बैशाख ९, २०८१
बेनी– म्याग्दीको मङ्गला गाउँपालिका–२ बाबियाचौर माटेवगरमा देवी महिमा श्रीमद्भागवत नवाह ज्ञान महायज्ञ एवं धार्मिक महोत्सव शुरू भएको छ । माटेवगरमा रहेको ऐतिहासिक देवी भगवती मन्दिर परिसरमा मङ्गला युथ ...
दशैंका अवसरमा देखाइने सखिया नृत्यको मौलिकता खस्किँदै जान थालेकोमा थारु अगुवा चिन्तित छन् । सखिया नृत्य गर्ने महिलाले देखाउने खोट, पैंयासँगै परम्परागत गीतमा आधुनिकताले प्रवेश पाएको छ ।
सखिया नृत्यमा पहिलेको तुलनामा परिवर्तन भएको शुक्लाफाँटा नगरपालिका–३ पिपलाडीका थारु अगुवा बसन्त चौधरीले बताए ।
‘पहिला जस्तो सखिया नृत्यमा सहभागी हुने महिलाले खोट पैंया लगाउँदैनन्,’ उनले भने, ‘बदलिँदो परिवेशसँगै आधुनिक शैलीमा नृत्यलाई प्रस्तुत गर्ने गरिन्छ, यस कार्यले थारु समुदायको मौलिक संस्कृतिमा परिवर्तन ल्याएको छ ।’
गीत आधुनिक शैलीमै गाइन्छ । शरीरलाई विभिन्न आकारमा मोडेर देखाइने खोट पैंया पनि आधुनिक नै छ । पुरानो तरिकाले देखाइने धेरै कुरामा परिवर्तन भएको छ । दशैं अघिदेखि १ महिनासम्म देखाउनुपर्ने सखिया नृत्य हप्तादेखि १० दिनमै टुंग्याइने गरिएको चौधरीले बताए ।
‘पहिला १ महिनासम्म पनि गीत सकिँदैनथ्यो,’ परदेशी डगौराले भने, ‘गीत पूरा गर्नका लागि महिलाले १ महिनापछिसम्म पनि नृत्य देखाउनु पर्दथ्यो, दशैं सकिए पनि नृत्य जारी नै रहन्थ्यो ।’
मादलको तालसँगै कम्मर मर्काएर थारु युवतीले दशैंका बेला नाच्ने सखिया नृत्य सामाजिक सद्भाव र धार्मिक भावनाबाट प्रेरित रहेको उनी बताउँछन् ।
धार्मिक अनुष्ठान र तान्त्रिक विधिबाट मात्रै यो नृत्यको आरम्भ र अन्त्य गर्ने गरिन्छ । यस नृत्यमा थारु समुदायको अटूट आस्था र धार्मिक विश्वास रहेको पाइन्छ । थारु समुदायले कृष्णजन्माष्टमीको दिनदेखि सखिया नृत्यको शुरूआत गरेर दशैंसम्म निरन्तरता दिने गर्दछन् तर आजभोलि गाउँअनुसार अनुकूलता र प्रतिकूलतालाई ध्यानमा राखी सखिया नृत्यको आयोजना हँुदै आएको छ ।
थारु गाउँका भलादमी, बडघर, गुरुवा, केसौका आदिको बैठक बसी सखिया नृत्यको आयोजनाबारे छलफल गरेपछि नृत्यको व्यवस्थापनको चाँजोपाँजो मिलाइने गरिन्छ ।
गुरुवा (झाँक्री) ले तान्त्रिक विधिद्वारा नृत्यमा सहभागिता जनाउने युवायुवतीलाई दुष्टात्माको भवितव्यबाट बचाउन पूजा र अनुष्ठान गरेपछि यस नाचको प्रारम्भ गर्ने चलन छ । सखिया नृत्यमा भगवान् कृष्णको जन्मलीलादेखि मृत्युसम्मको वर्णन गरिएको हुन्छ । नृत्यमा ४ जना मादल बजाउने मदारीको व्यवस्था गरिएको हुन्छ ।
नृृृत्यको बीचबीचमा गीतलाई फरक–फरक भाका हालेर गाउने गरिन्छ । मादल बजाउने कार्यको अगुवाइ गर्ने व्यक्तिलाई अगुवा मदारी भन्ने गरिन्छ । अगुवा मदारीको तालमा ताल मिलाउँदै मादल बजाउनेलाई पछुवा मदारी भन्ने गरिएको थारु गाउँ जोनापुरका वडघर रामप्रसाद चौधरीले बताए ।
नृत्यमा गीत गाउने महिलाको अगुवाइ गर्नेलाई ‘मोह्रिन्या’ भन्ने गरिन्छ । मोह्रिन्याको सिको गर्दै नाच्ने युवतीलाई जेठ गोहीया र पछगोहिया भन्ने गरिन्छ । नृत्यमा मादलको तालसँगै विभिन्न मुद्रामा युवती नृत्य पस्कने गर्दछन् जसलाई थारु भाषामा खोट (पैंया) भनिन्छ ।
