छलफल गरेका नेताहरू आसन्न संसदीय निर्वाचनमा एउटै चुनाव चिह्न लिएर जानेबारे पनि प्रारम्भिक छलफल गरेका छन् । 

चुनावअघि नै एउटै पार्टी बनाउन सकेको खण्डमा चुनावमा स्वतः एउटै चुनाव चिह्न हुने नै भयो । यदि पार्टी बनाउन सम्भव नभएर वामपन्थी पार्टीहरूको मोर्चा मात्रै बनेको अवस्थामा मोर्चाले एउटै चुनाव चिह्न लिएर निर्वाचनमा प्रतिस्पर्धा गर्नेमा सबैजसो नेताहरू सकारात्मक रहेको उनीहरूले बताएका छन् ।

‘वामपन्थी मोर्चा बनाएर प्रत्यक्षतर्फ एउटै चुनाव चिह्नमा चुनाव लड्नेबारे छलफल भइरहेको छ । समानुपातिकमा भने आ–आफ्नो पार्टीको चुनाव चिह्न हुन्छ’, गौतमले भने, ‘चुनाव लड्का लागि मात्रै मोर्चा बनाउने होइन । सबै मुद्दा र सरकारमा सहभागी हुँदा पनि संयुक्तरूपमै जानेगरी मोर्चा बन्छ ।’

संसदीय अभ्यासमा रहेका एमाले बाहेकका वामपन्थी शक्तिहरूको मोर्चा बनाएर कांग्रेससहितको गठबन्धनमा चुनाव लड्ने उनीहरूको तयारी छ ।

वामपन्थी एकताको पक्षमा नआए आगामी संसदीय निर्वाचनमा एमालेलाई थप कमजोर बनाउने उनीहरूको तयारी छ । 

संघीय र प्रदेश प्रतिनिधि सभाको चुनावमा कांग्रेससँग गठबन्धन गरेर जाँदा पनि कांग्रेस र वामपन्थी मोर्चा दुवैलाई वीन–वीन हुने गरी सी बाँडफाँट हुनुपर्ने बारेमा पनि ५ जना नेताहरूले छलफल गरिरहेका छन् ।

‘हामीले कांग्रेससँग गठबन्धन गर्ने भनेको कांग्रेसलाई बहुमत ल्याइदिने होइन । सीट बाँडफाँड गर्दा सबैलाई वीन–वीन हुने गरी बाँड्ने हो । कसको बढी जीत हुन्छ भन्ने कुरा नतिजामा भर पर्छ । पहिल्यै कुनै एउटा पार्टीलाई बहुमत दिने गरी सीट बाँडफाँड हुँदैन’, गौतमले भने । 

आफूले बहुमत सीट राखेर निर्णय गर्न खोज्नु भनेको सहयात्री दलहरूलाई अपमान गर्नु भएको गौतमले बताए ।

वामपन्थी पार्टीहरूले मोर्चा बनाएर कांग्रेससँग बढीभन्दा बढी सीको दाबी गर्ने रणनीति बनाइरहेका छन् । त्यसैका लागि एउटै चुनाव चिह्नको अवधारणामा छलफल भइरहेको माओवादी केन्द्रका नेताहरू बताउँछन् । 

भलै, उनीहरूको छलफलले आकार ग्रहण गरिसकेको भने छैन । नेता गौतम पनि अहिले प्रारम्भिक छलफल मात्रै भइरहेको र केही दिनमा यी विषयले मूर्तरूप लिने बताउँछन् ।

५ जना नेताहरूले बनाएको पार्टी एकता, मोर्चा र एउटै चुनाव चिह्नबारेको अवधारणामा नेताहरूले आ–आफ्नो पार्टीमा छलफल चलाइरहेका छन् ।