बैशाख ११, २०८१
फागुन २१ मा नाटकीय ढंगले सत्ता समीकरण बदलिएको दुई महिना पनि नबित्दै नयाँ समीकरणका लागि कसरत भइरहेको संकेत देखिएको छ । नेपाली राजनीति तथा सत्ताका खेलाडीसँग निकट विश्वसनीय स्रोतले भित्रभित्रै अर्को नयाँ स...
काठमाडाैं | बैशाख १९, २०८१
राष्ट्रिय राजनीतिको ध्यान केन्द्रित भएको इलामा क्षेत्र नं. २ को उपचुनावको मत परिणाम मंगलबार बिहान सार्वजनिक भयो । नेकपा (एमाले)का उम्मेदवार सुहाङ नेम्वाङले आफ्ना प्रतिस्पर्धीलाई फराकिलो मतले पराजित गरेका छन् । सुहाङले उम्मेदवार बनेदेखि ‘वंशवाद’, पहिचानविरोधी, आलोकाँचो, पार्टीमा योगदान नभएको जस्ता अनेकन आरोप खेपिरहे ।
आरोप त स्वभाविक थियो, निधन भएका आफ्ना पिताका रिक्त स्थानमा सुहाङ उम्मेदवारी बनेका थिए । पार्टीले सुहाङको उम्मेदवारी घोषणा गरेपछि इलामको आन्तरिक पार्टीभित्र एउट पंक्ति सन्तुष्ट थिएन । आन्तरिक असन्तुष्टिलाई पार्टीले समाधान गरेपछि इलामा पार्टी एक भयो । जसका कारण सुहाङले फराकिलो मतान्तरका साथ विजय हासिल प्राप्त गरे ।
उता सुदूरपश्चिम बझाङ–१ (१)मा दमनबहादुर भण्डारी विजयी भए । यो परिणामबाट एमालेले पूर्व र सुदूरपश्चिमबाट एकैपटक राष्ट्रिय शक्ति बलियो बन्दै गएको सन्देश प्रवाह गर्न सफल भएको छ ।
एमालेमा सुहाङ सबैभन्दा कान्छा सांसदको रूपमा संसद् भवन पस्ने छन् । संविधान सभाका अध्यक्ष आफ्ना पिताको पदचापमा सुहाङको संसद् भवन प्रवेशले धेरै सन्देश दिनेछ । धेरैले बुवाको बिँडो, बुवाको सपना पूरा गर्ने सकारात्मक टिप्पणीहरू पनि गरेका छन् । यद्यपि विरोधीहरूले उनलाई ‘राजतन्त्र’कै संज्ञा दिएर बुवापछि छोरा भन्ने भाष्य निर्माण गरिदिएको सत्य सतहमै छ ।
सुहाङको राजनीतिक ‘नर्सरी’को इतिहास अखिल ईकाई, युवा संघ, सम्पर्क समिति सदस्य, युथ फोर्स, टायर बाल्ने, रत्नपार्कको रातो घरबाट ढुंगा हान्ने, हरियो कम्ब्याटमा तारा भएको क्याप लगाएर स्वयंसेवक बनेको छैन । स्वर्गीय सुवास नेम्वाङले नेपाली राजनीति, समाजलाई दिएको योगदानको आलोकमा सुहाङ आएको पक्कै हो ।
कुनै पनि क्षेत्रबाट जितिसकेपछि जनताको काम गर्नुपर्छ । भूगोल थाहा हुनुपर्छ । विकास गर्नुपर्छ भन्ने आममानसको जिज्ञासा हुनु स्वभाविक हो । यद्यपि सुहाङको योग्यता, उनमा देखिएको युवा जोश, आफ्नो विषयप्रतिको पोख्तताले उनलाई राजनीतिक रूपमा पनि परिपक्व बनाउँदै जानेछ ।
संघर्षबाट खारिएर आएका नेता/कार्यकर्ता र सुहाङमा व्यावहारिक पक्षको केही भिन्नता आउन सक्छ । तथापि पार्टी पद्धति, सांगठनिक संरचनामा बाँधिएर काम गर्दा सुहाङले सहजै लय समाउने सक्ने क्षमता छ । जुन परिपक्वता उनले निर्वाचन अवधिभर इलाममा प्रकट गरे ।