थारु अगुवा दानसिंह दहितले भने, ‘पैंया २२ प्रकारको हुने भए पनि हाल मदारिले आफैं सिर्जना गरेर पैंयाको तरिकामा परिर्वतन ल्याएकाले यो बढी पनि हुनसक्छ ।’
नृत्यमा मादलको ताल र गीतसँगै नृत्य गर्ने युवती खुट्टाको पैतलासँगै शरीरलाई मोडेर विभिन्न मुद्रामा प्रस्तुत हुन्छन् । सप्तमीको दिनसम्म रात्रि समयमा निश्चित् स्थानमा गरिने यो नृत्य अष्टमीको रातभर आयोजना गरिन्छ । अष्टमीको रात आयोजना गरिने नृत्यलाई ‘भेडुवा जगैना’ भन्ने गरिन्छ ।
पञ्चमी अघि सादा पोसाकमा यस नृत्यलाई पस्किने भए पनि पञ्चमीका दिनदेखि मादल बजाउने मदारिले सेतो धोती र कमिज लगाउने गर्दछन् भने नृत्य गर्ने युवतीले लेहङ्गा, चोल्या, अङ्गिया, सेतो फरिया र गोन्या लगाउने गर्दछन् ।
हातमा मैजरी लिएर मादलको तालसँगै महिलाले बजाउने समेत गर्दछन् । अष्टमीको दिनपछि राति नाचिँदै आएको सखिया नृत्यलाई दिउँसो नाच्ने गरिन्छ । दिउँसो नाचिने सखिया नृत्यमा थारु युवतीले कृष्णको लीलालाई यसरी आफ्नै भाषामा बखान गरी गीतमार्फत व्यक्त गर्ने गर्दछन् ।
गीतमा कृष्णको जन्मदेखि राधिकासँगको रासलीला तथा कङ्स बध गरिएको प्रसंग उल्लेख गरिएको पाइन्छ । यस नाचलाई दशैंका दिन धनी, गरीब, गाउँका मान्यजन सबैका घरघरमा गएर देखाइने भएकाले विगतका रिसराग बिर्सेर सबैले हेर्ने गर्दछन् । बडघरसँग टीका थाप्न जाँदासमेत सखिया लगायतका परम्परागत नृत्य लगेर देखाउने चलन यस समुदायमा रहेको छ ।
बेनी– म्याग्दीको मङ्गला गाउँपालिका–२ बाबियाचौर माटेवगरमा देवी महिमा श्रीमद्भागवत नवाह ज्ञान महायज्ञ एवं धार्मिक महोत्सव शुरू भएको छ । माटेवगरमा रहेको ऐतिहासिक देवी भगवती मन्दिर परिसरमा मङ्गला युथ ...
काठमाडौं, — हिन्दू धर्मले सहगोत्रीका बीच विवाह गर्न नहुने विधान गरेको छ । गोत्र भनेको वंश र कुल हो । प्रत्येक नयाँ पुस्तालाई गोत्रले जोड्ने काम गर्छ । जस्तो, कसैको भारद्वाज गोत्र छ भने त्यो व्यक्ति भरद्वा...
घरमा माउसुली देखिनु एक सामान्य घटना हो । सामान्यरुपमा हेर्दा यो एक जीव हो तर जीव जन्तु मनुष्यको प्रकृतिको एक महत्वपूर्ण हिस्सा मान्ने हिन्दू शास्त्रमा माउसुली बारे जोडिएको गतिविधिबारे विस्तृत जानकारी छ ।...
महाभारतको युद्धमा धेरै शूरवीरले आफ्नो प्राण को आहुति दिएका थिए । यो यस्तो युद्ध थियो जसले कुरुक्षेत्र को धरतीलाई रक्तरंजित बनाएको थियो । रगत यति धेरै बगेको थियो कि आज पनि उक्त स्थानको माटो रातो छ ।&...
महाभारतको युद्ध एक युग समाप्त हुने बेलामा भएको थियो । संसारमा फैलिएको पाप र अनाचारलाई ध्वस्त पारेर धर्मको ध्वज लहराउनका लागि युद्ध अनिवार्य थियो । यावत कमजोरीका बाबजुद पाण्डवहरू धर्मरक्षक भएकाले उनीहरूको म...
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले गुल्मीको रेसुङ्गा धार्मिक तथा प्राकृतिक पर्यटनका लागि निकै सम्भावना बोकेको क्षेत्र भएको बताएका छन् । ‘जाउँ हिड रेसुङ्गा’ कार्यक्रमलाई बिहीबार काठमा...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...
जनता समाजवादी पार्टीमा आएको विभाजन पहिलो पनि होइन र अन्तिम पनि होइन । राजनीतिक दलमा आएको विभाजनको लामो शृङ्खला हेर्ने हो भने पनि यो न पहिलो हो, न अन्तिम । दुःखद् कुरा के भने राजनीतिक दल विभाजनको नयाँ कोर्...