चैत ३०, २०८०
लोकान्तर डट्कमका स्तम्भकार कमल रिजालसहित २२ जना साहित्यकार तथा प्रतिभालाई नइ पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गोरखापत्रका पूर्वप्रधान सम्पादकसमेत रहेका साहित्यकार रिजाललाई संस्कृतिमा प्राज्ञिक योगदानका लागि ’नइ...
‘जब टेक्छु
यो लमतन्न राजमार्ग
टेकेँ जस्तो लाग्छ – आपाको आङ
चालिस बसन्तअघि लक्का जवान हुँदा
गिट्टि सपनाको अलकत्रा घोलेर
बनाएका थिए रे आपाले यो मार्ग’
बीस बसन्तअघि मजदुर हुन पाएको खुशीमा ‘ठुले’का आपा रामबहादुर घरबाट हिँडेका हुन्छन् । मजदुरी उसको बाध्यता हुन्छ । ‘बाध्यता’ गर्न पाएको खुशीमा ऊ सपना बुनेर हिँड्छ । ‘राजा’ले राजमार्ग बनाउन खोजेका हुन्छन् । छोरालाई पढाउने र मास्टर बनाउने सपना बोकेर रामबहादुर घरमा सुत्केरी श्रीमती र भर्खरै जन्मिएकी छोरी छोडेर हिँड्छ ।
रामबहादुर राजमार्ग बनाउन पूर्वदेखि पश्चिमसम्म पुग्छ । चर्को गर्मीमा तातो अलकत्राको राप सहेर जब उसको पसिनाले मूल्य पाउँदैन । तब उसले तुहिएका आफ्ना सपना सुनाउन घरमा चिठी लेख्छ । मास्टर बन्ने ठुलेको सपना थाती रहे पनि उसले आपाको चिठीमा अक्षर फुटाएको हुन्छ ।
चिठीमा उल्लेख भएको ठेगानमा खोज्दै हिँड्छ ठुले आपालाई । निजगढ, चन्द्रनिगाहपुर उसले देख्छ आपाले बनाएको महेन्द्र राजमार्ग । राजमार्गमा आपा खोज्दै हिँड्दा ठुलेले थाहा पाउँछ आपा आफैँले बनाएको राजमार्गमा लास बनेर लडे ।
आपा खोज्न हिँडेको ठुलेलाई गाउँमा पर्खिएकी हुन्छे बहिनी । उसले पनि थाहा पाउँछे आपा आफैँले बनाएको राजमार्गमा ट्याक्टरले किचेर मरेछन् ।
रामबहादुरको नियति भोग्नुपर्छ ठुलेले । तर, समयसँगै पीडा परिष्कृत बनेर । रामबहादुरले आफ्नै देशमा मजदुरीको नियति भोग्छन् ठुलेले परदेशमा । यी सबै दृश्य हुन् पोखरा थिएटरमा चलिरहेको नाटक ‘मजदुर मार्ग’को । जहाँ आपा खोज्न हिँडेको ठुले आफैँ हराउँछ विरानो शहरमा ।
‘राज्यको सूचीबाट
हराएकै थियौँ हामी
यो विपत्मा तिमी झन हरायौँ
मेरो दाइ !
तिमी कहाँ छौ ?’
ठुले पर्खिएर बसेकी उसकी बहिनी खोज्छे । उसलाई मृतक र घाइतेको सूचीमा । उसले बागमती र विष्णुमतिको किनारमा भेटिएको लासदेखि मन्दिर र गुम्बामा देखिने ख्याउटे माग्ने अनुहारमा खोज्छे दाइको चित्र । तर भेट्दिन उसले ठुलेको अनुहार कहिँकतै । हराएको ठुले एकदिन घर फर्खिएर आउँछ ।
‘आमा
म आइपुगेँ.........’
तर, कसरी त्यो कविताको अर्थात् नाटकको अन्तिममा थाहा हुन्छ । राज स्याङ्तानको कवितासङ्ग्रह ‘ओ पेङ्दोर्जे !’मा आधारित रहेर निर्माण भएको नाटकले रामबहादुरहरूको नियति देखाएको छ । मजदुरको कथा बोलेको छ । नारायण न्यौपानेले निर्देशन गरेको नाटकमा धनकाजी श्रेष्ठ, सुसन पौडेल, सनिता थापा, कुमार तामाङ, रोशनी रामदाम, रमेश तिमिल्सना, राजकुमारी गहतराज, रोहित पौडेल, परिवर्तन, आकाश परियार, समीक्षा पौडेल र नारायण न्यौपानेले अभिनय गरेका छन् । पोखरा थ्रिएटरमा मन्चन भएको नाटक वैशाख २९ गतेसम्म चल्नेछ ।
लोकान्तर डट्कमका स्तम्भकार कमल रिजालसहित २२ जना साहित्यकार तथा प्रतिभालाई नइ पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गोरखापत्रका पूर्वप्रधान सम्पादकसमेत रहेका साहित्यकार रिजाललाई संस्कृतिमा प्राज्ञिक योगदानका लागि ’नइ...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
दिवंगत साहित्यकार प्रकट पङ्गेनी (शिव) का प्रकाशन हुन बाँकी कृति गण्डकी प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरिदिने भएको छ । प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खड्का विखर्चीको अध्यक्षतामा बिहीबार बसेको बैठकले गजलकार ...
गजलकार एवं गीतकार प्रकट पंगेनी ‘शिव’को निधन भएको छ । जन्डिस र निमोनियाबाट गम्भीर बिरामी उनको पोखराको मणिपाल शिक्षण अस्पतालमा उपचारका क्रममा मंगलवार निधन भएको हो । स्वास्थ्यमा समस्या आएपछि पंगे...
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
सृष्टिमा हरेक चीजको एउटा अति हुन्छ, जसलाई हामी सीमा भन्ने गर्छौँ, जलाई उसले आउँदा सँगै लिएर आएको हुन्छ र जेजति गर्छ यसैभित्रै रहेर गर्छ । अति पार गर्नासाथ उसको अस्तित्व पनि समाप्त हुन पुग्छ । अति पार गरेपछि नदी...
नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन कतिपटक विभाजन भयो ? पुनः एकता, मोर्चा गठन, विघटनलाई हेर्दा यसको जोडघटाउको लामै शृङ्खला बन्छ । र, त्यसमा मूलधारको राजनीतिबाट विभाजित कम्युनिस्ट पार्टी अर्थात् वामपन्थी पार्टीहरूको विसर्...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...