एमाले पार्टी पंक्तिमा युवा पुस्ताको लस्कर लामो छ । कतिपय अवस्थामा पुरानाले पाएनन् भन्ने देखिन्छ । तर, कतिपय अवस्थामा युवा पुस्तालाई अघि बढाउन जिम्मेवारी दिनुपर्छ भन्ने बहस पार्टीमा जबर्जस्त छ । पार्टीले युवा पुस्तालाई राजनीतिमा आकर्षित गर्नका लागि पनि तमाम सुहाङहरूलाई यसरी नै अघि बढाउनु पर्छ । तर, कतिपय अवस्थामा पात्र चयनमा व्यक्ति, निकटता हेरेर गरिने व्यवहारले भने पार्टी आलोचनाबाट मुक्त हुन सकेको छैन ।
सुहाङको विजयले पक्कै पनि पार्टी पंक्तिलाई उत्साहित बनाएको छ । पहिलो, स्वर्गीय सुवास नेम्वाङप्रति उच्च सम्मान दिएको छ । दोस्रो, कोशी प्रदेश घोषणापछि कोशीमा एमाले सकियो भन्ने भाष्यलाई पूरै फिका बनाइदिएको छ । तेस्रो, निर्णायक राष्ट्रिय शक्ति निर्माणका लागि मिसन–८४ को परीक्षणमा एमाले उत्तीर्ण भएको छ । चौथो, सत्ता समीकरणमा रहेको नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले वाम तालमेल चाहेको छ । माओवादीको भोट इमान्दारिताका साथ ‘ट्रान्सफर’ भएको छ । पाँचौ, २०७४ मा जनताले जसरी वाम तालमेलाई स्वीकारेका थिए, जनतामा त्यो मोह भंग भएको छैन भन्ने सन्देश चुनावले दिएको छ ।
इलामको मत परिणाम घोषणापछि नेकपा (एमाले) महासचिव शंकर पोखरेलले भनेका छन्, ‘उप चुनावको परिणामले नयाँ राजनीतिक ध्रुवीकरण हुने संकेत गरको छ ।’ सत्ता समीकरणलगत्तै भएको उपचुनावमा एमालेले दुई स्थानमै जीत हाँसिल गरेको छ, जसमा महत्त्वका साथ हेरिएको इलाम– २ मा माओवादीको समेत समर्थन एमालेलाई थियो । सत्ता समीकरणसँगै वाम ध्रुवीकरणमा एमाले र माओवादीको रसायन मिल्न सक्छ भन्ने आशय महासचिव पोखरेलको छ ।
२५ वर्षपछि कम्युनिस्ट पार्टीको भविष्यवाणी
नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी ७५ वर्ष पुगेको अवसरमा नेकपा (एमाले)ले हीरक महोत्सव मनायो । २५, ५०, ७५ पछि १०० वर्षको विशेष महत्त्व हुन्छ । सोहीबमोजिम एमालेले ७५ वर्षलाई हीरक वर्षका रूपमा मनायो । पुराना दल र नयाँ दलको भाष्य निर्माण भइरहेको बेला एमालेले अब २५ वर्ष के परिकल्पना गरेको छ त ? यसको समीक्षा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले गरेका छन् ।
छिन्नभिन्न कम्युनिस्ट आन्दोलनको ७५ वर्षे इतिहास । नेकपा मूलधार फूट भएको एक दर्जन इतिहास होला, तर साना टुटफुटको हिसाब नागबेली झारजस्तो हाँगाबिँगा छन् । कम्युनिस्ट पार्टी कतिपटक फुट्यो, त्यसको संख्या गनिसाध्ये छैन । हीरक महोत्सवमा अध्यक्ष ओलीले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी आगामी २५ वर्षमा १ सय वर्ष पुग्ने उल्लेख गर्दै भविष्यवाणी समेत गरेका छन् ।
‘आजको यस विशेष दिनमा ७५ वर्ष पूरा भएको अवसरमा भन्न चाहन्छु, आगामी २५ वर्षमा हामी एक सय वर्ष पुग्छौं । सय वर्ष पुग्दा नेपालमा गरिबी भन्ने चिज कुनै नरहने मात्रै होइन, समृद्ध नेपाल हुनेछ, सुखी नेपाली हुनेछ । त्यो बनाउनका लागि नेकपा (एमाले)ले अगुवाइ गर्छ’, ओलीले वैशाख १० गते गोदवारीको सनराइस हलमा भनेका थिए ।
आगामी २५ वर्षमा नेपालमा कम्युनिस्ट पार्टी स्थापना भएको १ सय वर्ष पुग्छ । एक शताब्दीको त्यो पार्टी के अहिलेकै रूपमा रहला ? यसको अनुमान धेरै टाढा हो । यद्यपि तेस्रो पुस्ताले त्यसको भविष्य देख्न र नेतृत्व कसरी गर्ला भन्ने एउटा कल्पना हुनु स्वभाविक हो । ओलीले आग्रह गर्दै भनेका थिए– ‘साझा अभियान र साझा सङ्कल्प बनाऔं– समृद्ध नेपाल सुखी नेपाली । सबै त्यस उद्देश्य प्राप्तिका लागि अगाडि बढौं, म आग्रह गर्न चाहन्छु ।’
चुनावी परिणाम, युवाहरूका लागि अवसरलगायत अनेकन विषय एउटा पक्ष हो । तर, २५ वर्षपछि कम्युनिस्ट पार्टीको ढाँचा, उसले लिने नीति, कार्यकक्रम, कार्यदिशा र त्यसको नेतृत्वका लागि अहिलेदेखि नै ‘नर्सरी’मा राम्रो बिउ लगाउनु जरुरी छ ।
जनआधारित कार्यकर्ताको पार्टी निर्माणका लागि कम्तीमा प्रतिनिधि छनौट, अधिवेशन र नेतृत्व चयनका सवालमा समेत पार्टी सही ढंगले निर्णयमा पुगेमा पक्कै पनि २५ वर्षपछि तेस्रो पुस्ताले कम्युनिस्ट पार्टीको गौरवमय इतिहासको समीक्षा गर्ने छन् ।
अध्यक्ष ओलीले भनेजस्तै २५ वर्षपछिको कम्युनिस्ट पार्टी र समृद्धिको नेतृत्व गर्नका लागि एक होइन, सयौं सुहाङलाई क्षेत्रगत, विषयगत र दक्षताका आधारमा जिम्मेवारी दिन पार्टीले कन्जुस्याइँ गर्नुहुँदैन ।
फागुन २१ मा नाटकीय ढंगले सत्ता समीकरण बदलिएको दुई महिना पनि नबित्दै नयाँ समीकरणका लागि कसरत भइरहेको संकेत देखिएको छ । नेपाली राजनीति तथा सत्ताका खेलाडीसँग निकट विश्वसनीय स्रोतले भित्रभित्रै अर्को नयाँ स...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
अन्तिम समयमा आएर कुनै फेरबदल नभएको खण्डमा सम्भवत: आज एनसेलको शेयर खरिद बिक्री सम्बन्धमा छानबिन गर्न सरकारले गठन गरेको समितिले आफ्नो अध्ययन प्रतिवेदन बुझाउने छ । बहस चरम उत्कर्षमा पुगेका कारण एक निजी कम्पनीको अप्...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
सत्ता र शक्तिको आडमा गैरकानूनी ढंगले सरकारी जग्गा हडप्ने नेपालको शक्तिशाली व्यापारिक घराना चौधरी ग्रुपमाथि राज्यको निकायले पहिलोपटक छानबिन थालेको छ । काठमाडौंको बाँसबारीमा ठूलो परिमाणमा सरकारी जग्गा...
यतिबेला नेपालको राजनीति बहुचर्चित सहकारी प्रकरण र यसमा संलग्न व्यक्तिउपर छानबिन तथा कारबाहीका लागि संसदीय समिति गठन हुने कि नहुने भन्ने विषयमा केन्द्रित छ । यो विषय यति पेचिलो हुनुको कारण बहालवाला गृहमन्त्री...
सृष्टिमा हरेक चीजको एउटा अति हुन्छ, जसलाई हामी सीमा भन्ने गर्छौँ, जलाई उसले आउँदा सँगै लिएर आएको हुन्छ र जेजति गर्छ यसैभित्रै रहेर गर्छ । अति पार गर्नासाथ उसको अस्तित्व पनि समाप्त हुन पुग्छ । अति पार गरेपछि नदी...
नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन कतिपटक विभाजन भयो ? पुनः एकता, मोर्चा गठन, विघटनलाई हेर्दा यसको जोडघटाउको लामै शृङ्खला बन्छ । र, त्यसमा मूलधारको राजनीतिबाट विभाजित कम्युनिस्ट पार्टी अर्थात् वामपन्थी पार्टीहरूको विसर्...